تأثیر نیتروژن و آرایش‌های مختلف کشت مخلوط جو (Hordeum vulgare L.) و نخودفرنگی (Pisum sativum L.) بر عملکرد علوفه و شاخص‌های رقابت

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 3، دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 27، فروردین 1395، صفحه 47-58   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v8i1.12534

نویسنده

علی نخ زری مقدم^*

گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، ایران

چکیده

به ‎منظور بررسی تأثیر نیتروژن و آرایش‌های مختلف کشت مخلوط جو (Hordeum vulgare L.) و نخودفرنگی (Pisum sativum L.) بر عملکرد علوفه و شاخص‌های رقابت، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبد کاووس در سال 91-1390 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عامل آرایش‌های مختلف کشت مخلوط در پنج سطح شامل کشت خالص جو، کشت مخلوط یک ردیف جو و یک ردیف نخود فرنگی، مخلوط دو ردیف جو و دو ردیف نخود فرنگی، مخلوط سه ردیف جو و سه ردیف نخودفرنگی و کشت خالص نخودفرنگی و میزان مصرف نیتروژن در چهار سطح شامل عدم مصرف و مصرف 25، 50 و 75 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار بود. نتایج نشان داد که اثر آرایش‌های مختلف کشت مخلوط، نیتروژن و آرایش‌های مختلف کشت مخلوط × نیتروژن بر عملکرد علوفه و عملکرد معادل جو در سطح یک درصد معنی‌دار شد. حداکثر وزن خشک علوفه و عملکرد معادل جو مربوط به تیمارهای کشت خالص جو با مصرف 75 و 50 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار به ترتیب با 51/14 و 3/14 تن در هکتار بود. حداقل عملکرد علوفه و عملکرد معادل جو از تیمار کشت خالص نخودفرنگی بدون مصرف نیتروژن به ترتیب با 76/3 و 7/4 تن در هکتار به ‎دست آمد. افزایش تعداد ردیف در تیمارهای کشت مخلوط، عملکرد علوفه تیمارهای کشت مخلوط را کاهش داد. نسبت برابری زمین در تیمارهای کشت مخلوط کمتر از یک بود. نسبت برابری زمین، ضریب نسبی تراکم، شاخص غالبیت، نسبت رقابتی، افزایش عملکرد واقعی، سودمندی کشت مخلوط و عملکرد معادل جو در جو بیش از نخودفرنگی در تیمارهای کشت مخلوط بود. بررسی عملکرد علوفه و شاخص‌های رقابت نشان داد که بیش‌ترین عملکرد مربوط به کشت خالص جو و کم‌ترین آن مربوط به کشت خالص نخودفرنگی بود. در کشت مخلوط، جو گیاه غالب و نخودفرنگی گیاه مغلوب بود و با افزایش تعداد ردیف، غالبیت جو کاهش یافت.

کلیدواژه‌ها

ضریب نسبی تراکم؛ عملکرد معادل؛ غالبیت؛ نسبت برابری زمین

مراجع

1- Agegnehu, G., Ghizaw, A., and Sinebo, W. 2006. Yield performance and land-use efficiency of barley and faba bean mixed cropping in Ethiopian highlands. European Journal of Agronomy 25: 202-207.

2- Ahlawat, I.P.S., and Gangaiah, B. 2010. Effect of land configuration and irrigation on sole and linseed (Linum usitatissimum L.) intercropped chickpea (Cicer arietinum L.). Indian Journal of Agricultural Sciences 80(3): 250-253.

3- Awal, M.A., Pramanik, M.H.R., and Hossen, M.A. 2007. Interspecies competition growth and yield in barley peanut intercropping. Asian Journal of Plant Science 6(4): 577-584.

4- Azam Khan, M. 2002. Production efficiency of pea (Pisum sativum L.) as affected by inoculation phosphorus levels and intercropping, MSc Thesis, Pakistan: Faisalabad University.

5- Banik, P. 1996. Evaluation of wheat (Triticum aestivum L.) and legume intercropping under 1:1 and 2:1 row-replacement series system. Journal of Agronomy and Crop Science 176(5): 289-294.

6- Banik, P., Midya, A., Sarkar, B.K., and Ghose, S.S. 2006. Barley and pea intercropping systems in an additive series experiment: Advantages and weed smothering. European Journal of Agronomy 24(4): 325-332.

7- Banik, P., Sasmal, T., Ghosal, P.K., and Bagchi, D.K. 2000. Evaluation of mustard (Brassica campestris var. Toria) and legume in 1:1 and 2:1 replacement series system. Journal of Agronomy and Crop Science 185(1): 9-14.

