ارزیابی تأثیر تاریخ کاشت بر کارآیی مصرف نور و عملکرد ارقام نخود (Cicer arietinum L.) تحت شرایط اقلیمی منطقه کرمانشاه

پژوهش‌های حبوبات ایران

مقاله 1، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 23، خرداد 1400، صفحه 12-25   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijpr.v12i1.79618

نویسندگان

هانیه حاجی شعبانی؛ فرزاد مندنی^* ؛ علیرضا باقری

دانشگاه رازی

چکیده

به منظور بررسی تأثیر تاریخ کاشت بر کارآیی جذب و مصرف نور ارقام نخود آزمایشی به صورت کرت­های خُردشده در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 96-1395 در شرایط آب و هوایی کرمانشاه اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل سه تاریخ کاشت (10 اسفند، 20 اسفند و 17 فروردین) به عنوان عامل اصلی و چهار رقم نخود (بیونیج، عادل، آرمان و ILC482) به عنوان عامل فرعی بود. نتایج نشان داد تأخیر در کاشت باعث کاهش عملکرد دانه (45 درصد) و عملکرد ماده خشک کل (5/33 درصد) شد. رقم بیونیج نسبت به سایر ارقام از عملکرد بیشتری (35درصد) برخوردار بود. بیشترین شاخص سطح برگ (8/3) مربوط به رقم آرمان در تاریخ کاشت 10 اسفند و کمترین آن (9/1) مربوط به رقم ILC482 در تاریخ کاشت 17 فروردین بود. روند جذب نور تابع شاخص سطح برگ بود و با تأخیر در کاشت حدود 6/1 درصد کاهش یافت. کارآیی مصرف نور از 6/1 برای رقم عادل در تاریخ 10 اسفند تا 7/0 گرم بر مگاژول برای رقم آرمان در تاریخ 17 فروردین متغیر بود. تأخیر در کاشت کارآیی مصرف نور را حدود 22 درصد کاهش داد، اگرچه این کاهش در ارقام مختلف متفاوت بود. به طورکلی نتایج نشان داد تأخیر در تاریخ کاشت، منجر به کاهش کارآیی مصرف نور و عملکرد دانه گردید. با این وجود در کشت دیرهنگام انتخاب ارقام مناسب توانست تا حدودی افت عملکرد ناشی از برخورد گیاه با شرایط محیطی نامناسب، به ویژه خشکی انتهای دوره رشد را کاهش دهد.

