تصحیح چند بیت کهن فارسی بر اساس دمیة القصر باخرزی

جستارهای نوین ادبی

مقاله 4، دوره 49، شماره 3 - شماره پیاپی 194، آذر 1395، صفحه 155-169   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.v49i3.61346

نویسنده

مجتبی مجرد^*

دانشگاه بجنورد

چکیده

بخشی از میراث کهن فارسی را باید در متونی یافت که ایرانیان در قرون نخستین اسلامی به زبان عربی نوشته‌اند. از آنجا که در برخی از این متون، اشعار و امثال و عبارات فارسی متداول در آن دوران ذکر و به عربی ترجمه شده است، می‌توان از آن‌ها به عنوان منابعی کهن و اصیل برای شناخت بخشی از ادبیات فارسی بهره برد. ما در این نوشته کوشیده‌ایم چند بیت کهن فارسی را که در کتاب دمیۀ القصر و عصرۀ اهل العصر اثر علی بن حسن باخرزی (م. 467 ق.) آمده و به عربی نیز ترجمه شده است با توجه به دو دست‌نویس مجلس و پاریس و ترجمۀ عربی آن‌ها تصحیح کنیم. برخی از این ابیات در متون فارسی ذکر شده اما چون دست‌نویس‌های فارسی آن بسیار متأخر است، از تحریف و تصحیف مصون نمانده است. برخی دیگر از ابیات نیز اصلاً در متون فارسی ذکر نشده و از این حیث بسیار ارزشمند است.

کلیدواژه‌ها

شعر فارسی؛ تصحیح متن؛ باخرزی؛ دمیة القصر

مراجع

باخرزی، علی بن حسن بن علی بن ابی‌طیب. (1993 م./ 1414 ق.). دمیۀ القصر و عصرۀ اهل العصر. تحقیق و دراسه الدکتور محمد التونجی. بیروت: دارالجیل.

باخرزی، علی بن حسن بن علی بن ابی‌طیب. (1930 م./ 1348 ق.). دمیۀ القصر و عصرۀ اهل العصر. طبعه و صححه محمد راغب طباخ. حلب: مطبعه العلمیه.

باخرزی، علی بن حسن بن علی بن ابی‌طیب. (بی‌تا، ف). دمیۀ القصر و عصرۀ اهل العصر. دست‌نویس کتابخانۀ ملی فرانسه به شمارۀ ARABE 3313.

باخرزی، علی بن حسن بن علی بن ابی‌طیب . (بی‌تا، م). دمیۀ القصر و عصرۀ اهل العصر. دست‌نویس کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی به شمارۀ 4546.

براون، ادوارد. (1367). تاریخ ادبیات ایران از فردوسی تا سعدی. ترجمۀ فتح‌الله مجتبایی و غلامحسین صدری افشار. تهران: مروارید.

ثعالبی، ابومنصور عبدالملک بن محمد. (1420 ق.). یتیمۀ الدهر فی محاسن اهل العصر. شرح و تحقیق الدکتور مفید محمد قمیحه. بیروت: داالکتب العلمیه.

فارسی، عبدالغافر بن اسماعیل. (1403 ق.). تاریخ نیسابور: المنتخب من السیاق. قم: منشورات جماعۀ المدرسین فی الحوزۀ العلمیه.

فرخی سیستانی، علی بن جولوغ. (1388). دیوان حکیم فرخی سیستانی. به کوشش دکتر محمد دبیرسیاقی. تهران: زوار.

سمعانی، ابوسعد عبدالکریم بن محمد. (1962 م./ 1382 ق.). الأنساب. اعتنی بتصحیحه و التعلیق علیه الشیخ عبدالرحمن بن یحیی المعلمی. حیدرآباد: مطبعۀ مجلس دائرۀ المعارف العثمانیه.

محمد بن منور. (1386). اسرار التوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید. مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: آگاه.

نفیسی، سعید. (1334). سخنان منظوم ابوسعید ابوالخیر. تهران: کتابخانۀ شمس.