ویژگی های اقلیمی در داستان نویسی آذربایجان

جستارهای نوین ادبی

مقاله 4، دوره 50، شماره 1 - شماره پیاپی 196، اردیبهشت 1396، صفحه 77-103   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.v50i1.62917

نویسنده

رضا صادقی شهپر^*

دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان

چکیده

در حوزة داستان نویسی اقلیمی و روستایی آذربایجان تا انقلاب اسلامی که محدودة زمانی این پژوهش است، غلامحسین ساعدی، صمد بهرنگی، بهروز دهقان و ناصر شاهین پر اقلیمی نویسان این حوزه هستند. توجّه به باورها و سنّت‌های بومی، بازآفرینی وقایع تاریخی منطقه، اقتباس از حماسه ها، قصّه ها و افسانه های عامیانة بومی، تک نگاری ها و ثبت آداب و رسوم منطقة آذربایجان، نام گذاری های ترکی و بومیِ شخصیت های داستانی، تمرکز بر نشان دادن و برجسته کردن فقر معیشتی و فرهنگی روستاییان و برانگیختن کینة انقلابی مخاطب، از جمله مسایل و ویژگی های مشترک اقلیمی در داستان های اقلیمی-نویسان آذربایجان است. وجود این ویژگی های مشترک در داستان ها، حاکی از آن است که حوزة داستان نویسی اقلیمی آذربایجان در کنار سایر حوزه ها از هویّت مستقل و متمایزی برخوردار است. نگارنده در این مقاله می کوشد ضمن نقد برخی نظرات پیشین دربارة داستان نویسی اقلیمی آذربایجان، به معرّفی داستان های اقلیمی این حوزه از منظری توصیفی انتقادی بپردازد و نشان دهد که ویژگی های شاخص اقلیمی آذربایجان چیست که آن را از سایر اقلیم ها متمایز کرده است.

کلیدواژه‌ها

داستان؛ اقلیم؛ داستان اقلیمی؛ آذربایجان؛ ویژگی های اقلیمی

مراجع

آژند، یعقوب .(1369). «وضع ادبیات داستانی در قبل و بعد از انقلاب». سوره. دورة دوم. شمارۀ 12. صص 12-16.

آلاحمد، جلال. (1378). «خرقة مرشد برای ساعدی». شناخت‌نامة ساعدی. چاپ دوم. تهران: قطره. صص 481-484.

اسدی، کورش. (1381). چهره‌های قرن بیستمی (غلامحسین ساعدی). تهران: قصه.

انزابی‌نژاد، رضا. (1357). «معلّمی که سراپا صداقت بود». صمد بهرنگی، افسانه‌ای که ناتمام ماند. به کوشش حمید تبریزی. چاپ اول. تبریز: نشر کاوه.

ایوبی، محمد. (1382). «مدخلی بر داستان‌نویسان جنوب». نامۀ فرهنگ و هنر. شمارۀ 1. صص 20-27.

بهرنگی، صمد. (2536/1356). قصّه‌های بهرنگ. چاپ سوم. تهران: نشر دنیا و روزبهان.

تبریزی، بهروز. (1351). ملخ‌ها. چاپ دوم. تهران: پیوند.

ساتن، ل. پ. الول. (1363). «تأثیر قصّه‌ها و افسانه‌های عامیانه در ادبیات نوین ایران». ادبیات نوین ایران از انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی. ترجمه و تدوین یعقوب آژند. چاپ اول. تهران: امیرکبیر.

ساعدی، غلامحسین. (1377). عزاداران بیل. چاپ چهاردهم. تهران: قطره.

ساعدی، غلامحسین. (1378). توپ. چاپ اول. تهران: قطره.

ساعدی، غلامحسین. (1342). ایلخچی. چاپ اول. تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات اجتماعی.

ساعدی، غلامحسین. (1344). خیاو. چاپ اول. تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات اجتماعی.

ساعدی، غلامحسین. (1357). «هست شب، آری شب». صمد بهرنگی، افسانه‌ای که ناتمام ماند. به کوشش حمید تبریزی. چاپ اول. تبریز: نشر کاوه.

سپانلو، محمدعلی. (1376). «داستان‌نویسی معاصر؛ مکتب‌ها و نسل‌هایش». آدینه. شمارة 121/122. صص 62-64.

سپانلو، محمدعلی. (1358). «گزارشی از داستان‌نویسی یک‌سالة انقلاب». اندیشة آزاد (نشریة کانون نویسندگان ایران). دورة جدید. سال اول. شمارة یک. صص 7-9.

سپانلو، محمدعلی. (1352). بازآفرینی واقعیت. تهران: کتاب زمان.

شاهین‌پر. ناصر. (1353). پای غول. چاپ اول. تهران: بامداد.

شمس لنگرودی، محمد. (1384). تاریخ تحلیلی شعر نو. جلد 4. چاپ چهارم. تهران: مرکز.

شیری، قهرمان. (1387). مکتب‌های داستان‌نویسی در ایران. چاپ اول. تهران: چشمه.

شیری، قهرمان. (1382). «پیش‌درآمدی بر مکتب‌های داستان‌نویسی در ادبیات معاصر ایران». نشریة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز. شمارة 189. صص 147-190.

شیری، قهرمان. (1393). همسایة هدایت. چاپ اول. تهران: بوتیمار.

صادقی شهپر، رضا. (1389). « نخستین رمان اقلیمی در داستان‌نویسی معاصر ایران». کتاب ماه ادبیات. مرداد ماه. شمارۀ 40. صص 35-39.

گری، مارتین. (1382). فرهنگ اصطلاحات ادبی. ترجمة منصوره شریف‌زاده. ویرایش مهران کندری. چاپ اول. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

میرصادقی. جمال؛ میرصادقی (ذوالقدر)، میمنت. (1377). واژه‌نامة هنر داستان‌نویسی. چاپ اول. تهران: کتاب مهناز.

میرعابدینی. حسن. (1383). صد سال داستان نویسی ایران. چاپ سوم. تهران: چشمه.

میرعابدینی. حسن. (1386). فرهنگ داستان‌نویسان ایران از آغاز تا امروز. چاپ اول. تهران: چشمه.

Abrams, M. H. (1993). A Glossary of Literary Terms, 6th ed., Cornell University.

Baldick, chris. (1990). The Concise Oxford Dictionary of Literary Terms,Ooxford University.