بررسی بخش خواندن در آزمون بسندگیِ زبان فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

جستارهای نوین ادبی

مقاله 1، دوره 51، شماره 2 - شماره پیاپی 201، مرداد 1397، صفحه 1-26   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.v0i0.71976

نویسندگان

محسن رودمعجنی؛ بهزاد قنسولی^* ؛ احسان قبول؛ محمد جعفر یاحقی

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

مهارتِ خواندن و درک مطلب و محیط دانشگاه پیوندی ناگسستنی با یکدیگر دارند و ضعف و ناتوانی در این مهارت می­تواند به زندگی دانشگاهی دانشجویان لطمه‌ای جدّی بزند. از همین رو سنجش این توانمندی بخش بسیار مهمّی از آزمون­های بسندگی زبان فارسی برای غیر فارسی ­زبانان را به خود اختصاص می‌دهد؛ ازجمله آزمون زبان فارسی دانشگاه فردوسی مشهد که بیش از چهار سال است به‌عنوان معیاری برای سنجش دانشجویان غیرفارسی ‌زبان برای ورود به دانشگاه ‌های ایران، در برخی شهرهای ایران و عراق برگزار می‌شود. در این پژوهش با کمک مدل آماری رش، به بررسی داده ‌های گردآوری ‌شدۀ بخشِ خواندن یکی از آزمون­ های برگزارشده در مرکز بین ‌المللی آموزش زبان فارسی دانشگاه فردوسی مشهد پرداختیم. بررسی ‌ها حاکی از این بود که پایایی بخشِ خواندن آزمون ۷۶/0 است که برای یک آزمون سرنوشت‌ ساز رقم بالایی به‌شمار نمی­آید. همچنین نقشۀ آزمودنی- پرسش، بیانگر این نکته بود که سؤالات آزمون عمدتاً در سطح داوطلبانِ متوسّط هستند. اما نقطة قوت این آزمون را می­توان تعداد نسبتاً زیاد پرسش ­ها و نیز تنوع آنها از نظر نوع اطلاعات خواسته شده دانست. مقایسۀ آزمون با مبانی نظری ارائه ‌شده توسّط طرّاحان تافل این امکان را فراهم کرد تا راهکارهایی برای بهبود پایایی آزمون ارائه بدهیم. سؤالات آزمون بسندگی فارسی دانشگاه فردوسی مشهد از نظر نوع مطابقت، عمدتاً از نوع محل ­یابی و یا سلسله ­ای هستند و پرسش‌ هایی از نوع ترکیبی و تولیدی می­تواند به سخت­تر شدن سؤالات بینجامد. اگر از منظر اهداف خواندن به آزمون نگاهی بیندازیم، مشاهده می­کنیم که سؤالات عمدتاً متناسب با اهداف خواندن برای پیداکردن اطّلاعات و نیز خواندن برای رسیدن به درک مقدّماتی هستند. به نظر می­رسد که این آزمون به سؤالاتی متناسب با اهداف خواندن برای یادگیری و نیز هدف خواندن برای ادغام اطّلاعات در بین چند متن مختلف نیاز دارد که از سطح دشواری بالاتری برخوردار هستند.

کلیدواژه‌ها

آزمون بسندگی زبان فارسی؛ سنجش تکلیف‌محور؛ سنجش مهارت محور؛ مهارت خواندن؛ پایایی آزمون

مراجع

جلیلی، سیّد اکبر. (1390). «آزمون مهارتی فارسی (آمفا) برپایۀ چهار مهارت اصلی زبانی». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبان های خارجی دانشگاه علاّمه طباطبائی.

غفّارثمر، رضا؛ شیرازی زاده، محسن؛ کیانی، غلامرضا. (1392). «بسترها، چشم اندازها، کاربردها و چالش‌های مطالعۀ واژگان در متون دانشگاهی: ضرورت توجّه بیشتر به زبان فارسی و زبان آموزان فارسی زبان». دوماهنامۀ جستارهای زبانی، 6 (4)، (پیاپی 25). صص 153ـ181.

قنسولی، بهزاد. (1389). «طرّاحی و رواییسنجی آزمون بسندگی زبان فارسی». پژوهش زبانهای خارجی، (پیاپی 57)، بهار. صص 115ـ 129.

