اثر سطوح مختلف کود دامی بر ترکیب و تنوع علف‌های هرز در کشت مخلوط سیر (Allium sativum L.) و اسفناج (Spinacia oleracea L.)

پژوهش های حفاظت گیاهان ایران

مقاله 4، دوره 28، شماره 3 - شماره پیاپی 28، مهر 1393، صفحه 325-337   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jpp.v28i3.43563

نویسندگان

قربانعلی اسدی^{* 1}؛ رضا قربانی¹؛ الهام عزیزی²

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشگاه پیام نور

چکیده

به منظور بررسی اثر مقادیر مختلف کود دامی بر تنوع و تراکم علف‌های هرز در الگوهای مختلف کشت سیر و اسفناج، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 91- 1390 انجام شد. تیمارهای مورد بررسی شامل سه سطح کود گاوی (0، 10 و 20 تن در هکتار) در کرت‌های اصلی و شش نوع الگوی کشت (تک‌کشتی سیر، تک‌کشتی اسفناج و کشت مخلوط ردیفی سیر و اسفناج با نسبت‌های 1:1، 2:2، 3:3 و4:4) در کرت‌های فرعی بود. نتایج نشان داد که در سه نمونه‌برداری علف های هرز، اثر سطوح مختلف کود دامی فقط بر تراکم علف‌های هرز در نمونه‌برداری دوم و سوم و وزن خشک علف‌های هرز در نمونه‌برداری سوم معنی‌دار بود. در نمونه‌برداری دوم، بیش‌ترین تراکم علف‌های هرز در شرایط عدم اعمال کود دامی حاصل شد که اختلاف معنی‌داری با سطح کودی 10 تن در هکتار نداشت اما این پارامتر در مرحله سوم نمونه‌برداری از روند مشابه با مرحله دوم تبعیت نکرد. در مرحله سوم نمونه‌برداری نیز بیش‌ترین وزن خشک علف‌های هرز در شرایط عدم اعمال کود دامی به مقدار 50/189 گرم در متر مربع حاصل شد. بیش‌ترین وزن خشک و تراکم کل علف‌های هرز در کلیه مراحل نمونه‌برداری به استثنای تراکم علف‌های هرز در مرحله سوم نمونه‌برداری، در تک کشتی گیاه سیر مشاهده شد. نتایج اثر متقابل تیمارهای کودی و الگوی کشت نشان داد که بیش‌ترین و کم‌ترین تراکم کل علف‌های هرز در مرحله اول نمونه‌برداری به ترتیب در الگوی تک‌کشتی سیر در شرایط کودی 20 تن در هکتار و تک‌کشتی اسفناج در شرایط عدم کاربرد کود و 10 تن در هکتار کود دامی مشاهده شد. هم‌چنین در مراحل دوم و سوم نمونه‌برداری، به ترتیب تیمار کود دامی 20 تن در هکتار با الگوی کاشت 3:3 سیر و اسفناج و تیمار کود دامی 10 تن در هکتار با الگوی تک‌کشتی سیر دارای کم‌ترین تراکم کل علف‌های هرز بودند. هم‌چنین همبستگی منفی معنی‌داری بین وزن خشک کل گیاهان زراعی با وزن خشک و تراکم کل علف‌های هرز در واحد سطح مشاهده شد. در کلیه مراحل نمونه‌برداری، بیش‌ترین شاخص‌های تنوع شانون و سیمپسون در الگوی تک‌کشتی اسفناج، تحت تیمار کودی 10 تن در هکتار کود دامی مشاهده شد. به طورکلی در زمان بسته شدن پوشش گیاهی (مرحله سوم نمونه‌برداری) در بین الگوهای کشت مخلوط مورد بررسی، الگوی کشت 4:4 اسفناج و سیر در شرایط اعمال 10 تن در هکتار کود دامی دارای کم‌ترین وزن خشک و تراکم علف‌های هرز در واحد سطح بود، اما کم‌ترین میزان شاخص‌های تنوع شانون، مارگالوف و سمپسون در الگوی کشت 3:3 در شرایط اعمال 20 تن در هکتار کود دامی حاصل شد.

کلیدواژه‌ها

تراکم؛ وزن خشک؛ شاخص شانون؛ شاخص مارگالوف؛ شاخص سیمپسون

مراجع

1- عزیزی گ.، کوچکی ع.، نصیری محلاتی م.، و رضوانی مقدم پ. 1388. اثر تنوع گیاهی و نوع منبع تغذیه‌ای بر ترکیب و تراکم علف‌های هرز در الگوهای مختلف کشت. مجله پژوهش‌های زراعی ایران، 7: 115- 125.

2- کوچکی ع.، نصیری محلاتی م.، و زارع فیض آبادی، ا. 1383. تنوع زیستی کشاورزی در ایران: تنوع واریته‌های گیاهان زراعی. بیابان. ج. 9، ش. 1، ص.67-49.

