مبادی معرفت‌شناختی فارابی در رساله فصوص الحکمه و استنتاج دلالت‌های تربیتی آن

پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت

مقاله 2، دوره 5، شماره 1، شهریور 1394، صفحه 89-103   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/fe.v5i1.43048

نویسنده

محمد حسن میرزامحمدی^*

شاهد

چکیده

هدف اصلی این پژوهش، توصیف و استنتاج اصول، هدف‌ها و روش‌های تربیتی بر اساس مبادی معرفت‌شناختی فارابی در رساله فصوص الحکمه می‌باشد. برای دست‌یابی به این هدف از روش پژوهش تحلیل اسنادی و استنتاجی بهره گرفته شد. یافته‌های حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که عالِم بودن واجب‌الوجود به تمام ممکنات، علم حق عین ذات اوست، علم حق مظهر قدرت اوست، عالم بودن واجب‌الوجود به کلیات و جزئیات، واحد بودن علم حق و کثیر بودن علوم دیگر، کُنه ذات حق قابل شناخت نمی‌باشد، و ظاهر بودن ذات حق و اعتباری بودن باطن او از مهم‌ترین ویژگی‌های علم الهی بر اساس رساله فصوص الحکمه به شمار می‌روند. همچنین، امکانی بودن شناخت انسان، ناکامل بودن شناخت انسان، تدریجی بودن شناخت انسان و متکثر بودن شناخت انسان از مهم‌ترین اصول تربیتی حاصل از شناخت واجب‌الوجود برای سالک بر اساس رساله فصوص الحکمه محسوب می‌شوند. علاوه براین، وصال حق، کمال نفس مطمئنه، کسب لذت و صدور کرامات به مثابه مهم‌ترین هدف‌های تربیتی، و سیر عقلانی برای شناخت حق، شهود عرفانی برای شناخت حق که خود شامل تجرد از تعینات، تأمل در حقیقت وجود، فنای در وجود مطلق، شهود علمی و عملی حق، شهود حق در مظاهر تفصیلی، درک حقیقت، و ریاضت نفس در زمره روش‌های تربیتی حاصل از شناخت واجب‌الوجود برای سالک بر اساس رساله فصوص الحکمه قلمداد می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

معرفت شناسی؛ تربیت؛ واجب الوجود؛ سالک؛ فصوص الحکمه؛ فارابی

مراجع

Al-Farabi, A. (1964). Al-Siasat Al-Madina Egypt: Alkasv Lycia. (In Arabic)

Al-Farabi, A. (1991). Ara-e Ahl-e Almadineh Alfazelah. Beirut: Dar-o-Almashregh. (In Arabic)

Al-Farabi, A. (1996). Fusus Al-Hikmah. Egypt: Al-Sa'adah Publication. (In Arabic)

Al-Farabi, A. (2000). Al-Taalighat (N. Mogharebi, Trans.). Qom: Islamic Propagation Office of Qom Seminary. (In Persian)

Al-Farabi, A. (2011). Al-Tanbyh Ala sabile Al-Sadah (N. Mogharebi, Trans.). Tehran: Publication Center of Sadra Islamic Philosophy Institute. (In Persian)

Ashtiani, S. J. (2011). Sharhe Fusus al-Hakam Tehran: Elmi & Farhangi Publication. (In Persian)

Elahi Ghomshei, M. M. (1985). general and specific theology; Attachment Fusus al-Hakam Tehran: Islamic publication. (In Persian)

Hassanzade Amoli, H. (1997). Nusus al-Hakam on Fusus al-Hakam. Tehran: Cultural Publication Center of RAJA. (In Persian)

Maleki, M. (2000). Research & Correction of Sharh-e Fusus al-Hakam Tehran: Elmi & Farhangi Publication. (In Persian)

Mirzamohammadi, M. (2013a). Principles and ends of Farabi's philosophy and its implications for the goals of Islamic Education. Quarterly Journal of New Thoughts on Education, 9(1), 133-154. (In Persian)

Mirzamohammadi, M. (2013b). Review of epistemology of Farabi and its implications for education (emphasised on curriculum). Biquarterly Journal of Islamic Education, 8(16), 163-183. (In Persian)

Mirzamohammadi, M. (2014). Philosophy of education of Farabi. Tehran: University of Shahed publication. (In Persian)

Mohaghegh Damad, S. M. (2013). Rosary of Creatures in Farabi's philosophy Proceedings of the Conference Farabi (pp. 77-84). Tehran: Publication Center of Sadra Islamic Philosophy Institute. (In Persian)

PourHassan, G. (2011). Bibilography and Works of Al-Farabi Proceedings of the Conference Farabi (pp. 11-63). Tehran: Publication Center of Sadra Islamic Philosophy Institute. (In Persian)