بررسی اثر دگرآسیبی عصارۀ آبی دو گیاه زراعی (گندم و جو) و علف هرز خردل وحشی (Sinapis arvensis)

پژوهش های حفاظت گیاهان ایران

مقاله 7، دوره 28، شماره 4 - شماره پیاپی 29، دی 1393، صفحه 482-489   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jpp.v28i4.45305

نویسندگان

عادل رفعت جو¹؛ عادل مدحج²

¹دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شوشتر

²واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران

چکیده

به منظور بررسی اثر دگرآسیبی گندم، جو و علف هرز خردل وحشی بر جوانه‌زنی بذر و ویژگی‌های گیاهچه، این تحقیق در سال 1388 به صورت دو آزمایش جداگانه اجرا شد. آزمایش اول در راستای بررسی اثر دگرآسیبی علف هرز خردل وحشی بر جوانه‌زنی بذر و رشد گیاهچۀ گندم و جو در قالب دو آزمایش جداگانه هر یک به صورت طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار بود. در آزمایش دوم، اثر چهار غلظت (صفر، 5/2، 5 و 10 درصد) عصاره آبی اندام‌های هوایی دو گیاه زراعی گندم و جو در قالب دو آزمایش مجزا هر یک به صورت طرح کاملاً تصادفی بر جوانه‌زنی و رشد گیاهچه خردل وحشی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که غلظت‌های مختلف عصارۀ خردل وحشی باعث کاهش معنی‌دار جوانه زنی بذر و رشد گیاهچۀ گندم و جو شدند. با افزایش غلظت عصاره، درصد و سرعت جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه و طول ساقه‌چۀ گندم و جو به طور معنی‌دار کاهش یافت. در آزمایش دوم، اثر غلظت عصاره دگرآسیب گندم و جو بر تمام صفات مورد بررسی خردل وحشی در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. جوانه‌زنی بذر خردل وحشی در غلظت‌های 5/2 و 5 درصد عصاره آبی گندم، به ترتیب 64 و 91 درصد و در جو به ترتیب 80 و 6/96 درصد کاهش یافت و در غلظت 10 درصد به طور کامل متوقف شد. به طور کلی، نتایج نشان داد که اثر دگرآسیب خردل وحشی بر گندم نسبت به جو و اثر عصارۀ آبی جو بر خردل وحشی نسبت به گندم بیشتر بود.

کلیدواژه‌ها

درصد جوانه‌زنی؛ طول ریشه‌چه؛ غلظت عصاره

مراجع

1- اصغری ج.، و تواری و. 1384. بررسی توان دگرآسیبی ارقام جو بر جوانه‌زنی و رویش بذر خردل وحشی و دم روباهی. اولین همایش علوم علف‌های هرز ایران. تهران، ایران. 217-213.

2- اویسی م.، رحیمیان نجفی ح.، بختیار ف.، دیانت م.، و محمدیان م. 1386. بررسی توانایی اللوپاتیک و روند تغییرات 64 ساله آن در ارقام جو ایران. دومین همایش علوم علف‌های هرز ایران. مشهد، ایران. 1386. 183-179.

3- باغستانی م.ع.، نجفی ح. و زند ا. 1382. بیولوژی و مدیریت علف هرز خردل وحشی، نشرموسسه تحقیقات آفات و بیماری‌های گیاهی، 71 صفحه.

4- بهرامی س.، و محمودی س. 1386. بررسی اثر آللوپاتیک عصاره آبی علف هرز پنجه مرغی بر جوانه‌زنی و رشد گیاهچه‌های گندم. دومین همایش علوم علف‌های هرز. مشهد، ایران. صفحه 235.

5- حسن پور ج.، خدابنده ن. و رنجی ذ. 1384. بررسی اثرات آللوپاتیک چند گونه زراعی و علف هرز بر جوانه‌زنی و خصوصیات رویشی جو. اولین همایش علوم علف‌های هرز ایران. تهران، ایران. 374-369.

6- حجازی ا. 1379. آللوپاتی خودمسمومی و دگر مسمومی (اثرات متقابل موجودات نسبت به یکدیگر)، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 185 صفحه.

7- حمیدی ر.، مظاهری د.، رحیمیان ح.، علیزاده ح.، غدیری ح.، و زینالی ح. 1386. آثار افشره‌های برگ وساقه جو وحشی روی جوانه‌زنی و رشد گیاهچه گندم زمستانه. دومین همایش علوم علف‌های هرز ایران. مشهد، ایران. 265-262.

