ارزیابی برخی صفات کمی و کیفی سیاهدانه (Nigella sativa L.) و ریحان (Ocimum basilicum L.) در الگوهای مختلف کشت مخلوط با لوبیا (Phaseolus vulgaris L.)

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 5، دوره 8، شماره 2 - شماره پیاپی 28، تیر 1395، صفحه 263-280   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v8i2.47354

نویسنده

اسماعیل رضائی چیانه^*

گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ایران

چکیده

به منظور ارزیابی برخی صفات کمی و کیفی سیاهدانه (Nigella sativa L.) و ریحان (Ocimum basilicum L.) در الگوهای مختلف کشت مخلوط با لوبیا (Phaseolus vulgaris L.) و نسبت برابری زمین، آزمایشی به صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی با هشت تیمار و سه تکرار در مزرعه ای واقع در استان آذربایجان غربی- شهرستان نقده در سال زراعی 93-1392 اجرا شد. الگوهای کاشت در هشت سطح شامل کشت مخلوط ردیفی (یک ردیف سیاهدانه + یک ردیف لوبیا + یک ردیف ریحان) و کشت مخلوط نواری (یک ردیف سیاهدانه + دو ردیف لوبیا + یک ردیف ریحان، دو ردیف سیاهدانه + چهار ردیف لوبیا + دو ردیف ریحان، سه ردیف سیاهدانه + شش ردیف لوبیا + سه ردیف ریحان، چهار ردیف سیاهدانه + هشت ردیف لوبیا + چهار ردیف ریحان) و کشت خالص سه گونه بود. صفات مورد آزمایش شامل عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و درصد اسانس سیاهدانه، عملکرد ماده خشک و درصد اسانس ریحان در چین اول و دوم و عملکرد دانه و بیولوژیک لوبیا بود. نتایج نشان داد که عملکرد اقتصادی هر سه گیاه تحت تأثیر تیمارهای آزمایش قرار گرفت و میانگین این صفت در کشت خالص نسبت به کشت مخلوط بالاتر بود. با افزایش عرض نوارها در تیمار های کشت مخلوط عملکرد دانه سیاهدانه 30 درصد و عملکرد ماده خشک ریحان در چین اول 29 و در چین دوم 24 درصد نسبت به تیمار کشت خالص کاهش یافت، ولی نتایج در مورد گیاه لوبیا نشان داد که بین کشت خالص با کشت مخلوط چهار ردیف سیاهدانه + هشت ردیف لوبیا + چهار ردیف ریحان از نظر عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک اختلاف معنی داری وجود نداشت. درصد اسانس سیاهدانه و ریحان در تمامی تیمار های کشت مخلوط بالاتر از تیمار کشت خالص بود. بیشترین نسبت برابری زمین (93/1) از کشت مخلوط نواری با نسبت دو ردیف سیاهدانه + چهار ردیف لوبیا + دو ردیف ریحان به دست آمد که نشان دهنده افزایش سودمندی زراعی کشت مخلوط نسبت به کشت خالص است. به نظر می رسد که این الگوی کشت می ‌تواند در افزایش درآمد اقتصادی و بهره وری استفاده از زمین های کشاورزی به ویژه در بوم نظام های تولید گیاهان دارویی به طور قابل ملاحظه ای مؤثر باشد.

کلیدواژه‌ها

اسانس؛ چندکشتی؛ عملکرد اقتصادی؛ کشاورزی پایدار؛ گیاهان دارویی

مراجع

Ahmadvand, P., and Hajinia, S. 2015. Ecological aspects of replacement intercropping patterns of soybean (Glycine max L.) and millet (Panicum miliaceum L.). Journal of Agroecology 7(4): 485-498. (In Persian with English Summary)

Alizadeh, Y., Koocheki, A., and Nassiri Mahallati, M. 2010. Yield, yield components and potential weed control of intercropping bean (Phaseolus vulgaris) with sweet basil (Ocimum basilicum). Iranian Journal of Field Crops Research 7: 541-553. (In Persian with English Summary)

Allahdadi, M., Shakiba, M.R., Dabbagh Mohammadi Nasab, A., and Amini, R. 2013. Evaluation of competition, yield quantity and quality of soybean (Glycine max L.) Merrill.) and calendula (Calendula officinalis L.) in intercropping systems. Journal of Agroecology 7(1): 38-51. (In Persian with English Summary)

Aynehband, A. 2007. Ecology of agriculture systems. Shahid Chamran University Press 374 pp.