8- Campillo, R., Jobet, C., and Undurraga, P. 2010. Effect of nitrogen on productivity, grain quality, and optimal nitrogen rates in winter barley cv kumpa-inia in andisols of southern chile. Chilean Journal of Agricultural Research 70(1): 122-131.

9- Dhima, K.V., Lithourgidis, A.S., Vasilakoglou, I.B., and Dordas, C.A. 2007. Competition indices of common vetch and cereal intercrops in two seeding rasio. Field Crops Research 100(2-3): 249-256.

10- Fallah, S.A., Baharlouie, S., and Abbasi Surki, A. 2014. Evaluation of competitive and economic indices in canola and pea intercropping at different rates of nitrogen fertilizer. Journal of Agroecology 6(3): 571-581. (In Persian with English Summary)

11- Hassanzadeh Gorttapeh, A., Fathollahzadeh, A., Nasrollahzadeh Asl, A., and Akhondi, N. 2008. Agronomic nitrogen efficiency in different wheat genotypes in west Azerbaijan province. Electronic Journal of Crop Production 1(1): 82-100. (In Persian with English Summary)

12- Hauggaard-Nielsen, H., and Jensen, E.S. 2001. Evaluating pea and barley cultivars for complementarity in intercropping at different levels of soil N availability. Field Crops Research 72(3): 185-196.

13- Javanshir, A., Dabbagh, A., Hamidi, A., and Gholypour, M. 2000. The Ecology of Intercropping. Mashhad University Press Mashhad, Iran 222 pp. (In Persian)

14- Lithourgidis, A.S., Dordas, C.A., Damalas, C.A., and Vlachostergios, W. 2006. Annual intercrops: an alternative pathway for sustainable agriculture. Australian Journal of Crop Science 5(4): 396-410.

15- Mandal, B.K., Dasgupta, S., and Roy, P.K. 2002. Effect of intercropping on yield components of barley, pea and mustard under diferent moisture regions. Asian Journal of Plant Science 155: 261-267.

16- Mashhadi, T. 2011. Influence of different N supply and intercropping patterns of wheat (Triticum aestivum L.) and chickpea (Cicer arietinum L.) on grain yield and yield components. MSc Thesis. Plant Production Group, University of Gonbad Kavous 131 pp. (In Persian with English Summary)

17- Mazaheri, D. 1998. Intercropping (2nd Eds.), Tehran University Press, Tehran, Iran 262 pp. (In Persian)

18- Pooramir, F., Koocheki, A., Nassiri Mahallati, M., and Ghorbani, R. 2012. Evaluation the yield and yield components of intercropping sesame and chickpea in replacement series. Iranian Journal of Field Crops Research 8(5): 757-767. (In Persian with English Summary)

19- Sadeghipoor, O., and Monem, R. 2009. Effect of nitrogen and phosphorus deficit on percent and yield of mung bean protein. Environmental Stress in Plant Sciences 1(2): 159-167.

20- Thakur, N.S. 2003. Identification in pea (Pisum sativum L.) based intercropping system under irrigated condition of Satpura Plateau. Journal of Crop Science 4: 310-312.

21- Thomas, A., Thenua, O.V.S., and Shivakumar, B.G. 2010. Impact of levels of irrigation and fertility gradients on dry matter production, nutrient uptake and yield of pea (Pisum sativum L.) intercropping system. Legume Research 33(1): 10-16.

22- Wahla, I.H., Ahmad, R., Ehsanullah Ahmad, A., and Jabbar, A. 2009. Competitive functions of components crops in some barley based intercropping systems. International Journal of Agriculture and Biology 11: 69-72.

23- Waraich, E.A., Ahmad, R., and Ali, A. 2007. Effects irrigation and nitrogen effects on grain development and yield in wheat (Tritticum aestivum L.). Pakistan Journal of Botany 39(5): 1663-1672.

24- Willey, R.M. 1979. Intercropping, its importance and research needs, competition and yield advantages. Journal of Crop Science 32: 1-10.

25- Willey, R.M., and Rao, M.R. 1980. A competitive ratio for quantifying competition between intercrops. Experimental Agriculture 16: 105-117.

26- Yilmaz, S., Atak, M., and Erayman, M. 2008. Identification of advantages of maize legume intercropping over solitary cropping through competition incides in the east Mediterranean region. Turkish Journal of Agriculture and Forestry 32: 111-119.