ارزیابی اجزای عملکرد، عملکرد و توان رقابتی برخی ارقام نخود در تداخل با علف‌های‌هرز

پژوهش‌های حبوبات ایران

مقاله 7، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 23، خرداد 1400، صفحه 100-110   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijpr.v12i1.84964

نویسندگان

سید محسن سیدی^{* 1}؛ جواد حمزه ئی²

¹بخش تحقیقات علوم زراعی-باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اراک، ایران

²گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا همدان، ایران

چکیده

به منظور بررسی اثر تداخل علف­های‌هرز بر اجزای عملکرد، عملکرد و توان رقابتی برخی ارقام نخود، آزمایشی در دو سال زراعی 1392 و 1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل وجین و عدم وجین علف­های‌هرز و پنج رقم نخود (ترک، هاشم، آرمان، آزاد و محلی) بودند. تجزیه واریانس داده­ها نشان داد که اثر کنترل علف­های‌هرز بر همه صفات به جز شاخص برداشت معنی­دار بود. همچنین، اثر رقم بر کلیه صفات به جز شاخص برداشت معنی­دار شد. اثر متقابل کنترل علف­هرز در رقم نیز فقط بر عملکرد دانه و بیولوژیک معنی­دار شد. بیشترین میزان عملکرد دانه (00/136 گرم در متر مربع) از رقم هاشم در شرایط وجین علف­هرز به­دست آمد. کمترین میزان این ویژگی با حدود 75 درصد کاهش به رقم محلی در شرایط عدم وجین تعلق گرفت. بیشترین عملکرد بیولوژیک (75/394 گرم در متر مربع) به رقم هاشم در شرایط وجین علف­هرز تعلق داشت و کمترین آن با حدود 70 درصد کاهش از رقم محلی در شرایط عدم وجین علف­هرز به­دست آمد. بیشترین و کمترین بیوماس و تراکم علف­هرز نیز به­ترتیب به رقم هاشم و محلی اختصاص داشت. همچنین نتایج نشان داد که بالاترین شاخص توانایی تحمل رقابت (30/52) متعلق به رقم هاشم و پایین­ترین میزان این شاخص­ (12/39) متعلق به رقم محلی بود. با توجه به نتایج این آزمایش می­توان رقم هاشم را به عنوان رقمی مقاوم در برابر علف­های‌هرز دانست، ولی در مقابل رقم محلی دارای کمترین توانایی در برابر هجوم علف‌های‌هرز بود.