Bagheri Shirvan, M., Zaefarian, F., Bicharanlou, B., and Asadi, G.A. 2014. Evaluation of replacement intercropping of soybean (Glycine max L.) with sweet basil (Ocimum basilicum L.) and borage (Borago officinalis L.) under weed infestation. Journal of Agroecology 6(1): 70-83. (In Persian with English Summary)

Clevenger, J.F. 1928. Apparatus for determination of essential oil. Journal of the American Pharmacists Association 17: 346-349.

Eskandari, H., and Ghanbari, A. 2010. Evaluation of competition and complementarity of corn (Zea mays) and cowpea (Vigna sinensis) intercropping for nutrient consumption. Journal of Sustainable Agriculture and Production Science 2: 67-75. (In Persian with English Summary)

Franco, J.G., King, S.R., Masabni, J.G., and Volder, A. 2015. Plant functional diversity improves short-term yields in a low-input intercropping system. Agriculture, Ecosystems and Environment 203: 1-10.

Gholinezhad, E., and Rezaei-Chiyaneh, E. 2014. Evaluation of grain yield and quality of black cumin (Nigella sativa L.) in intercropping with chickpea (Cicer arietinum L.). Iranian Journal of Crop Sciences 16(3): 236-249. (In Persian with English Summary)

Griffe, P., Metha, S., and Shankar, D. 2003. Organic Production of Medicinal, Aromatic and Dye-yielding Plants (MADPs): Forward, Preface and Introduction, FAO.

Hamzei, J., and Seyedi, M. 2012. Determination of the best intercropping combination of wheat and rapeseed based on agronomic indices, total yield and land use equivalent ratio. Journal of Crop Production and Processing 2(5): 109- 119.

Hamzei, J., Ghamari Rahim, N. 2014. Evaluation of the effect of additive intercropping of Phaseolus vulgaris in weed control at the maize field and its effects on yield and land use efficiency. Journal of Crop Production and Processing 3(10): 89-99. (In Persian with English Summary)

Hauggaard-Nielsen, H., Gooding, M., Dibet, P., Von Fragstein, A., Pristeri, M., Monti, E., and Jensen, A. 2009. Pea–barley intercropping for efficient symbiotic N2-fixation, soil N acquisition and use of other nutrients in European organic cropping systems. Field Crops Research 113: 64-71.

Javanmard, A., dabbagh Mohammadi Nasab, A., Javanshir, A., Moghaddam, M., Janmohammadi, Nasiri, Y., and Shekari, F. 2013. Evaluation of some agronomic and physiological traits and forage quality in maize-legume intercropping as double cropping. Journal of Sustainable Agriculture and Production Science 2: 1-19. (In Persian with English Summary)

Koocheki, A., Nassiri Mahallati, M., Borumand Rezazadeh, Z., Jahani, M., and Jafari, L. 2014. Yield responses of black cumin (Nigella sativa L.) to intercropping with chickpea (Cicer arietinum L.) and bean (Phaseoluse vulgaris L.). Iranian Journal of Field Crops Research 12(1): 1-8. (In Persian with English Summary)

Koocheki, A., Nassiri Mahallati, M., Feizi, H., Amirmoradi, S., and Mondani, F. 2010a. Effect of strip intercropping of maize (Zea mays L.) and bean (Phaseolus vulgaris L.) on yield and land equivalent ratio in weedy and weed free conditions. Journal of Agroecology 2(2): 225-235. (In Persian with English Summary)

Koocheki, A., Nassiri Mahallati, M., Khorramdel, S., Anvarkhah, S., Sabet Teimouri, M., and Senjani, S. 2010b. Evaluation of growth indices of hemp (Cannabis sativa L.) and sesame (Sesamum indicum L.) in intercropping with replacement and additive series. Journal of Agroecology 2: 27-36. (In Persian with English Summary)

Koocheki, A., Shabahang, J., Khorramdel, S., and Amin Ghafouri, A. 2012. Row intercropping of borage (Borago officinalis L.) with bean (Phaseolus vulgaris L.) on possible evaluating of the best strip width and assessing of its ecological characteristics. Journal of Agroecology 4: 1-11. (In Persian with English Summary)

Maffei, M., and Mucciarelli, M. 2003. Essential oil in peppermint/soybean strip intercropping. Field Crops Research 84: 229-240.

