گاه شماری آثار شیخ طوسی

فقه و اصول

مقاله 2، دوره 40، شماره 2 - شماره پیاپی 80، مرداد 1387، صفحه 49-73   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfu.v40i2.66448

نویسندگان

علیّه رضاداد^{* 1}؛ سید کاظم طباطبایی²

¹فردوسی مشهد

²فردوسی

چکیده

تاریخ شناسی یا گاه شماری (chronology)آثار متفکران و انشمندان فواید بسیاری در پی دارد. از جمله فواید این کار آن است که می تواند در بررسی وتحلیل و ریشه یابی دیدگاه های آنان، پژوهنگدگان را یاری رساند. چه، دانشمندان معمولاً در ادوار مختلف حیات علمی خود با طیّ مراحجل پختگی و کمال، در باب مسألۀ علمی گاه نظریاتی متفاوت و بعضاً متهافت ابراز می کنند. این نکته با تتبّع در آثار ایشان و یافتن قرینه های تعیین کنندۀ تاریخ تألیف کتب و یا تقدّم و تأخّر هر یک بر دیگری آشکار می گردد.
در این جهت بررسی آثار شیخ طوسی و تاریخ گذاری آنها تلاشی است که می تواند در فهم دقیق آراء و نظریات شیخ و رفع تعارض های احتمالی مؤثر واقع شده و تحولات و تعمیق مبانی فکری وی را در بسترزمان و ماکن بر ما آشکار سازد. آنچه در این میان توجه محقق را جلب می نماید آن است که بیشتر آثار شیخ در زمان زندگانی وی در بغداد به ویژه در فاصله سالهای 426 تا 448 ق. نگاشته شده و اینامر بیانگر کوشش عظیم شیخ طوسی در تبیین مبانی تشیع، در فضای آشوبها و اختلافات میان جامعۀ شیعه و اهل سنت بغداد می باشد.
مقاله حاضر با هدف تعیین تقدّم و تأخّر کتب شیخ و گاه شماری آثار وی به رشته تحریر درآمده است تا مقدمه ای برای تحلیل عمیق تر آثار وی فراهم آید.

مراجع

آقا بزرگ طهرانی، محمد محسن، ( 1255-1348)، الذریعة الی تصانیف الشیعة، بیروت، دارالاضواء، 1403ق.

-----------------،« حیاة الشیخ الطوسی»، مقدمه بر تفسیر التبیان، تحقیق احمد حبیب قصیر عاملی، مکتب الاعلام الاسلامی، 1409ق، ج1، ص1- 74.

ابن ادریس، محمد بن احمد، ( 543-598ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم، مؤسسۀ النشر الاسلامی، 1410ق.

ابن طاووس، علی بن موسی (589-664ق.)، فتح الابواب،بیروت، مؤسسة آل بیت لاحیاء التراث، 1409ق.

---------------، فرج المهموم فی تاریخ علماء النجوم، قم، منشورات الشریف الرضی، 1363ش.

امین، محسن، اعیان الشیعة، تحقیق حسن امین، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، 1403ق.

امین عاملی، حسن، مستدرکات اعیان الشیعة، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، 1416ق.