تأثیر تندی و جهت شیب بر روان آب سطحی و رسوب از کرت های کوچک آزمایشی درحوزة آبخیز کجور

آب و خاک

مقاله 15، دوره 25، شماره 3، شهریور 1390   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v0i0.9686

نویسندگان

سیدحمیدرضا صادقی^* ؛ ملیحه سادات ظریف معظم؛ خلاق میرنیا

دانشگاه تربیت مدرّس نور

چکیده

چکیده
مدیریّت صحیح یک حوزة آبخیز مشروط بر شناخت عوامل موثّر و بررسی رفتار آن ها در شرایط متفاوت می باشد. اگرچه تاکنون نقش خصوصیّات کلی توپوگرافی بر تولید روان آب و رسوب مورد بررسی قرار گرفته است، لیکن تغییرپذیری مؤلفه های هیدرولوژیکی مذکور در شرایط مختلف و خصوصاً حوزه های آبخیز ایران کم تر مورد توجّه قرار گرفته است. از این رو تحقیق حاضر با هدف بررسی نقش تندی و جهت شیب بر حجم روان آب و رسوب در حوزة آبخیز جنگلی کجور واقع در جنوب شرقی شهرستان نوشهر طراحی شد. آزمایش های مورد نظر با استفاده از یک باران ساز پمپی با شدّت 6/1 میلی متر بر دقیقه و کرتی با ابعاد 30×30 سانتی متر در دو تیمار شیب کم تر و مساوی 25 درصد و بیش تر از 25 درصد و جهت-های شرقی و غربی انجام شد. آزمایش ها به صورت ماهانه و طی مهر 1387 تا اردیبهشت 1388 در سه تکرار و محل های ثابت انجام گردید. بررسی اثر تیمارهای تندی و جهت شیب با استفاده از طرح های فاکتوریل و مربّع لاتین در نرم افزار 17 SPSS صورت گرفت. نتایج نشان داد که تنها تندی شیب بر حجم روان آب تأثیر معنی دار (04/0≥P ) داشته است به نحوی که برخلاف تصوّر عموم حجم روان آب روی شیب زیاد، کم تر از شیب کندتر بوده است. هم چنین اثر شیب در برخی از ماه ها و اثر جهت در ماه های دیگر روی رسوب معنی دار (05/0≥P ) بوده است و در حالت کلّی با افزایش شیب، رسوب تولیدی به سبب بافت درشت خاک و محدودیت رسوب قابل دسترس، کم و در دامنة شرقی مقدار آن بیش تر بود.

واژه های کلیدی: ایجاد روان آب، تندی شیب، جهت شیب، آبخیز جنگلی کجور، مقدار رسوب