Majnoon Hosseini, N., and Davazdahemami, S. 2007. Cultivation and production of certain herbs and spices. Tehran University Press 300 pp.

Obiero, C., Birech, R., Maling’a, J., and Freyer, B. 2013. Effect of intercropping castor with maize and beans on growth, yield and seed oil content. International Journal of Plant Research 4: 52-62.

Omidbeigi, R. 2007. Production and processing medicinal plants. Volume three. Astan Quds Razavi Press 397 pp.

Rajsawara, R.B.R. 2002. Biomass yield, essential oil yield and essential oil composition of rose-scented geranium (Pelargonium sp.) as influenced by row spacing and intercropping with cornmint (Mentha arvensis L.f. piperascens Malin. ex Holmes). Industrial Crops and Products 16: 133-144.

Rastgoo, S., Aynehband, A., and Fateh, E. 2015. Competitiveness of sesame and mung bean crops in both monocropping and intercropping systems. Journal of Agroecology 7(3): 356-367. (In Persian with English Summary)

Rezaei-Chiyaneh, E., and Gholinezhad, E. 2105. Agronomic characteristics of intercropping of additive series of chickpea (Cicer arietinum L.) and black cumin (Nigella sativa L.). Journal of Agroecology 7(3): 381-396. (In Persian with English Summary)

Rezaei-Chiyaneh, E., Tajbakhsh, M., Valizadegan, O., and Banaei-Asl, F. 2014a. Evaluation of different intercropping patterns of cumin (Cuminum cyminum L.) and lentil (Lens culinaris L.) in double crop. Journal of Agroecology 5(4): 426-472. (In Persian with English Summary)

Rezaei-Chiyaneh, E., Valizadegan, O., Tajbakhsh, M., Dabbagh Mohammadi Nassab, A., and Rimaz, V. 2014b. Evaluation of agronomical yield and insect diversity at diffirent intercropping patterns of bean (Phaseolus vulgaris L.) and dill (Anethun graveolens L.). Journal of Crops Improvement 2(16): 353-368. (In Persian with English Summary)

Rezaei-Chiyaneh, E., and Dabbagh Mohammadi Nassab, A. 2014c. Evaluation of integrated application of biofertilizers on quantitative and qualitative yield of ajowan in strip intercropping with of fenugreek. Journal of Agroecology 6(3): 582-594. (In Persian with English Summary)

Rezvani Moghaddam, P., Aminghafori, A., Bakhshaie, S., and Jafari, L. 2013. The effect of organic and biofertilizers on some quantitative characteristics and essential oil content of summer savory (Satureja hortensis L.). Journal of Agroecology 5(2): 105-112. (In Persian with English Summary)

Rezvani Moghaddam, P., and Moradi, R. 2012. Assessment of planting date, biological fertilizer and intercropping on yield and essential oil of cumin and fenugreek. Iranian Journal of Crop Sciences 2: 217-230. (In Persian with English Summary)

Safikhani, S., Chaichi, M.R., and Poor-Babaei, A.A. 2014. The effect of different N fertilizer sources on forage yield of Berseem clover (Trifolium alexandrinum L.) in an additive intercropping system with basil (Ocimum basilicum L.) in Karaj climatic conditions. Journal of Agroecology 6(2): 290-300. (In Persian with English Summary)

Singh, M., Singh, A., Singh, R.S., Tripathi, A.K., Singh, D., and Patra, D. 2010. Cowpea (Vigna unguiculata L. Walp.) as a green manure to improve the productivity of a menthol mint (Mentha arvensis L.) intercropping system. Industrial Crops and Products 31: 289-293.

Vandermeer, J.H. 1989. The Ecology of intercropping, Cambridge University Press 297 pp.

Willey, R.W. 1990. Resource use in intercropping system. Agricultural Water Management 17: 215-231.

Zarifpour, N., Naseri Poor Yazdi, M.T., and Nassiri Mahallati, M. 2014. Effect of different intercropping arrangements of cumin (Cuminum cyminum L.) and chickpea (Cicer arietinum L.) on quantity and quality characteristic of species. Iranian Journal of Field Crops Research 12(1): 34-43. (In Persian with English Summary)