بررسی آثار تغییر اقلیم در مناطق نیمه‌خشک بر بازار محصولات کشاورزی

اقتصاد و توسعه کشاورزی

مقاله 2، دوره 34، شماره 2 - شماره پیاپی 48، تیر 1399، صفحه 127-148   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jead2.v34i2.82775

نویسندگان

حسن علی بخشی¹؛ آرش دوراندیش^{* 2}؛ محمود صبوحی¹

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

تغییر اقلیم در واقع تغییر برگشت‌ناپذیر در متوسط شرایط آب‌وهوایی است. این پدیده دامنه زمانی و مکانی وسیعی دارد و به دنبال آن دامنۀ اثرگذاری گسترده بر بخش‌های مختلف اقتصادی ازجمله منابع آب و کشاورزی خواهد داشت. قسمت عمده‌ای (77 درصد) از محصولات زراعی کشاورزی تولیدی کشور در مناطق نیمه‌خشک تولید می‌گردد و تغییرات اقلیمی می‌تواند بر تولیدات کشاورزی در این مناطق اثرگذار باشد. در این راستا، هدف مطالعه‌ی حاضر بررسی آثار تغییر اقلیم در مناطق نیمه‌خشک، بر بازار (قیمت، درآمد، تولید، صادرات و واردات) محصولات کشاورزی کشور است. به‌منظور بررسی چالش‌های ناشی از تغییرات آب‌و‌هوا از دیدگاه اقتصادی، رهیافتی که تصویری دقیق از بخش کشاورزی و روابط درون آن را فراهم کند، ضروری می‌باشد. به همین دلیل از الگو چندبازاره کشاورزی استفاده شده است. برای این منظور اقدام به پهنه‌بندی زیراقلیم‌ نیمه‌خشک به روش دومارتن اصلاح شده گردید. همچنین جهت شبیه‌سازی اثرات تغییر اقلیم، عملکرد محصولات زراعی اعم از گندم آبی و دیم، جو آبی و دیم، و ذرت دانه‌ای با استفاده از تغییرات دما و بارش و ضرایب پاسخ عملکرد، محاسبه شد. سپس تابع تقاضای محصولات مختلف با استفاده از کشش‌ تابع تقاضا برآورد گردید. نتایج تحقیق نشان داد که تا سال‌ 2025 (افق 1404) تغییرات آب‌وهوایی، باعث تغییرات متفاوتی مانند تغییر در عملکرد، سطح زیرکشت و آب در دسترس در محصولات منتخب، می‌گردد که این امر باعث تغییر در قیمت این محصولات خواهد شد و اغلب قیمت آن‌ها را افزایش می‌دهد. همچنین نتایج تحقیق نشان داد تغییرات صورت گرفته در محصولات باعث افزایش در درآمد بهره‌برداران کشاورزی شده و میزان خالص صادرات این محصولات را کاهش می‌دهد. در این راستا پیشنهاد می‌شود سیاست حمایتی قیمتی و غیر قیمتی مناسب برای حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان این محصولات اتخاذ گردد تا آثار تغییرات اقلیمی بر بخش کشاورزی قابل‌کنترل و برنامه‌ریزی گردد. همچنین تولید محصولات گندم دیم، جو آبی، جو دیم و ذرت دانه‌ای در زیر اقلیم‌های خشک گرم و خشک سرد و محصول گندم آبی در زیر اقلیم خشک گرم و محصولات گندم آبی، جو دیم و ذرت دانه‌ای در زیراقلیم خشک معتدل افزایش یابد.
 

