ارزیابی نوسان برخی مولفه‌های تولیدی گیاه به گیاه در گیاهان دارویی

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 8، دوره 9، شماره 3 - شماره پیاپی 23، مهر 1390، صفحه 368-378   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v9i3.11968

نویسندگان

محمد بنایان اول^* ؛ سعید خانی نژاد؛ صادق قربانی؛ ایمان حسام عارفی

چکیده

بسیاری از مطالعات نشان داده اند که نوسان تولید در بین بوته‌های داخل یک مزرعه برای برخی از گیاهان بالا است. هدف از انجام این تحقیق ارزیابی میزان نوسان برخی از خصوصیات رشد و عملکرد نهایی سه گیاه دارویی کرچک، کدو پوست کاغذی، و شاهدانه در مقایسه با گیاه ذرت و میزان تأثیر نوسانات بر عملکرد گیاهان مربوطه در سطح تک بوته می‌باشد. به همین منظور آزمایشی در سال زراعی 88-1387 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد واقع در 10 کیلومتری شرق مشهد با عرض جغرافیایی 36 درجه و 16 دقیقه شمالی و طول جغرافیایی 59 درجه و 36 دقیقه شرقی و ارتفاع 985 متری از سطح دریا اجرا شد. در این آزمایش خصوصیات مورفولوژیکی چهار گونه (کرچک، کدو پوست کاغذی، شاهدانه و ذرت) و ارتباط آن‌ها با عملکرد در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار، در زمینی به مساحت 583 متر مربع بررسی شد. از گیاه کرچک، کدو پوست کاغذی، شاهدانه و ذرت به‌ترتیب 13، 18، 14 و 15 گیاه از هر کرت به‌صورت تصادفی انتخاب و علامت گذاری شدند. اندازه گیری‌ها در طی فصل رشد، هر 7 روز یکبار انجام گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که دو خصوصیت رویشی گیاهان دارویی شامل ارتفاع و تعداد برگ با افزایش عمر گیاه، نوسان بسیار بالایی در مقیاس گیاه-به-گیاه در مقایسه با ذرت نشان دادند. این وضعیت با محاسبه آنومالی عملکرد بیشتر مشهود شد. همبستگی مثبت و خطی بین تعداد برگ و عملکرد بیولوژیک گیاهان دارویی نشان داد که در صورت ایجاد یکنواختی بین بوته‌ها، عملکرد بالاتری از آنچه در حال حاضر تولید می‌شود برای این گیاهان قابل دسترسی خواهد بود.