اعتبار سنجی روایات تفسیری علی بن ابراهیم در تفسیر قمی

فقه و اصول

مقاله 5، دوره 40، شماره 2 - شماره پیاپی 80، مرداد 1387، صفحه 143-159   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfu.v40i2.66451

نویسنده

فتحیۀ فتاحی زاده^*

دانشگاه الزهرا

چکیده

این مقاله اعتبار تفسیر منسوب به علی بن ابراهیم را نقد و بررسی می کند. تفسیر قمی موجود تلفیقی از روایات ابوالفضل العباس از علی بن ابراهیم و ابوالجارود و روایات سایر مشایخ است؛ و از طرف دیگر شیخ کلینی در کتاب کافی روایات تفسیری متعدد از قول استاد خود علی بن ابراهیم آورده است نویسنده روایات تفسیری علی بن ابراهیم در کتاب کافی را استخراج نموده و در ضمن تطبیق تک تک آنها با روایات تفسیری قمی فقط به یک مورد انطباق برخورد نموده است.
با تتبعی که در اسناد روایات تفسیری علی بن ابراهیم صورت گرفت، در سلسله اسناد راویان ضعیفی وجود دارند که به کذب، غلو وجعل حدیث متهم هستند و روشن است که توثیق علی بن ابراهیم شامل حال این افراد نخواهد شد.
با بررسی معیارهای متنی و چگونگی متن روایات تفسیری قمی مشخص شد که برخی روایات تفسیری قمی با موازین عقل وشرع سازگار نیست که از جمله آنها می توان به روایاتی اشاره کرد که مقام عصمت انبیا را مخدوش کرده است. یا در بسیاری از آنها دست واضعان حدیث و خرافه پردازان به خوبی نمایان است.
بر این اساس به این نتیجه دست می یابیم که تفسیری که در اختیار شیخ کلینی بوده، متفاوت با تفسیری است که هم اکنون در دست ماست.

کلیدواژه‌ها

علی بن ابراهیم؛ تفسیر قمی؛ کافی؛ راویان ضعیف؛ اسرائیلیات

مراجع

قرآن کریم

ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، تفسیر القرآن العظیم، ترکیه، دارالدعوة، 1408ق.

استادی، رضا، آشنایی با تفاسیر قرآن و مفسران، قم، مؤسسه در راه حق، 1377ش.

جمعی از نویسندگان، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1371ش.

حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، تحقیق عبدالرحیم ربانی شیرازی، تهرانف کتابفروشی اسلامیه 1267ش.

خزائلی، محمد، اعلام قرآن، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1355ش.

خمینی، روح الله، البیع، موسسه اسماعیلیان، 1410ق.

خوئی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، بیروت، دارالزهراء،1409ق.