کلیدواژه‌ها

ایران؛ بازار محصولات کشاورزی؛ پهنه‌بندی اقلیمی؛ تغییر اقلیم؛ مدل چند بازاره

مراجع

1- Abbasi F., and Asmari A. 2011. Observing and evaluating the temperature and precipitation trends of Iran in the coming decades using the MAGICC-SCENGEN model, Water and Soil Journal 25(1): 70-83). In Persian(

2- Ahmadian M., Islami M.R., and Baghestani A.A. 2010. Evaluation of welfare effects due to the development of maize production technology in Iran. Journal of Agricultural Extension Research and Education 3(1): 44-31.(In Persian(

3- Alizadeh A. 2014. Principles of Applied Hydrology. See: Astan Ghods Razavi Publications).In Persian)

4- Amir Nejad H., and Asad Por Kori M. 2001. Economic Assessment of Climate Change on the Performance of Iranian Rainfed Barley. Iranian Agricultural Economics Conference, Kerman.(In Persian)

5- Arulpragasam C.P., and Conway P.J. 2003. Partial Equilibrium Multi-Market Analysis, Chapter 12 in Bourguignon F., Pereira da Silva LA. The Impact of Economic Policies on Poverty and Income Distribution: Evaluation Techniques and Tools.

6- Chang CH.CH. 2002. The potential impact of climate change on Taiwan’s agriculture. Agricultural Economics 27: 51-64.

7- Croppenstedt A., Bellú L.G., Bresciani F., and DiGiuseppe S. 2007. Agricultural policy impact analysis with multi-market models: a primer. Agricultural Development Economics Division (ESA): Rome, Italy, 1-12.

8- Dashti Q., Bagheri P., Pishbahar A., and Majnouni A. 2018. Climate Change Performance Measurement Risk in Rainfed Wheat of Ahar City: Application of the Value at Risk Approach to Climate. Agricultural Economics and Development 32(2): 153-139. ) In Persian)

9- Draji S.S., Golchin A., and Ahmadi Sh. 2010. The effect of different levels of superab A200 and soil salinity on water retention capacity in three sandy, loamy and clay textures. Soil and Water 24(2): 316-306. )In Persian)

10- Esfandiari N. 1996. Demand function of wheat and some other foodstuffs in Iran: An almost ideal demand system. Institute for Business Studies and Research, First Edition, Tehran).In Persian)

11- Faghih Kashani M. 1989. Investigation of the impact of major government supportive policies (quotas-subsidies) on the consumption of foodstuffs under it (before and after the revolution). Master of Science Degree in Economics. Faculty of Economics, University of Tehran. (In Persian)

12- Ghorbanizadeh Kharrazi H., and Chelmal Dezfulnezhad M. 2014. Inventing a New Hydrometeorological Climate Classification Method. Journal of Water Engineering 2(2): 97-108. ) In Persian)

13- Hardaker J.B. 1997. Guidelines for the integration of sustainable agriculture and rural development into agricultural policies (No. 4). Food & Agriculture Org.

14- Holden N.M., Brereton A.J., Fealy R., and Sweeney J. 2003. Possible change in Irish climate and its impact on barley and potato yields. Agriculture and Forest Meteorology 116: 181-196.

15- Janet Sadeghi M., Shahnoshi Faroushani N., Daneshvar Kakhaki M., Dorandish A., and Mohammadi H. 2018. Investigation of Factors Affecting the Performance of Strategic Crops (Wheat and Barley) in Khorasan Razavi Province. Agricultural Economics 12(2): 134-111. )In Persian)

16- Kemfert C. 2009. Climate protection requirements the economic impact of cimate change. Handbook Utility Management 725-739.

17- Li X., Takahashi T., Suzuki N., and Kaiser H.M. 2011. The impact of climate change on maize yields in the United States and China. Agricultural System, 104: 348-353.

18- Liang X.Z., Wu Y., Chambers R., Schmoldt D., Gao W., Liu C., Liu Y.A., Sun C., and Kennedy J. 2017. Determining Climate Effects on US Total Agricultural Productivity. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 114: 2285-2292.

19- Mahjori K., Mohamad Rezaey R., Hagheghat J., and Ghahreman Azadeh M. 2010. Presenting Different Plans in Implementing Wheat Price Support Policy: A Case Study of Mazandaran Province. Journal of Economic Research and Policies 18(56): 135-161. (In Persian)

20- Maulai M., Sadeghi P., and Javanbakht A. 2017. The Effect of Climate Parameters on Yield and Yield Risk of Two Wheat and Barley Crops in West Azarbaijan Province. Ecological Agriculture 7(2): 45-31.) In Persian)

21- McCarl B., and Spreen T. 2011. Applied Mathematical Programming Using Algebraic Systems. Texas: Texas A and M University.

