سیری در اصطلاحات فقه اسلامی

فقه و اصول

مقاله 4، دوره 7، شماره 2، مهر 1353، صفحه 88-101   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfu.v7i2.66775

نویسنده

محسن جابری^*

نامشخص

چکیده

سیری در اصطلاحات فقه اسلامی
قبل از پرداختن به اصل موضوع لازم است که حقیقت و ماهیت «لغت» و «اصطلاح» و فرق بین آن دو و نیز اهمیت اصطلاحات در علوم و فنون و نقش آنها در تفهیم و تفهُّم بطور خلاصه مورد بحث و گفتگو قرار گیرد.
لغت:
اصل اینکلمه «لُغوَة» بر وزن - فُعلَة – است و برخی گفته اند که اصل آن «لُغَی» یا «لُغَو» میباشد. در هر صورت «تا» را به جای حرف محذوف نهاده اند.
و برخی چون شادروان دهخدا معتقدند که ریشۀ آن کلمۀ لُگُس Logos میباشد. که یک واژه یونانی است.
گفته میشود در فرهنگ انگلیسی، فارسی تألیف آقای آریانپور برای واژۀ «لُگُس» معانی مختلفی ذکر میکند مانند «اصل یا منشأ عقل عالم وجود، حقیقت مطلق الهی، عقل کل» و در پایان می افزاید: در مسیحیت لگس به معنی «کلمه» است، یعنی کلمه مظهر فکر و ارادۀ پروردگار، «کلمه» به عقیدۀ مسیحیان عیسی استو تحقیق همه جانبه در این زمینه از حوصله این ماله خارج است.
لغت را چنین تعریف کرده اند:
«هی اصوات یُعبِّر بها کُل قومُ عن اغراضهم».
یعنی لغت صوت یا اصواتی است که هر قوم بدان از اغراض خویش تعبیر نمایند.
و به عبارت دیگر لغت لفظی است که برای معنایی وضع شده باشد.
و یا کلامی است که در میان افراد هرقومی متداول و مصطلح است.
و یا چنانکه خواجۀ طوسی در اساس الإقتباس می نویسد: لغت الفاظی را گویند که تعلق به قومی خاص دارد و مشهور مطلق نبود مانند معربات در تازی و لغات قبائل.
و گاهی لغت بر جمیع اقسام علوم عربیَّه اطلاق میشود.
اصطلاح:
در تعریف اصطلاح گفته اند: «الاصطلاح اخراج اللفظ من معنی لغوی الی آخر لمناسبة بینهما. و قیل: الاصطلاح هو العرف الخاص و هو عبارة عن اتفاق قوم علی تسمیة شیء باسم بعد نقله عن موضوعه الأول لمناسبة بینهما کالعلوم و الخصوص اولمشارکتهما فی أمر أو مشابهتهما فی وصف أو غیرها».

مراجع

نامشخص