رویکرد قرآن به ابزارها و راه های شناخت

فقه و اصول

مقاله 7، دوره 40، شماره 2 - شماره پیاپی 80، مرداد 1387، صفحه 183-215   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfu.v40i2.66453

نویسنده

ناهید مشائی^*

فردوسی مشهد

چکیده

بررسی مباحث معرفت شناسی قرآنی، از جمله مباحث جدید قرن حاضر است که تعداد اندکی از قرآن شناسان و صاحب نظران معاصر به آن پرداخته اند. شناخت شیوه ی حصول معرفت درباره مبدا و معاد در قرآن یا به عبارتی شناخت روش های هدایتی قرآن مستلزم شناخت ابزار هایی است که قرآن برای معرفت انسان در نظر گرفته است.
این مقاله به دو مساله ی:«رویکرد قرآن به ابزار و راه های معرفت» و « ارتباط آن ها با اصول جهان بینی قرآن» می پردازد و ابتدا با بررسی ابزار های شناخت در قرآن اثبات می نماید که قرآن دو طریق را برای انسان قرار داده است. در طریق نخست ابزار هایی از اجزای انسان راهنمای او در شناخت مبدا هستند اما به سبب محدودیت این ابزار ها در عالم ماده و امکان راهیابی خطا در آن ها طریق دیگری برای معرفت که خارج از حیطۀ قوا و حواس انسان و مصون از هر خطا و کاملا یقین آور می باشد به انسان توصیه شده است تا انسان نسبت به حقیقت مبدا و همچنین وجود معاد و چگونگی آن شناخت حاصل نماید.
این طریق معرفت که از جانب انبیا برای مردم به دست می آید، محکم ترین و اصلی ترین طریق معرفت بوده و ملاک سنجش صحت ابزار های معرفتی بشر است. مساله دوم در این مقاله، بررسی و تبیین حاکمیت اصول سه گانه جهان بینی قرآنی بر ابزار های شناخت می باشد.

کلیدواژه‌ها

شناخت؛ حس؛ عقل؛ فؤاد؛ دریافت قلبی؛ غیب؛ وحی

مراجع

قرآن کریم.

ابن بابویه، محمد بن علی، التوحید، تحقیق: السید الهاشم الحسینی الطهرانی، قم، جماعة المدرسین،1387ق.

بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، بیروت، دار الفکر، 1401ق.

راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، دفتر نشر الکتاب، چاپ اول، 1404ق.