تأثیر تناوب‌های زراعی مختلف بر عملکرد دانه و برخی خصوصیات زراعی گندم (Triticum aestivum L.) در شرایط دیم کرمانشاه

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 1، دوره 8، شماره 3 - شماره پیاپی 29، مهر 1395، صفحه 373-384   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v8i3.37235

نویسنده

عبدالوهاب عبدالهی^*

مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم

چکیده

این مطالعه با هدف بررسی اثرات تناوب‌های مختلف بر عملکرد دانه و برخی خصوصیات زراعی گندم (Triticum aestivum L.) در شرایط دیم انجام گردید. آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار، در دو قطعه زمین مجاور هم در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم سرارود- کرمانشاه به مدت شش سال از پاییز 1385 تا تابستان 1391 اجرا گردید. تیمارها شامل پنج تناوب دو ساله گندم-گندم، آیش-گندم، نخود-گندم، ماشک–گندم و گلرنگ-گندم بود. در قطعه زمین اول در سال اول گندم کشت گردید و در قطعه زمین دوم سایر گیاهان زراعی که در تناوب با گندم قرار می‌گرفتند کشت شدند، به‌ طوری‌که در هر سال هر دو جز تناوب وجود داشتند. برای بررسی اثر تناوب‌های زراعی بر صفات مختلف مورد بررسی در گندم در هر سال از داده‌های مربوط به قطعه زمینی که تمام تیمارها در آن سال گندم بود استفاده گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر سال بر ارتفاع بوته و اجزا عملکرد دانه گندم معنی‌دار بود که حاکی از شرایط مختلف آب و هوایی در سال‌های آزمایش بود. اثر متقابل تناوب در سال نیز بر ارتفاع بوته و تعداد سنبله در متر‌مربع معنی‌دار بود و در آخرین دوره تناوب‌ها (سال 91-1390) اثر کشت مداوم گندم بر تعداد سنبله در متر‌مربع نمایان شد به طوری‌که در این سال کمترین تعداد سنبله در متر‌مربع در تیمار کشت متوالی گندم در مقایسه با سایر تناوب‌ها به دست آمد. نتایج عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه گندم نیز نشان داد که اثر سال و تناوب زراعی بر آن‌ها معنی‌دار بودند و تیمار گندم- گندم کمترین عملکرد را تولید نمود و سایر تناوب‌ها در کلاس بالاتر قرار گرفتند. طبق نتایج فوق کشت مداوم گندم باید به طور کلی در منطقه حذف گردد و تناوب گندم با هر کدام از گیاهان نخود (Cicer arietinum L.)، ماشک (Vicia dasycarpa Ten.) و گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) با در نظر داشتن اهمیت تنوع زراعی و عملکرد اضافی این محصولات نسبت به آیش در منطقه کرمانشاه و سایر مناطق اکولوژیکی مشابه توصیه می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

آیش؛ کشت متوالی؛ گلرنگ؛ ماشک؛ نخود

مراجع

Chan, K.Y., and Heenan, D.P. 1993. Effects of lupine on soil properties and wheat production. Australian Journal of Agricultural Research 44: 1971-1984.

Christen,O., Sieling, K., and Hanus, H. 1992. The effect of different preceding crops on the development growth and yield of winter wheat. Europian Journal of Agronomy 1: 21-28.

Cutforth, H.W., McGinn, S.M., McPhee, K.E., and Miller, P.R. 2007. Adaptation of pulse crops to the changing climate of the northern Great Plains. Agronomy Journal 99: 1684-1699.

Debaeke, P., and Hilaire, A. 1997. Production of rainfed and irrigated crops under different crop rotations and input levels in southwestern France. Canadian Journal of Plant Science 77(4): 539-548.

Dogan, R., Goksoy, T.A., Yagdi, K., and Turan, M.Z. 2008. Comparison of the effects of different crop rotation systems on winter wheat and sunflower under rain-fed conditions. African Journal of Biotechnology 7: 4076-4082.