کلیدواژه‌ها

توانایی تحمل رقابت؛ حبوبات؛ علف‌هرز؛ عملکرد؛ وجین

مراجع

1. Aghaalikhani, M., Yadavi, A., and Modares Sanavi, S.M.A. 2006. Determination of critical period of weed control in bean (Phaseolus vulgaris ) in Lordegan. Journal of Agricultural Science 28: 118-124. (In Persian with English Summary).
2. Ahmad Khan, L., Gul, H., and Azim Khan, M. 2003. Effect of post-emergence herbicide for controlling weeds in canola. Asian Journal Plant Science 3: 294-296.
3. Baghestani, M.A., Lemieux, C., and Leroux, G. 2005a. Early root and shoot competition between spring cereal cultivars and wild mustard (Brassica kaber). Iranian Journal of Weed Science 1(1): 19-40. (In Persian with English Summary).
4. Baghestani, M.A., and Zand, E. 2004. Investigated morphophysiological characteristics of the affecting the competitive power of wheat with weed pterygium (Goldbachia iaevigata L) and wild oat (Avena fatua) In Karaj Region. Journal of Plant Pests and Diseases 72(1): 91-111. (In Persian with English Summary).
5. Crotser, P.M., and Wit, W.W. 2000. Effect of Glycine max, canopy characteristics interference and weed free period on Solanum ptycuntum growth. Weed Science 48: 20-26.
6. Deihimfard, R., Hejazi, A., Zand, E., Baghestani, M.A., Akbari, G.A., and Soufizadeh, S. 2007. Evaluation of some characteristics affecting competitiveness of eight Iranian wheat cultivars with rocket weed. Weed Science 1: 59-78.
7. Farbodnia, A., Baghestani, M.A., Zand, E., and Nor Mohammadi, G. 2009. Evaluation of competitive ability of wheat cultivars against weeds Daphnia. Journal of Plant Protection 2(23): 47-81. (In Persian with English Summary).
8. Ghamari, H., and Ahmadvand, G. 2012. Weed interference affects dry bean yield and growth. Natural Science Biological 4: 10-15.
9. Hamzei, J., Mohammady Nasab, A.D., Khoie, F.R. Javanshir, A., and Moghaddam, M. 2007. Critical period of weed control in three winter oilseed rape (Brassica napus ) cultivars. Turkish Journal of Agricultural and Forestry 31: 83-90.
10. Hamzei, J., Seyedi, M., Ahmadvand, G., and Abutalebian, M.A. 2012. Effect of additive intercropping on suppressed weeds, yield and yield components of chickpea and barley. Journal of Crop production and Processing 3: 43-55. (In Persian with English Summary).
11. Hussain, A., Nadeem, A., Ashraf, I., and Awan, M. 2009. Effect of weed competition periods on the growth and yield of black seed (Nigella sativa ). Pakistan Journal of Weed Science Research 15(1): 71-81.
12. Kavurmaci, Z., Karadavut, U., Kokten, K., and Bakoglu, A. 2010. Determining critical period of weed-crop competition in faba bean (Vicia faba). International Journal of Agriculture and Biology 12: 318-320.
13. Khalil Tahmasbi, B., Taghi Alebrahim, M., Fakhari, R., Zand, E and De Prado, R. 2017. A look at the phenomenon of weed resistance to herbicides; from theory to exploitation. Weed Research Journal 9(1): 83-101. (In Persian with English Summary).
14. Lance, R.G., and Liebman, M. 2003. A laboratory exercise for teaching critical period for weed control concepts. Weed Technology 17: 403-411.
15. Majnoun Hosseini, N. 2008. Agronomy and Production of L Jahad Daneshgahi Press. Tehran, Iran. (In Persian).
16. Malek Maleki, F., Majnoun Hosseini, N., and Alizade, H. 2013. A survey on the effects of weed control treatments and plant density on lentil growth and yield. Electronic Journal of Crop Production 6 (2): 135-148. (In Persian with English Summary).
17. Martin, S.F., Van Acker, R.C., and Friesen, L.F. 2001. Critical period of weed control in spring canola. Weed Science 49: 326-333.
18. Mazaheri, , Movahedi Dehnavi, M., Seyed Hadi, M.R., and Darzi, M.T. 2006. Plant Ecology. Publications by Tehran University. Iran. (In Persian).
19. Mohammadi, G., Javanshir, A., Khooie, F.R., Mohammadi, S.A., and Zehtab Salmasi, S. 2005. Critical period of weed interference in chickpea. Weed Research 45:57-63. (In Persian with English Summary).
20. Parsa, M., and Bagheri, A. 2013. Pulses. Publications by Ferdowsi University of Mashhad, Iran. (In Persian).
21. Pour Azar, R., and Ghadiri, H. 2000. Wild Oats competition with three varieties of wheat in greenhouse situation, effects of plant density. Journal of Crop Science 3(2): 59-72.
22. Pour-Taheri, S.N., Rahimi, M.M., Vaezi, B., and Ahmadikhah, A. 2012. Effect of seed density and weed control on yield and yield componentsof two lentil dryland-specific cultivars in subtropical conditions. Electronic Journal of Crop Production 4(5): 135-149. (In Persian with English Summary).
23. Rohrig, M., and Stutzel, H. 2001. Canopy development of Chenopodium album in pure and mixed stands. Weed Research 41: 111-228.
24. Sadeghi, H. 2001. Identifying traits affecting the competitiveness of soybean (Glycin max L) with weed for use in breeding programs. MSc. Thesis, Higher Education Complex Aboureyhan. University, Tehran, Iran. (In Persian with English Summary).
25. Santos, B.M., Dusky, J.A., Stall, W.M., and Gilreath, J.P. 2004. Influence of common lambsquarter (Chenopodium album ) densities and phosphorus fertilization on sugarbeet. Crop Protection 23: 173-176.
26. Shafagh-Kolvanagh, J., Zehtab Salmasi, S., Javanshir, A., Moghaddam, M., and Dabbagh Mohammadinasab, A. 2009. Influence of nitrogen and weed interference on grain yield, yield components and leaf chlorophyll value of Soybean. Journal of Sustainable Agriculture 1: 1-23. (In Persian with English Summary).
27. Walley, F.L., Clayton, G.W., Miller, P.R., Carr, P.M., and Lafond, G.P. 2007. Nitrogen economy of pulse crop production in the northern Great Plains. Agronomy Journal 99: 1710-1718.
28. Watson, P.R., Derksen, D.A., Van Acker, R.C., and Blrvine. M.C. 2002. The contribution of seed, seedling, and mature plant traits to barley cultivar competitiveness against weeds. Proceedings of the 2002 National Meeting-Canadian Weed Science Society Pp: 49-57.