بررسی فقهی شرکت گروهی در قتل یک نفر

فقه و اصول

مقاله 4، دوره 40، شماره 1 - شماره پیاپی 79، اردیبهشت 1387، صفحه 60-80   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfu.v40i1.66442

نویسنده

محمدحسین شعبانی^*

مازندران

چکیده

درفقه و حقوق اسلام مسلم است که اگر گروهی در قتل یک نفر شرکت داشته باشند ولی دم می تواند با رد مازاد دیه همه را قصاص کند.
قانون مجازات اسلامی مادۀ 212 می گوید:
هرگاه دو یا چندنفر مرد مسلمان به طور مشترک مرد مسلملنی را بکشند ولی دم می تواند با اذن ولی امر همه آنها را قصاص کند در صورتی که قاتل دو نفر باشند باید به هرکدام از آنها نصف دیه و اگر سه نفر باشند باید به هرکدام از آنها دو ثلث دیه و اگر چهار نفر باشند باید به هرکدام از آنها سه ربع دیه را بپردازد و به همین نسبت در افراد بیشتر.
برخی از فقها نسبت به این حکم تأمل نموده و معتقدند ولی دم فقط می تواند یک نفر از آنها را به قتل برساند و با افراد باقی مانده به اندازه سهم جنایتشان دیه فرد قصاص شده را به خانواده او پرداخت می کند (علم الهدی، مسائل الناصریات، ص533، خوانساری، 7/344).
در این مقاله ادلۀ طرفین مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. به نظر میر سد، در چنین مواردی احتیاط در خون و منع اسراف در قتل، اقتضا می کند که از کشتن همه آنها در صورت وجود مصلحت خودداری شود.

کلیدواژه‌ها

قتل؛ شرکت؛ گروهی؛ فردی؛ قصاص؛ ولی دم؛ مازاد دیه

مراجع

قرآن کریم

ابن ادریس حلی، محمد بن احمد، السرائر، قم، انتشارات اسلامی، وابسته به جامعه مدرسین، 1410ق.

ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، سبل السلام، مصر، شرکة متبة و مطبعة مصطفی البانی الحلبی و اولاده، بی تا.

ابن داود، حسن بن علی، رجال ابن داود، نجف، المطبعة الحیدریة، 1392ق.

ابن رشد، محمد بن احمد، بدایة المجتهد و نهایة المقتصد، تحقیق خالد عطار، دارالفکر، 1415ق.

ابن زهره، حمزه بن علی، غنیة النزوع الی علمی الاصول و الفروع، تحقیق ابراهیم بهادری، قم، مؤسسه امام صادق، 1417ق.

بن قدامه، عبدالله، المغنی، تحقیق جماعتی از علماء، بیروت، دارالکتاب العربی، بی تا.

ابوالبرکات، احمد الدردیر، الشرح الکبیر، بیروت، دار احیاء التراث العربیه، بی تا.