Edalat, M., Ghadiri, H., Kamgar Haghighi, A., Emam, Y., Ronaghi, A., and Assad, M.T. 2006. Interactions of two crop rotations and nitrogen levels on grain yield and its components of two bread wheat cultivars under dryland conditions in Shiraz. Iranianian Journal of crop sciences 8(2): 106-120. (In Persian with English Summary)

Ghaffari, A. 2002. Study on rotation of wheat (Sardari cultivar) with sunflower, chickpea and fallow under dryland conditions. Plant and Seed 18: 130-143. (In Persian with English Summary)

Harder, H.J., Carlson, R.E., and Shaw, R.H. 1982. Yield, yield components, and nutrient content of corn grain as influenced by post-silking moisture stress. Agronomy Journal 74: 275-278.

Jamshidi, K. 2008. Study on some eco-physiologic traits of corn and cowpea in itercropping. PhD dissertation, Faculty of Agriculture, Tehran University, Iran. (In Persian with English Summary)

Khan, M.A. 2002. Production efficiency of chickpea (Cicer arietinum L.) as affected by inoculation, phosphorus levels and intercropping. PhD thesis in agronomy, Faculty agriculture, University of agriculture, Faisalabad, Pakistan p. 209.

Lopez-Bellido, L., Bellido, R.J.L., Castillo, J.L., and Bellido, F.J.L. 2000. Effect of tillage, crop rotation, and nitrogen fertilization on wheat under rainfed Mediterranean conditions. Agronomy Journal 92: 1054-1063.

Lopez-bellido, L., and Fuentes, M. 1986. Lupin crop as an alternative source of protein. Advances in Agronomy 40: 289-295.

Mazaheri, D. 1994. Intercropping. Tehran University Press, Tehran, Iran 262 pp. (In Persian)

Mazaheri, D., and Majnoon Hoseini, N. 2001. Fandamental of Agronomy. Tehran University Press 320 pp. (In Persian)

McEwen, J., Darby, R.J., Hewitt, M.V., and Yeoman, D.P. 1989. Effects of field beans, fallow, lupins, oats, oilseed rape, peas, ryegrass, syssunflowers and wheat on nitrogen residues in the soil and on the growth of a subsequent wheat crop. Journal of Agricultural Science 115: 209-219.

Miller, P., Gan, Y., McConkey, B.G., and McDonald, C.L. 2003. Pulse crop for the northern Great Plains, II. Cropping sequence effects on cereal, oilseed, and pulse crops. Agronomy Journal 95: 980-986.

Park, B., Lopetinsky, K., Bjorklund, R., Buss, T., Eppich, S., and Laflamme, P. 1999. Park, B., and Lopetinsky, K., editors, Pulse crops in Alberta. AGDEX 142/20-1. Alberta Agricultur and Rural Development, Edmonton, AB.

Power, J.F. 1990. Fertility management and nutrient cycling p. 131-150. In R.P. Singh et al. (ed.) Dryland agricultural strategies for sustainability. Vol. 13. Advances in soil science. Springer-Verlag, New York.

Stevenson, F.C., and Kessel, C.V. 1996. The nitrogen and non-nitrogen rotation benefits of pea to succeeding crops. Canadian Journal of Plant Science 76: 735-745.

Syadat, S.A, Sadeghzadeh Hemayati, S., Fathi, G.H., and Abdali Mashhadi, A. 2009. Determination of the best suitable crop rotation for Ahvaz. Iranianian Journal of crop sciences 11: 174-192. (In Persian with English Summary)

Williams, C.M., King, J.R., Ross, S.M., Olson, M.A., Hoy, C.F., and Lopetinsky, K.J. 2014. Effects of three pulse crops on subsequent barley, canola, and wheat. Agronomy Journal 106: 343-350.

Yang, J., Zhang, J., Wang, Z., Zhu, Q., and Liw, L. 2001. Water deficit induced senescence and its relationship to the remobilization of pro-stored carbonin wheat during grain filling. Agronomy Journal 93: 196-206.

Zareafeizabadi, A., and Rostamzadeh, H.R. 2013. Effects of crop rotation on weed density, biomass and yield of wheat (Titicum aestivum L.). Journal of Agroecology 5(3): 318-329. (In Persian with English Summary)