22- Momany C. 2011. Potential Impacts of Climate Change on Agriculture in Fars Province. Master of Science Degree in Agricultural Economics, Faculty of Agricultural Economics. Shiraz University.) In Persian)

23- Momany C., and Zibaei M. 2013. Potential Impacts of Climate Change on Agriculture in Fars Province. Journal of Agricultural Economics and Development 27(3): 169-179. (In Persian)

24- Mosaedi A., and Kahe M. 2008. Effect of Rainfall on Wheat and Barley Crop Yield in Golestan Province. Agricultural Sciences and Natural Resources 15(4): 218-206. (In Persian)

25- Norjou A. 2001. Investigation of the effect of different levels of irrigation on tomato farming. Proceedings of the First National Conference on Water Crisis Response Solutions, 18 and 19 March, University of Zabol. (In Persian)

26- Parhizkari A. 2017. Assessing the Impacts of Climate Change on Crop Production and Income Status of Farmers Downstream of Taleghan Dam. Agricultural Economics Research 9(36): 152-125. (In Persian)

27- Ponce R., Blanco M., and Giupponi C. 2014. Climate change, water scarcity in agriculture and the country-level economic impacts. A multimarket analysis, No 2, Serie Working Papers from Universidad del Desarrollo, School of Business and Economics, 1-31.

28- Quizon J., and Binswanger H. 1986. Modeling the impact of agricultural growth and government policy on income distribution in India. The World Bank Economic Review 1: 103-148.

29- Raghuvanashi R., Ansari M., and Amardeep. 2017. A study of farmer’s awareness about climate change and adaptation practices in India. International Journal of Applied Agricultural Sciences, 3: 154-160.

30- Reilly J. 1999. What does climate change mean for agriculture in developing countries? A comment on Mendelsohn and dinar. Journal of World Bank 14: 295-305.

31- Sajidin H.S., and Mudasser M. 2007. Prospects for wheat production under changing climate in mountain of areas of Pakistan: An econometric analysis. Agricultural System 94: 495-501.

32- Seyedan S., and Mohammadi F. 1997. Climate classification method. Journal of Geographical Research 12 (2): 74-109. (In Persian)

33- Shabanzadeh M., Mahmoudi A., and Esfangari R. 2015. Investigating the Effect of Transferring World Prices to Domestic Markets for Specific Iranian Agricultural Products. Journal of Agricultural Economics and Development 29(1): 55-56. (In Persian)

34- Sheikh Zaynaldin, A., and Bakhudeh M. 2015. Investigating the Welfare Effects of Removing Government Intervention from the Iranian Corn Market. Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research. 46 (1): 184-177. (In Persian)

35- Statistical centre organization of Iran. 2017. Population and housing census results. Retrieved From: http://www.amar.org.ir.) In Persian)

36- Wasiqi A., and Ismaili A. 2008. Investigation of the Economic Impact of Climate Change on Iran's Agricultural Sector: Riccadian Method (Case Study: Wheat). Agriculture and Natural Resources Science and Technology, Soil and Water Sciences 12(45): 685-695.) In Persian)

37- www.maj.ir/2015.

38- www.irimo.ir/far/index.php.

39- Zarakani F., Kamali Gh., and Chizari A.H. 2014. The Impact of Climate Change on Dryland Wheat Economy (North Khorasan Case Study). Agricultural Ecology 6(2): 301-310. (In Persian)

40- Mahjori K., Mohamad Rezaey R., Hagheghat J., and Ghahreman Azadeh M. 2010. Presenting Different Plans in Implementing Wheat Price Support Policy: A Case Study of Mazandaran Province. Journal of Economic Research and Policies 18(56): 135-161. (In Persian).