سه تفسیر از رمان «جزیرة سرگردانی»

جستارهای نوین ادبی

مقاله 1، دوره 52، شماره 1 - شماره پیاپی 204، فروردین 1398، صفحه 1-17   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.v0i0.76300

نویسنده

ابراهیم رنجبر^*

دانشگاه تبریز

چکیده

رمان جزیرة سرگردانی هنرمندانه ‌ترین رمان تعلیمی زبان فارسی است و دو لایه دارد: روایی و رمزی. در این مقاله، ناگزیر از هر دو لایه کمک گرفته‌ایم. کارکرد نویسنده در این اثر، هم آینه‌ داری در گذرگاه تاریخ، هم تبیین دیدگاه‌ های فلسفی و ذوقی و هم خلق جهانی نو با قوانین و امکانات خاص است. هدف این مقاله استخراج و تعبیر آرای علمی و تاریخی و هنری نویسنده در این رمان است. این بررسی حداقل دو نتیجه دارد: یکی تعیین ارزش و جایگاه علمی و هنری جزیرة سرگردانی و دیگری تبیین چگونگی تعامل واقعیات و هنر در یک اثر ادبی موفق. روش کار ناگزیر بدین صورت بوده ‌است که آرای نویسنده را از اقوال و احوال شخصیت ‌ها، از اقوال راوی و از کارکرد حوادث و صحنه‌ ها استخراج یا استنباط کرده ‌ایم. تبیین احوال و کارکرد حوادث مستلزم تاویل ‌های متنوع بوده‌ است. مستمسک تأویل ‌ها قراین متعدد مندرج در رمان است؛ اما جهت رعایت اختصار نتوانسته ‌ایم قراین را ذکر کنیم.

کلیدواژه‌ها

دانشور؛ جزیرة سرگردانی؛ نظریة رمان نویسی

مراجع

بهبهانی، سیمین. (1389). «دیدار در جزیره سرگردانی». بخارا. سال 12. شماره 75. فروردین- تیر. ص 231-235.

پاینده، حسین. (1382). گفتمان نقد. چاپ اول. تهران: روزنگار.

دانشور، سیمین. (1380). جزیره سرگردانی. چاپ دوم. تهران: خوارزمی.

ریچاردز، آیور آرمسترانگ. (1388). اصول نقد ادبی. ترجمه سعید حمیدیان. چاپ دوم. تهران: علمی- فرهنگی.

زرشناس، شهریار. (1388). «میز گرد». زمانه، ماهنامه اندیشه و تاریخ سیاسی ایران معاصر. شماره 79-80. صص 50-63.

زرین کوب، عبدالحسین. (1362). یادداشت‌ها و اندیشه‌ها. چاپ چهارم. تهران: جاویدان.

ساده، ا. (1381). «تردید در همه قطعیت‌ها». روزنامه کیهان. 15 مرداد. ص12-13.

سرشار، محمدرضا. (1381الف). «مذهب و انقلاب در جزیرة سرگردانی و ساربان سرگردان». ادبیات داستانی. شماره 62. آبان. صص 32-41.

سرشار، محمدرضا. (1381ب). «هفت وادی». ادبیات داستانی. شماره 63. آذر. صص 34-38.

سیدحسینی، رضا. (1376). مکتب‌های ادبی. (دوجلد). چاپ دهم. تهران: نگاه.

علومی، محمدعلی. (1373). «شور عاطفی مادرانه در ساده انگاری تاریخ و ادبیات». ادبستان فرهنگ و هنر. شماره 54. خرداد. ص 68-72.

کالر، جاناتان. (1389). نظریة ادبی. ترجمه فرزانه طاهری. چاپ سوم. تهران: نشر مرکز.

کوندرا، میلان. (1380). هنر رمان. ترجمه پرویز همایون‏پور. چاپ پنجم. تهران: گفتار.

کلیگز، مری. (1388). درسنامه نظریه ادبی. ترجمه جلال سخنور و الهه دهنوی و همکاران. چاپ اول. تهران: اختران.

گلشیری، هوشنگ. (1380). باغ در باغ. (دو جلد). چاپ دوم. تهران: نیلوفر.

لاج، دیوید و همکاران. (1389). نظریه‌های رمان. ترجمه حسین پاینده. چاپ اول. تهران: نیلوفر.

لوکاچ، گئورگ. (1381). جامعه شناسی رمان. ترجمه محمد جعفر پوینده. چاپ دوم. تهران: چشمه.

میرصادقی، جمال. (1382). ادبیّات داستانی (قصّه، رمانس، داستان کوتاه، رمان). چاپ چهارم. تهران: علمی.

نجفی، ابوالحسن. (1389). وظیفۀ ادبیات. چاپ سوم. تهران: نیلوفر.