بررسی شاخص‌های فقر روستایی و عوامل مؤثر بر آن در ایران

مجله اقتصاد و توسعه کشاورزی

مقاله 4، دوره 33، شماره 1 - شماره پیاپی 43، فروردین 1398، صفحه 41-54   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jead2.v0i0.73388

نویسندگان

اسماعیل پیش بهار^* ؛ شبنم باقرپور؛ محمد قهرمان زاده

دانشگاه تبریز

چکیده

بدون شک اولین قدم در برنامه‌ریزی مبارزه با فقر در راستای سیاست‌گذاری در زمینه توسعه، شناسایی هر چه دقیق‌تر افراد فقیر و شناخت صحیح و آگاهانه از وضعیت فقر است. برای انجام این مهم نیز تعریف، تبیین و کاربرد شاخص‌هایی برای اندازه‌گیری فقر که بتواند وجوه مختلف فقر را نمایان سازد ضروری به نظر می‌رسد. در این راستا تعیین خط فقر و شاخص‌های اندازه‌گیری فقر بسیار مهم می‌باشد. هدف این تحقیق بررسی شاخص‌های اندازه‌گیری فقر و عوامل مؤثر بر آن در مناطق روستایی کشور ایران می‌باشد که طی دوره 94-1365 داده‌های خام درآمد- هزینه و خصوصیات اجتماعی- اقتصادی خانوار از مرکز آمار گردآوری شده وسپس به برآورد شاخص‌های اندازه‌گیری فقر که شامل شاخص‌های مدرن که خود به دو گروه شاخص‌های نابرابری ساده شامل، شاخص‌های جینی، اتکینسون، آرار و نیز شاخص‌های نابرابری قطبی‌ شده شامل، شاخص‌های دی- ای-آر، فاسترولفسون، استبان-گرادین-ری و شاخص‌های کلاسیک که شامل شاخص‌های نسبت سرشمار، شکاف فقر، نسبت شکاف درآمدی، کاکوانی، فقر سن، شدت فقر سن می‌باشند، پرداخته شده است. نتایج برآورد شاخص‌های مورد بررسی که با استفاده از بسته نرم‌افزاری DASP در نرم‌افزار Stata محاسبه شده‌اند، نشان از افزایش هر دو گروه شاخص‌ها در سال‌های ابتدای دوره (70-1365) و سال‌های انتهای دوره (94-1391) و کاهش این شاخص‌ها در میان دوره (90-1371) می‌باشد. در مورد نتایج بررسی عوامل مؤثر بر فقر نیز نرخ تورم، نرخ بیکاری، باروری، بعد خانوار و روند زمانی و جمعیت روستایی دارای اثر مثبت و رشد اقتصادی، شاخص قیمت تولیدکنندگان کشاورزی، موجودی سرمایه خالص بخش کشاورزی و ارزش افزوده بخش کشاورزی دارای اثر منفی بر فقر بوده‌اند و به عنوان عوامل مؤثر بر فقر شناخته شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

فقر؛ شاخص‌های فقر؛ مناطق روستایی؛ خانوار

مراجع

1- Abdelkrim A. 2009. The Hybrid Multidimensional Index of Inequality Cahiers de recherche 0945.

2- Atkinson A. 1987. On the measurement of poverty, Econometrica, 55, pp. 749-60.

3- Araar D. 1970. Poverty & equality measurement, policy & estimation with DAD.

4- Atkinson A. 1970. On the Measurement of Inequality. Journal of economic Theory 2(3): 244-63.

5- Arabmazar A., and Hosseininezhad M. 2004. Estimation of poverty and its severity in various occupational groups of rural households. Journal of Agricultural Economics and Development 12(45): 113-141.

6- Central Bank of Iran. 2016. Data of Economic time series for years 1997-2011, are available on the site: http://www.tsd.cbi.ir. (Received at 26 October 2017).

7- Duclos J., Esteban J., and Ray D. 2004. Polarization, Concepts, Measurement, and Estimation. Econometrica 72(17): 37-1772.

8- Esteban J., and Ray D. 1991. On the Measurement of Polarization, Boston University, Institute for Economic Development, Working Paper 18. Esteban, J., C. Gradin and D. Ray 1998, Extensions of a Measure of Polarization, with an Application to the Income Distribution of Five OECD countries, Institute of Analisis Economic.

9- Foster J., and Wolfson M. 1992. Polarization and Decline of the Middle class Canada and the U.S mimeo, Vanderbilt University.

10- Hasanzadeh A. 2001. Factors Affecting poverty. Master thesis of economics. Islamic Azad University of science and research Tehran. (In Persian)

11- Hosseini Sh. 2007. Study of distribution measurement indicators, vice-chancellor of the expediency council, Tehran.

12- Iranian center for statistics, statistical yearbooks for years 1986-2015 and the population and housing census of 1956-2011 are available on the site: http:// www.amarmag.org .(received at 26 October 2017).

13- Kakwani N., and San H. 2006. Pro-Poor Growth and Social Programmers' in Brazil, December 2006.

14- Khodadad Kashi F., and Colleagues. 2002. Measuring poverty indicators, Economin research group.

15- Khodadad Kasha F., and Colleagues. 2003. The study of the poverty trend of income distribution and the determination of the required classes of the guardians in terms of social and economic characteristics. Institute for Economics studies and research.

16- Mohammad A.M., Vedadayer A.A., Seifi A., and Mushtagh R. 2012. Meta-analysis of Poverty Studies in Iran. Journal of Social Welfare 12(45): 7-48.

17- Omrani and Colleague. 2009. Determinants of poverty and Welfare changes in rural households in sistan province. Journal of Agricultural Economics Research 1(2): 21-42.

18- Parvin S. 2010. Impact of price on poverty. Quarterly Journal of Economics 7(2): 95-117.

19- Rashidi P., and Naji A. 2013. The survey of poverty indicators in urban areas of khorasan razavi, during 2006-2012. Journal of Economics and Modeling, Shahid Beheshti University.

20- Shoushtarian A. 2007. Investigating institutional determinants of rural poverty with emphasis on women's cooperatives in Fars province, sixth conference on agricultural economics.

21- Sen A. 1976. Poverty: An ordinal approach to measurement Econometrica 44: 219-231.

22- Sen A. 2006. Conceptualizing and Measuring Poverty In: Grusky D. Kanbur R Poverty & Inequality Stanford University Press.

23- Souri D. 2001. Poverty and inequality and economics growth in Iran, research institute for development planning: 65-320.

24- Salmani mogaddam and Colleague. 2017. Investigating the factors affecting poverty in urban areas of Iran, fourth international conference on environmental planning and management, faculty of environment university of Tehran.

25- Torabi T. 1999. Measuring poverty indicators and inequality of income distribution in Iran during 1986-1996. Statistical center of Iran, Tehran.

26- Zahedi M. 2005. Rural Poverty, its Trend and Measurement in Iran (Explaining Methods and Critique of Approaches). Journal of Social Welfare 17: 289-326.