8- رضایی نودهی آ.، خانقلی ش و نوری م. 1382. بررسی پتانسیل آللوپاتیک تره تیزک وحشی، خردل وحشی و کلزا روی جوانه‌زنی و رشد گیاهچه‌های شب بو و تاج خروس. پژوهش و سازندگی (در زراعت و باغبانی)، 60: 71-65.

9- روستا نژاد م.، نبوی کلات م.، شافع م.، و کهنسال ا. 1386. بررسی اثرات دگرآسیبی کیسه کشیش بر روی جوانه‌زنی یونجه، گندم و کلزا. دومین همایش علوم علف‌های هرز ایران. 290-286.

10- شجیع ا.، صفاری غ.، گواهی م.، و صفاری م. 1387. اثر دگرآسیبی کلزا روی رشد و جوانه‌زنی چهار رقم جو. نهمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران. تهران، ایران. صفحه 432.

11- فرهودی ر.، مدحج ع . و علوی ر. 1393. بررسی اثر ترکیبات آللوشیمیایی جو زراعی (Hordeum vulgare L.)بر جوانه زنی، رشد گیاهچه و فعالیت برخی آنزیم‌های گیاهچه سلمه‌تره (Chenopodium album L.). نشریه حفاظت گیاهان. 28 (2): 241-234.

12- مدحج ع.، و فتحی ق. 1387. فیزیولوژی گندم. انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر. 316 صفحه.

13- منتظری م. 1384. یافته‌های دانش علف هرز با چشم اندازی ویژه در کنترل بیولوژیکی، انتشارات سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی، 207 صفحه.

14- میقانی ف. 1382. آللوپاتی (دگر آسیبی) از مفهوم تا کاربرد، انتشارات پرتو واقعه، 256 صفحه.

15- Baghestani A., Lemieux C., Leroux G.D., Baziramakenga R., Simard R.R. 1999. Determination of allelochemicals in spring cereal cultivars of different competitiveness. Weed Science, 47: 498-504.

16- Copaja S.V., Nicol D., and Wratten S.D. 1999. Accumulation of hydroxamic acids during wheat germination. Phytochemistry, 50: 17-24.

17- Liu D.L., Lovett J.V. 1993. Biologically active secondary metabolites of barley. II. Phytotoxicity of barley allelochemicals. Journal of Chemical Ecology, 19: 2231-2244.

18- Ma S.Y., Kim J.S., and Ryang H.S. 1999. Allelopathic effect of barley to red rice and Barnyardgrass. Korean J. Weed Science, 19: 228–235.

19- Mason–Sedun W., Jessop R., and Lovett J.V. 1986. Differential phytoxicity among species and cultivars of the genus Brassica to wheat. I. Laboratory and field screening of species. Plant and Soil, 93:3-16.

20- Modhej A., and Bedarvandi B. 2006. Integrated weeds management in canola. In: Proceedings of 1th Asian Pacific weed science society conference, Colombo, Srilanka.

21- Peterson J., Belz R., Walker F., and Hurle K. 2001. Weed suppression by release isothiocynamates from Turnip-rape mulch. Agronomy Journal, 93: 37-43.

22- Putnam A.R., and Weston L.A. 1986. Adverse impacts of allelopathy in agricultural systems. In the science of Allelopathy, ed. A.R. Putnamand Tang. S.C., U.S.A: John Wiley and sons. Inc.

23- Walters D.R., and Wylie M.A. 1986. Polyamines in discrete regions of barley leaves infected with the powdery mildew fungus, Physiologia Plantarum, 67: 630-633.

24- Worsham A.D. 1984. Crop residues kill weeds: allelopathy at work with wheat and rye. Crops Soils, 37: 18-20.

25- Wu H., Pratley J., Lemerle D., Haig T., and Verbeek B. 1998. Differential allelopathic potential among wheat accessions to annual ryegrass. In. Proceedings 9th Australian Agronomy Conference, Wagga Wagga, Australia, 567-571.

26- Yamane A., Fujikura J., Ogawa H., and Mizotani J. 1992. Isothiocyanates as allelopathic compounds from Rorippa indica Hiern. (Cruciferae) roots. Journal of Chemical Ecology, 18: 1941-1949.

27- Yoshida H., Tsumuki H., Kanehisa K., and Corcuera L.J. 1993. Release of gramine from the surface of barley leaves. Phytochemistry, 34: 1011-1013.

28- Yu J., Vasanthan T., and Temelli F. 2001. Analysis of phenolic acids in barley by high-performance liquid chromatography. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 49: 4352-4358.