مطالعه اثر تاریخ کاشت و تراکم بوته بر عملکرد، سرعت نمو و خصوصیات زراعی دو ژنوتیپ تریتیکاله

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 11، دوره 9، شماره 3 - شماره پیاپی 23، مهر 1390، صفحه 397-405   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v9i3.11973

نویسندگان

فهیمه رضائی^* ؛ مسعود قدسی؛ کیومرث کلارستاقی

چکیده

به منظور مطالعه تأثیر تاریخ‌های مختلف کاشت و تراکم‌های متفاوت بوته بر عملکرد دانه و خصوصیات زراعی دو ژنوتیپ جدید تریتیکاله برای اولین بار در کشور این تحقیق، با استفاده از یک طرح اسپلیت فاکتوریل بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی و با سه تکرار و در ایستگاه طرق مشهد، در طی دو سال زراعی 88-1386 انجام شد. عامل تاریخ کاشت با پنج سطح شامل: 15 مهر، 30 مهر، 15 آبان، 30 آبان و 15 آذر در کرت‌های اصلی و دو عامل تراکم بوته و ژنوتیپ به صورت فاکتوریل در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. سه سطح تراکم بوته 250، 450 و650 دانه در متر مربع و عامل ژنوتیپ در دو سطح شامل دو ژنوتیپ ET-82-15 وET-79-17 بودند. نتایج تجزیه مرکب داده‌ها نشان داد اثر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه، تعداد پنجه در بوته، درصد باروری پنجه ها، تعداد روز تا ظهور سنبله و طول دوره پر شدن دانه معنی دار بود، به نحوی که بیشترین عملکرد دانه از تاریخ کاشت دوم (30 مهر ماه) بدست آمد و با تأخیر در کاشت از تاریخ کاشت دوم (30 مهر ماه) به تاریخ کاشت پنجم (15 آذر ماه) عملکرد دانه حدود 29% کاهش یافت. بیشترین تعداد روز تا ظهور سنبله و تعداد روز تا رسیدن مربوط به تاریخ کاشت اول و کمترین آن مربوط به تاریخ کاشت پنجم بود و طول دوره پر شدن دانه نیز با تاخیر در کاشت روند نزولی داشت. همچنین سرعت نمو با تأخیر در کاشت افزایش یافت، هرچند طول دوره رشد کاهش نشان داد. بیشترین تعداد پنجه در بوته از تاریخ کاشت دوم و کمترین آن از تاریخ کاشت پنجم حاصل شد و بالاترین درصد باروری پنجه‌ها از تاریخ کاشت سوم و کمترین آن از تاریخ کاشت پنجم بدست آمد. از طرف دیگر اثر تراکم بوته بر تعداد کل پنجه در بوته و تعداد پنجه بارور (سنبله) معنی دار بود. با افزایش تراکم بوته تعداد پنجه در بوته، تعداد پنجه بارور (سنبله) و درصد باروری پنجه‌ها کاهش یافت. بعلاوه اثر تراکم بوته بر عملکرد دانه معنی دار نشد و با در نظر گرفتن مسایل مربوط به اقتصاد تولید در جهت کاهش هزینه‌ها (با توجه به قیمت بذر) به نظر می‌رسد همان سطح پایین تراکم بوته (250 بوته در متر مربع) کفایت می‌نماید. بین دو ژنوتیپ تریتیکاله مورد مطالعه از نظر عملکرد دانه و سایر صفات مورد مطالعه اختلاف آماری معنی داری وجود نداشت.