کلیدواژه‌ها

جذب نور؛ شاخص سطح برگ؛ کارآیی مصرف نور؛ عملکرد دانه

مراجع

1. Ahmadi, M., Mondani, F., Khorramivafa, M., Mohammadi, G., and Shirkhani, A. 2018. The effect of nitrogen on radiation use efficiency and growth indices of maize hybrids (Zea mays) under Kermanshah condition. Iranian Journal of Field Crop Research 15: 885-900. (In Persian with English Summary).
2. Akmal, M., and Janssens, M. 2004. Productivity and light use efficiency of perennial ryegrass with contrasting water and nitrogen supplies. Field Crops Research 88: 143-155.
3. Awal, M., Koshi, H., and Ikeda, T. 2006. Radiation interception and use by maize/peanut intercrop canopy. Agricultural and Forest Meteorology 139: 74-83.
4. Behtari, B., Nemati, Z., Hassanpour, H., and Rezapour Fard, J. 2010. Modeling seedling emergence and growth in green bean, sunflower and maize by some nonlinear models. Journal of Agricultural Science and Sustainable Production 20: 129-140. (In Persian with English Summary).
5. Bozorgi Hossein-Abad, , Mondani, F., Saeedi, M., Heidari, H., and Bagheri, A. 2019. Study of radiation absorption and use efficiency of wheat cultivars (Triticum aestivum) under nitrogen fertilizer effect. Journal of Plant Ecophysiology 11: 202-216. (In Persian with English Summary).
6. Eskandari, B., Ezati, , Mondani, F., and Ahmadvand, G. 2015. Evaluation of light absorption and use efficiency of soybean (Glysine max (L.) Merr.) in competition with redroot pigweed (Amaranthus retroflexus). Journal of Weed Research 7: 35-47. (In Persian with English Summary).
7. Fathi, G., Siadat, S., and Hemaiaty, S. 2003. Effect of sowing date on yield and yield components of three oilseed rape varieties. Acta Agronomica Hungarica 51: 249-255.
8. Gardner, F., Pearce, R., and Mitchell, R. 1985. Physiology of crop plants. Iowa State Univ. Press, Ames, IA. Physiology of Crop P Iowa State Univ. Press, Ames, IA.
9. Goudriaan, J., and Van Laar, H. 2012. Modelling Potential Crop Growth Processes: Textbook with E Springer Science & Business Media.
10. Gregory, P.J., and Marshall, B. 2012. Attribution of climate change: A methodology to estimate the potential contribution to increases in potato yield in Scotland since 1960. Global Change Biology 18: 1372-1388.
11. Hammes, P., and De Jager, J. 1990. Net photosynthetic rate of potato at high temperatures. Potato Research 33: 515-520.
12. Hasanvand, H., Siadat, S.A., Bakhshandeh, A., Moradi Telavat, M.R., and Poshtdar, A. 2018. Effect of sowing dates and plant densities on flower yield and some important agronomical characteristics of European borage. Journal of Plant Production Research 25: 73-86. (In Persian with English Summary).
13. Hossein Panahi, F., Pouramir, F., Koocheki, A., Nassiri-Mahallati, M., and Ghorbani, R. 2011. Evaluation of radiation absorption and use efficiency in replacement series intercropping of chickpea (Cicer arietinum) and sesame (Sesamum indicum L.). Agroecology 3: 106-120. (In Persian with English Summary).
14. Hughes, G., Keatinge, J., Cooper, P., and Dee, N. 1987. Solar radiation interception and utilization by chickpea (Cicer arietinum) crops in northern Syria. The Journal of Agricultural Science 108: 419-424.
15. Jeuffroy, M.H., and Ney, B. 1997. Crop physiology and productivity. Field Crops Research 53: 3-16.
16. Kemanian, A.R., Stockle, C.O., and Huggins, D.R. 2004.Variability of barley radiation use efficiency. Crop Science 44: 1662-1672.
17. Koocheki, A., Nassiri- Mahallati, M., Mondani, F., Feizi, H., and Amirmoradi, S. 2009. Evaluation of radiation interception and use by maize and bean intercropping canopy. Agroecology 1: 13-23.
18. Mc Murtrie, R., and Wolf, L. 1983. A model of competition between trees and grass for radiation, water and nutrients. Annals of Botany 52: 449-458.
19. Mondani, F., Nasiri-Mahalati, M., and Kooghaki, A. 2015a. Modeling of sunn pest (Eurygaster integriceps) damage on winter wheat (Triticum aestivum) growth and yield under climate change condition. Plant Production Technology 6: 61-75. (In Persian with English Summary).
20. Mondani, F., Nasiri-Mahalati, M., Koocheki, A., and Hajiyan-Shahri, M. 2015b. Simulation of wild oat (Avena ludoviciana) competition on winter wheat (Triticum astivum) growth and yield. I: Model description and validation. Iranian Journal of Field Crops Research 13: 218-231. (In Persian with English Summary).
21. Nassiri-Mahallati M., Koocheki A., Mondani F., Feizi H., and Amirmoradi S. 2015. Determination of optimal strip width in strip intercropping of maize (Zea mays) and bean (Phaseolus vulgaris L.) in Northeast Iran. Journal of Cleaner Production 106: 343-350.
22. Noroozi-Shahri, , Gholami, B., Jalali Honarmand, S., Mondani, F., and Saeedi, M. 2018. Evaluating the effect of smoke-water and nitrogen fertilizer on wheat (Triticum aestivum L.) ecophysiological traits. Iranian Journal of Field Crop Research 16: 459-475. (In Persian with English Summary).
23. Rahimi Karizaki, A., Soltani, A., Pourreza, J., and Zeynali, E. 2007. Estimation of extinction coefficient and radiation use efficiency in field growth chickpea. Journal of Agricultural Science and Natural Resources 14: 211-221. (In Persian with English Summary).
24. Sadeghipor, O., and Aghaei, P. 2011. Effect of different planting dates on chlorophyll content, absorbed radiation, and leaf area index of chickpea genotypes. Agricultural Research 3: 25-38. (In Persian with English Summary).
25. Shibles, R., and Weber, C. 1965. Leaf area, solar radiation interception and dry matter production by boybeans. Crop Science 5: 575-577.
26. Siddique, K., Loss, S., Regan, K., and Jettner, R. 1999. Adaptation and seed yield of cool season grain legumes in Mediterranean environments of south-western Australia. Australian Journal of Agricultural Research 50: 375-388.
27. Sinclair, T.R., and Muchow, R.C. 1999. Radiation use efficiency. Advances in Agronomy 65: 215-265.
28. Singh, P., and Rama, Y.S. 1989. Influence of water deficit on transpiration and radiation use efficiency of chickpea (Cicer arietinum). Agricultural and Forest Meteorology 48: 317-330.
29. Tabarzad, A., Ghaemi, A.A., and Zand-Parsa, S. 2016. Extinction coefficients and radiation use efficiency of barley under different irrigation regimes and sowing dates. Agricultural Water Management 178: 126-136.
30. Vaghar, M.S., Noormohammadi, G., Shams, K., Pazoki, A., and Kobraie, S. 2010. The study of the effect of sowing time on growth trend of chickpea (Cicer arietinum) varieties in Kermanshah dry farming cultivation. Journal of Plant and Biomass Research 20: 105-123. (In Persian with English Summary).
31. Watiki, J., Fukai, S., Banda, J., and Keating, B. 1993. Radiation interception and growth of maize/cowpea intercrop as affected by maize plant density and cowpea cultivar. Field Crops Research 35: 123-133.

Zhang, L., Van der Werf, W., Bastiaans, L., Zhang, S., Li, B., and Spiertz, J. 2008. Light interception and utilization in relay intercrops of wheat and cotton. Field Crops Research 107: 29-42.