| تعداد نشریات | 51 |
| تعداد شماره‌ها | 2,005 |
| تعداد مقالات | 20,901 |
| تعداد مشاهده مقاله | 44,046,899 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 19,025,026 |
تطبیق شخصیّت های حماسی شاهنامه با چهره های تاریخی در کتاب نامۀ باستان میرزا آقاخان کرمانی | ||
| جستارهای نوین ادبی | ||
| مقاله 3، دوره 50، شماره 4 - شماره پیاپی 199، بهمن 1396، صفحه 49-78 اصل مقاله (1.16 M) | ||
| نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.v50i4.67283 | ||
| نویسنده | ||
| حمیدرضا خوارزمی* | ||
| شهید باهنر کرمان | ||
| چکیده | ||
| همیشه سخن بر سر این بوده است که شاهنامه اثری تاریخی است یا اثری داستانی؟ مورخان از همان ابتدا مبنای شاهنامه را تاریخ قرار دادهاند و سعی کردهاند که شخصیّت‌های حماسی را با شخصیّت‌های سامی و عبری تطبیق دهند. با کشف مظاهر جدید تمدن امروزی از یافتههای باستانشناسی و رواج صنعت چاپ و ترجمه، تطبیق چهرههای حماسی با چهرههای تاریخی ایران هم مدّ نظر برخی پژوهشگران قرار گرفت. در مقابل افرادی شخصیّت‌های حماسی را قهرمانان داستانی میدانستند و شخصیّت‌های تاریخی را جدا فرض میکردند. میرزا آقاخان کرمانی، با پررنگ شدن بحث ملیّت، به سرودن اثر تاریخی بر وزن و قالب شاهنامۀ فردوسی پرداخت و سعی کرد که شخصیّت‌های تاریخی مثل کورش، کمبوجیه، داریوش و ... را با قهرمانهای حماسی مثل کیخسرو، کیکاووس، اسفندیار و ... تطبیق دهد. در این پژوهش با مراجعه به نامۀ باستان، تطبیقها را ذکر و دلیل انجام این تطبیقها را از نگاه شاعر بررسی کردهایم. حاصل اینکه شاعر در پی شباهتهای داستانی، نزدیکی نامهای تاریخی و شخصیّت‌های حماسی و آمیختگی اندیشههای دساتیری، در پی تطبیق این شخصیّت‌ها برآمده است؛ بهگونهایکه آقاخان معتقد بوده که فردوسی نام طوایف، جنگها و شاهزادگان را با شخصیتهای حماسی آمیخته است. همیشه سخن بر سر این بوده است که شاهنامه اثری تاریخی است یا اثری داستانی؟ مورخان از همان ابتدا مبنای شاهنامه را تاریخ قرار دادهاند و سعی کردهاند که شخصیّت‌های حماسی را با شخصیّت‌های سامی و عبری تطبیق دهند. با کشف مظاهر جدید تمدن امروزی از یافتههای باستانشناسی و رواج صنعت چاپ و ترجمه، تطبیق چهرههای حماسی با چهرههای تاریخی ایران هم مدّ نظر برخی پژوهشگران قرار گرفت. در مقابل افرادی شخصیّت‌های حماسی را قهرمانان داستانی میدانستند و شخصیّت‌های تاریخی را جدا فرض میکردند. میرزا آقاخان کرمانی، با پررنگ شدن بحث ملیّت، به سرودن اثر تاریخی بر وزن و قالب شاهنامۀ فردوسی پرداخت و سعی کرد که شخصیّت‌های تاریخی مثل کورش، کمبوجیه، داریوش و ... را با قهرمانهای حماسی مثل کیخسرو، کیکاووس، اسفندیار و ... تطبیق دهد. در این پژوهش با مراجعه به نامۀ باستان، تطبیقها را ذکر و دلیل انجام این تطبیقها را از نگاه شاعر بررسی کردهایم. حاصل اینکه شاعر در پی شباهتهای داستانی، نزدیکی نامهای تاریخی و شخصیّت‌های حماسی و آمیختگی اندیشههای دساتیری، در پی تطبیق این شخصیّت‌ها برآمده است؛ بهگونهایکه آقاخان معتقد بوده که فردوسی نام طوایف، جنگها و شاهزادگان را با شخصیتهای حماسی آمیخته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نامۀ باستان. شاهنامه. فردوسی. میرزاآقاخان. تطبیق | ||
| مراجع | ||
|
آدمیّت، فریدون. (1357). اندیشههای میرزا آقاخان کرمانی. تهران: پیام.