3- کوچکی ع.، ظریف کتابی ح. و نخ‌فروش ع. 1380. رهیافت‌های اکولوژیکی مدیریت علف‌های‌هرز. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

4- نصیری محلاتی م.، کوچکی ع.، رضوانی مقدم، پ.، و بهشتی، ع. 1380. اگرواکولوژی. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

5- Abraham C.T., and Singh P. 1984. Weed management in sorghum- legume intercropping systems. The Journal of Agricultural Science, 103: 103-115.

6- Azim Khan M., Kawsar A., Zahid H., and Riaz A.A. 2012. Impact of maize- legume intercropping weeds and maize crop. pakistan Journal of weed science research, 18: 127-136.

7- Banik P., Midya A., Sarkar B.K., and Ghose S.S. 2006. Wheat and chickpea intercropping systems in additive series experiment: advantages and weed smothering. European Journal of Agronomy, 24: 325-332.

8- Baumann D.T., Bastiaans L., and Kropff, M.J. 2001. Effects of intercropping on growth and reproductive capacity of late- emerging Senecio vulgaris L., with spatial reference to competition for light. Annals of Botany, 87:209-217.

9- Bellon M.R. 1996. The dynamics of crop infraspecific diversity: a conceptual framework at the farmer level. Economic Botany, 50: 26-39.

10- Buadry J. 1989. Interactions between agricultural and ecological systems at landscape level. Agriculture, Ecosystems and Environment, 27: 119-130.

11- Corre-Hellou G. , Dibet A., Hauggaard-Nielsen H., Crozat Y., Gooding M., Ambus P., Dahlmann C., von Fragstein P., Pristeri A., Monti M., and Jensen E.S.2011. The competitive ability of pea–barley intercrops against weeds and the interactions with crop productivity and soil N availability. Field Crops Research. 122(3): 264-272.

12- Gharineh M.H., and Moosavi S.A. 2010. Effects of intercropping (canola-faba bean) on density and diversity of weeds. Notulae. Scientia Biologicae. 2: 109-112.

13- Glliessman S.R. 1995. Sustainable agriculture: an agroecological perspective. Advances in Plant Pathology, 11: 45-57.

14- Gomez P., and Gurevitch J. 1998. Weed community responses in a corn-soybean intercrop. Applied Vegetation Science, 1: 281-288.

15- Koocheki A., Nassiri Mahalati M., Sanjani S., Beidokhti S.R., and Anvarkhah S. 2010. Evaluation of weed density and biomass in intercropping millet (Setaria italica L,) and bean (Phaseolus vulgaris L.). Proceedings of 3rd Iranian Weed Science Congress, Volume 1: Weed biology and ecophysiology, Babolsar, Iran, 17-18 February 2010 , pp. 457-460.

16- Lithourgidis A.C., Dordas C.A., Damalas C.A., and Vlachostergios D.N. 2011. Annual intercrops: an alternative pathway sustainable agriculture. Australian Journal of Crop Science, 5: 398-410.

17- Long J., Cromwell E., and Gold K. 2000. On-farm management of crop diversity: an introductory bibliography. The Schumacher Centre for Technology and Development. www.oneworld.org/odi/

18- Mailes C., Cheekeeke T., and Flores T. 1999. From end to beginning. Available at http://agsyst.wsu.edu/manure.htm.

19- Piri I., Abrahimpour F., Tavassoli A., Amiri E., and Rastegaripour F. 2011. Effect of fertilizer in controlling weeds under intercropping of pearl millet and red bean in Sistan region, Iran. African Journal of Biotechnology,10: 7397-7403.

20- Poggio S.L. 2005. Structure of weed communities occurring in monoculture and intercropping of field pea and barley. Agriculture, Ecosystems and Environment, 109: 48-58.

21- Salas M.L., Hickman M.V., Huber D.M., and Schreiber M.M. 1997. Influence of nitrate and ammonium nutrition on the growth of giant foxtail (Setaria faberi). Weed Science, 45: 664 - 669.

22- Saudi H., and El-Metwally I. 2009. Weed management under different patterns of sunflower-soybean intercropping. Journal of European Agriculture, 10: 41-51.

23- Schreiber M.M. 1992. Influence of tillage, crop rotation and weed management on giant foxtail (Setaria faberi) population dynamics and crop yield. Weed Science, 40: 645-653.

24- Shah S.N., Shroff J.C., Patel R.H., and Usadadiya V.P. 2011. Influenceof intercropping and weed management practices on weed and yields of maize. International Journal of Science and Nature, 2: 47-50.

25- Szumigalski A., and Van Acker R. 2005. Weed suppression and crop production in annual intercrops. Weed Science, 53: 813-825.

26- Takim F.O. 2012. Advantages of maize- cowpea intercropping over sole cropping through competition indices. Journal of Agricultural and Biodiversity Research, 1: 53-59.

27- Tengberg A., Ellis-Jones J., Kiome R., and Stocking M. 1998. Applying the concept of agrodiversity to indigenous soil and water conservation practices in eastern Kenya. Agriculture, Ecosystems and Environment, 70: 259-272.

28- Yin L., Cai Z., and Zhong W. 2006. Changes in weed community diversity of maize crops due to long-term fertilization. Crop Protection, 25:910-914.