قنسولی، بهزاد. (1392). برون فکنی اندیشه در مهارت خواندن در زبان دوم. مشهد: تابران

گلپور، لیلا. (1394). «طرّاحی و اعتباربخشی آزمون بسندگی زبان فارسی برپایۀ چهار مهارت زبانی». پایان‌نامۀ دکتری. دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبان های خارجی دانشگاه پیام‌نور مرکز.

موسوی، ثریّا. (1379). «طرّاحی و اعتباربخشی آزمون استاندارد زبان فارسی برپایۀ چهار مهارت زبانی». پایان نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شیراز.

Ary, D., Jacobs, L. C., Sorensen, C., Walker, D. A. (2014). Introduction to Research in Education. Belmont: Wadsworth.

Bachman, Lyle. (1990). Fundamental Considerations in Language Testing. New York: Oxford University Press.

Bachman, Lyle. (2004). Statistical Analysis for Language Assessment. New York: Cambridge University Press.

Bond, T. G., & Fox, C. M. (2007). Applying the Rasch model: Fundamental measurement in the human sciences. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.

Chapelle, C. A., Enright M. K., Jamieson, J. M. (2008). Test Score Interpretation and Use. In Building a Validity Argument for the Test of English as a Foreign Language Edited by Chapelle, C. A., Enright M. K., Jamieson, J. M. New York: Routledge. pp. 1-25

Chen, Jing; Sheehan, Kathleen M. (2015). “Analyzing and Comparing Reading Stimulus Materials Across the TOEFL Family of Assessments”. (TOEFLiBT-26). Princeton, NJ: Educational Testing system.

Cullen, P., French, A., Jakeman, V. (2014).The Official Cambridge Guide to IELTS. China: Cambridge University Press.

Enright, M. K., Grabe, W., Koda, K., Mosenthal, P., Mulkahy-Ernt, P., & Shedl, M. (2000). TOEFL 2000 Reading Framework: A Working Paper. (TOEFL monograph No. 17). Princeton, NJ: Educational Testing system.

ETS. (2009). The Official guide to the TOEFL Test. Ed. 3. New York: McGraw-Hill

ETS. (2011). Reliability and Comparability of TOEFL IBT scores. TOEFL Research Insight Series. Vol.3.

Grabe, W. Stoller F. L. (2013). Teaching and Researching Reading. Ed. 2. New York: Routledge.

Grabe, William (2009). Reading in a Second Language: Moving from Theory to Practice. New York: Cambridge University Press.

Hudson, Thom. (1996). Assessing Second Language Academic Reading from a Communicative Perspective: Relevance for TOEFL 2000. (TOEFL monograph No. 17). Princeton, NJ: Educational Testing system.

Hughes, Artur. (1989). Testing for Language Teaching. New York: Cambridge University Press.

Jamieson, J. M., Eigner, D., Grabe W., Kunnan, A. J. (2008). “Frameworks for a new TOEFL”. In Building a Validity Argument for the Test of English as a Foreign Language Edited by Chapelle, C. A., Enright M. K., Jamieson, J. M. New York: Routledge. pp. 1-25.

Jamieson, J.Jones, S., Kirsch, I., Mosenthal, P. & Taylor, C. (2000). TOEFL 2000 Framework: A Working Paper (TOEFL monograph No. 16). Princeton, NJ: Educational Testing system.

Lado, R. (1961). Language Testing. London: Longman.

Linacre, J. M. (2009). WINSTEPS Rasch Measurement [Computer program]. Chicago, IL: Winsteps.

Liu, O. L., M. Schedl, J. Malloy, & N. Kong. (2009). “Does Content Knowledge Affect TOEFL iBT Reading Performance? A Confirmatory Approach to Differential Item Functioning”. (ETS Research Rep. No. TOEFLiBT-09). Princeton, NJ: Educational Testing system.

Messick, Samuel. (1994). “The interplay of evidence and Consequences in the Validation of Performance Assessment”. Educational Researcher, 23(2), 13-23.

Messick, Samuel. (1994). “The interplay of evidence and consequences in the validation of performance assessments”. Educational Researcher, 23(2), 13-23.

Mousavi, Seyyed Abbas. (2012). “Item Response Theory”. In An Encyclopedic Dictionary of Language Testing. 5th ed. Tehran. Rahnama.

Patricia, C, Gordon, Ann, Schedl Mary A., Tang k. Linda. (1996) “An Analysis of the Dimensionality of TOEFL Reading Comprehension Items” (ETS Research Rep. TOEFL-RR-53). Princeton, NJ: Educational Testing system.