آقاخان کرمانی، عبدالحسین. (1324 ه.ق). آیینۀ اسکندری. به کوشش زین العابدین مترجم الملک. بی‌جا.
آقاخان کرمانی، عبدالحسین. نسخۀ خطی نامۀ باستان. شمارۀ ثبت: 78951. به خط خود شاعر. تهران: مجلس
آیدنلو، سجّاد. (1386). «نشانه‌های سرشت اساطیری افراسیاب». فصل‌نامۀ پژوهش‌های ادبی. پاییز و تابستان.
شمارۀ دوم.
آیدنلو، سجّاد. (1390). دفتر خسروان (برگزیدۀ شاهنامۀ فردوسی). تهران: سخن.
ابن اثیر. (1371). تاریخ کامل بزرگ ایران و اسلام (33 جلد). ترجمۀ عبّاس خلیلی. تهران: مؤسّسۀ مطبوعاتی علمی.
ابن بلخی. (1421 ه.ق). فارس‌نامه. به تصحیح هادی یوسف. قاهره: الدار الثقافیۀ للنشر.
اسدی توسی. (1354). گرشاسپ‌نامه. به تصحیح حبیب یغمایی. تهران:
اصفهانی، حمزه. (1961). سنی ملوک الارض. بیروت: منشورات دار مکتبه الحیاه.
افشار، ایرج. (1388). «هفت خوان رسیدن به ایران باستان» . مجلۀ بخارا. فروردین و اردیبهشت. شماره 70.
امانت، عباس. (1377). «پورخاقان و اندیشۀ بازیابی تاریخ ملی ایران (جلال الدین میرزا و نامۀ خسروان)». ایران نامه. شمارۀ 65. صص54- 5.
امیری خراسانی، احمد و ناصر محسنی‌نیا. (1386). «خاستگاه و معانی واژۀ عجم» جستارهای ادبی . زمستان. شماره 159. صص 29 - 11.
ایونس، ورونیکا. (1381). اساطیر هند. ترجمۀ باجلان فرّخی. تهران: اساطیر.
برومند سعید، جواد. (1382). «ریشه‌شناسی واژۀ کرمان». مجلۀ مطالعات ایرانی. سال دوم. شمارۀ سوم. صص 42 - 23.
بلعمی، ابوعلی. (1378). تاریخنامه طبری (5 جلد). تصحیح محمد روشن. چ دوم. تهران: سروش.
بهار، مهرداد. (1352) اساطیر ایران. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
بهار، مهرداد. (1362). پژوهشی در اساطیر ایران. تهران: توس.
بهار، مهرداد. (1386). جستاری چند در فرهنگ ایران. چ سوم. تهران: فکر روز.
پیرنیا، حسن. (1375). تاریخ ایران باستان (4 جلد). تهران: دنیای کتاب.
پورداوود، ابراهیم. (1355). فرهنگ ایران باستان. به کوشش بهرام فره‌وشی. چ دوم. تهران: دانشگاه تهران.
ثعالبی، ابومنصور. (1368). غرر اخبار ملوک الفرس و سیرهم. ترجمه محمد فضائلی. تهران: قطره.
جلال‌الدین میرزا. (1389). نامۀ خسروان (داستان پادشاهان پارس از آغاز تا پایان ساسانیان). تهران: پازینه.
خالقی مطلق، جلال. (1374). «کیخسرو و کوروش». مجلۀ ایرانشناسی. شمارۀ 1. بهار، صص 158 – 117.
خطیبی، ابوالفضل. (1390). گرشاسپ یا کرساسپ؛ گشواد یا کشواد». جشن‌نامۀ سلیم نیساری. زیر نظر غلامعلی حداد عادل. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی. صص 165 - 155.
خوارزمی، حمیدرضا. (1397). «متن‌شناسی و معرفی کتاب حماسی سالارنامه». فصلنامه متن‌شناسی ادب فارسی. شماره اول) پیاپی 92 (، صص 167 – 145.
دبستان المذاهب (بی‌تا). نسخة خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی. شمارۀ بازیابی 825.
دولت‌آبادی، یحیی (1371). حیات یحیی (چهار جلد). چ پنجم، تهران: عطار.
دهخدا، علی اکبر. (1334). لغت‌نامه . زیر نظر محمد معین و سید جعفر شهیدی. تهران : مؤسّسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
دیاکونوف، ای. م. (1380). تاریخ ماد. ترجمه کریم کشاورز. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
دینوری، ابوحنیفه. (1371). اخبارالطوال. ترجمه مهدوی دامغانی. چ چهارم. تهران: نی.
رالینسن، هنری. (1381). «کهن‌ترین برگردان فارسی کتیبۀ بیستون». با پیشگفتار و یاداشت‌های عسکر بهرامی. مجلّۀ معارف. فروردین و تیرماه. شمارۀ 63. صص 124 - 99.
رضی، هاشم. (1343). فرهنگ نامهای اوستا. تهران: فروهر.
زرقانی، سید مهدی و علی باغدار دلگشا. (1395). «رویکردهای روشنفکران عصر مشروطه به داستانها و روایتهای ملّی». فصل‌نامۀ پژوهش‌های ادبی. سال 13. شماره 51. صص 32- 9.
سرکاراتی، بهمن. (1385). سایه‌های شکار شده (مجموعه مقاله‌ها). تهران: نشر قطره.
سرکاراتی، بهمن. (1357). «بنیان اساطیری حماسۀ ملی ایران». نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی تبریز. شماره 125 . صص 61 تا 1.
سلیمانی. (1378). القاب رجال دوره قاجار. با مقدمه ایرج افشار . تهران: نشر نی.
شقاقی، حسین‌قلی‌خان. (1353). خاطرات ممتحن‌الدوله. تهران: امیرکبیر.
صفا، ذبیح الله. (1369). حماسه‌سرایی در ایران. چ پنجم. تهران: امیرکبیر.
طبری، محمد بن جریر. (1375). تاریخ طبری (16 جلد). ترجمۀ ابوالقاسم پاینده. چ پنجم، تهران: اساطیر.
فانی، کامران. (1381). مروری بر تاریخ و گرایش‌های اسطوره شناسی در ایران (گفت و گو). کتاب ماه هنر، شماره 51 و 52. آذر و دی. صص 23-14.
فردوسی، ابوالقاسم. (1393). شاهنامه. تصحیح جلال خالقی مطلق. چ پنجم. تهران: دایرۀ‌المعارف اسلامی.
قدیانی، عباس. (1387). فرهنگ جامع تاریخ ایران. چ ششم. تهران: آرون.
کریستن‌سن، آرتور. (1368). کیانیان. ترجمۀ ذبیح الله صفا. چ پنجم. تهران: علمی و فرهنگی.
گزنفون. (1388). کوروش‌نامه. ترجمۀ رضا مشایخی. چ هشتم. تهران: انتشارات علمی فرهنگی
کزّازی، جلال‌الدین. (1392). نامۀ باستان (گزارش و ویرایش شاهنامۀ فردوسی). تهران: سمت.
گرانتوسکی، ا. آ.(1359). تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز. ترجمۀ کیخسرو کشاورزی. تهران: پویش.
مختاری، محمّد. (1369). اسطورۀ زال. تهران: نشر آگاه.
مسعودی، علی بن حسین. (1938). التنبیه و الاشراف. به تصحیح صاوی، عبد الله اسماعیل. قاهره: دارالصاوی.
ملکم، سر جان. (1380). تاریخ کامل ایران. ترجمۀ حیرت. به تصحیح قمی‌نژاد. تهران: افسون.
ناظم‌الاسلام کرمانی. (1384). تاریخ بیداری ایرانیان (سه جلد). چ هفتم، تهران: امیرکبیر.
والمیکی. (1379). رامایانا. ترجمۀ امر سنگه. تهران: موسسۀ فرهنگی و هنری الست فردا.
وزیری، احمدعلی‌خان (1385). تاریخ کرمان. به تصحیح باستانی پاریزی. چ پنجم، تهران: علم
یارشاطر، احسان. (1363). «چرا در شاهنامه از پادشاهان ماد و هخامنشی ذکری نیست؟». ایران‌نامه. زمستان. شماره 10.
یارشاطر، احسان. (1330). «ایندرا (قسمت اوّل)». مجلۀ یغما. دی ماه. شمارۀ چهل و چهارم.
یشت‌ها (دوجلد). (1377). ترجمه و تفسیر ابراهیم پورداوود. تهران: انتشارات اساطیر.
ELAM i. The history of Elam”. In Encyclopædia Iranica. 1998. Visit 15 June 2016, http://www.iranicaonline.org/articles/elam-i | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,243 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,239 |
||