مطالعه عملکرد کمی و کیفی و نسبت برابری زمین آفتابگردان (Helianthus annuus L.) در سری‌های کشت مخلوط با لوبیا (Phaseolus vulgaris L.)

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 1، دوره 8، شماره 4 - شماره پیاپی 30، دی 1395، صفحه 490-504   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v8i4.37250

نویسندگان

جواد حمزه ئی^* ؛ مجید بابایی

گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا همدان

چکیده

این آزمایش با هدف بررسی عملکرد، کیفیت دانه و نسبت برابری زمین در کشت مخلوط آفتابگردان (Helianthus annuus L.) و لوبیا (Phaseolus vulgaris L.) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار و نه تیمار در دانشگاه بوعلی سینا همدان در سال زراعی 90-1389 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل کشت‌های مخلوط افزایشی 25، 50، 75 و 100 درصد لوبیا با آفتابگردان و کشت‌های مخلوط جایگزینی 75:25، 50:50 و 25:75 (لوبیا:آفتابگردان) و کشت‌ خالص دو گونه بودند. نتایج نشان داد که با تغییر الگوی کشت از خالص به مخلوط، وزن دانه، وزن مغز، نسبت مغز به دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، درصد و عملکرد روغن و عملکرد پروتئین آفتابگردان به ‌طور معنی‌داری کاهش یافت، ولی درصد پروتئین و قرائت کلروفیل‌متر افزایش نشان داد. بیشترین عملکرد دانه آفتابگردان (353 گرم در مترمربع) از کشت خالص بدون اختلاف معنی‌دار با کشت مخلوط افزایشی 50 درصد لوبیا با آفتابگردان به‌ دست آمد. اثر تیمارها به استثنای تعداد دانه در غلاف و درصد پروتئین بر تعداد غلاف در بوته، وزن صد دانه، عملکرد دانه و بیولوژیک، شاخص برداشت، عملکرد پروتئین و قرائت کلروفیل‌متر لوبیا معنی‌دار شد. بیشترین عملکرد دانه لوبیا (305 گرم در مترمربع) نیز از تیمار کشت خالص حاصل شد. در کلیه تیمارهای مخلوط، نسبت برابری زمین بیشتر و شاخص رقابت کمتر از یک بود. تیمار کشت مخلوط افزایشی 50 درصد لوبیا با آفتابگردان، کمترین مقدار شاخص رقابت (03/0) و بیشترین مقدار نسبت برابری زمین (66/1) را داشت. بنابراین، به ‌نظر می‌رسد تیمار کشت مخلوط افزایشی 50 درصد لوبیا با آفتابگردان، برای تولید حداکثر محصول در اجتماع گیاهی آفتابگردان و لوبیا مناسب‌تر است.

کلیدواژه‌ها

دانه روغنی؛ حبوبات؛ شاخص رقابت؛ کیفیت دانه

مراجع

Aliyu, B.S., and Emechebe, A.M. 2006. Effect of intra- and inter-row mixing of sorghum with two varieties of cowpea on host crop yield in a Striga hermonthica L. infested field. African Journal of Agricultural Research 1(2): 24-26.

Asgharipour, M., and Rafiei, Z. 2010. Intercropping of isabgol (Plantago ovata L.) and lentil as influenced by drought stress. American-Eurasian Journal Agriculture and Environ Sciences 9(1): 62-69.

Banik, P., Midya, A., Sarkar, B.K., and Ghose, S.S. 2006. Wheat and chickpea intercropping systems in an additive experiment: European Journal of Agronomy 24(4): 325-332.

Carruthers, K., Prithirviraj, B., Clouter, D., Martin, R.C., and Smith, D.L. 2000. Intercropping corn with soybean, lupin and forages: Yield component responses. European Journal of Agronomy 12(2): 103-115.

Daryaei, F., Agha Alikhani, M., and Chaichi, M.R. 2008. Comparison advantage index of intercropping chickpea and barley in forage manufacture. Agriculture and Natural Resources System 21: 35-40.

Eshgizadeh, H.R., Chaichi, M.R., Ghalavand, A., Shabani, G., Azizi, K., Tourknejad, A., Raeisi Yazdi, H., and Papizadeh, A. 2007. Evaluation of annual medic and barley intercropping on forage yield and protein content in dry farming system. Pajouhesh and Sazandegi 75(2): 102-112. (In Persian with English Summary)

Geren, H., Avcioglu, R., Soya, H., and Kir, B. 2008. Intercropping of corn with cowpea and bean: Biomass yield and silage quality. Biotechnology 7(22): 4100-4104.

Ghanbari Bonjar, A. 2000. Intercropped wheat (Triticum aestivum L.) and bean (Vicia faba L.) as a low–input forage. PhD dissertation, Wye College, University of London.

Ghosh, P.K., Manna, M.C., Bandyopadhyay, K.K., Ajay Tripathi, A.K., Wanjari, R.H., Hati, K.M., Misra, A.K., Acharya, C.L., and Subba Rao, A. 2006. Inter-specific interaction and nutrient use in soybean sorghum intercropping system. Agronomy Journal 98(4): 1097-1108.

Hamzei, J. 2012. Evaluation of yield, SPAD index, land use efficiency and system productivity index of barley (Hordeum vulgare L.) intercropped with bitter vetch (Vicia ervilia L.). Journal of Crop Production and Processing 2(4): 79-92.

Haugaard-Nielsen, H., and Jeanson, E.S. 2001. Evaluating pea and barley cultivars for complementarily in intercropping at different levels of N availability. Field Crop Research 72(3): 185-196.

Jensen, C.R., Mogensen, V.O., Mortensen, G., Fieldsend, J.K., Milford, G.F.J., Andersen, M.N., and Thage, J.H. 1996. Seed glucosinolate, oil and protein contents of field grown rape (Brassica napus L.) affected by soil drying and evaporative demand. Field Crops Research 47: 93-105.

Kasem, M.M., and El-Mesillhy, M.A. 1992. Effect of rates and application treatments of nitrogen fertilizer on sunfflower (Helianthus annus L.) II. Yield and yield components. Journal of Agriculture Science 30: 665-676.

Koocheki, A.R., Gholami, A., Mahdavi Damghani, A., and Tabrizi, L. 2005. Organic Agriculture. Ferdowsi Press 385 pp. (In Persian)

Kumar, A., and Singh, B.P. 2006. Effect of row ratio and phosphorus level on performance of chickpea (Cicer arietinum L.) –Indian mustard (Brassica juncea L.) intercropping. Indian Journal of Agronomy 51(2): 100-102.

Leon, A.J., Lee, M., Rufener, G.K., Berry, S.T., and Mowers, R.P. 1995. Use of RFLP markers for genetic linkage analysis of oil percentage in sunflower seed .Crop Science 35(1): 558-564.

Lithourgidis, A.S., Vasilakoglou, I.B., Dordas, C.A., and Yiakoulaki, M.D. 2006. Forage yield and quality of common vetch mixtures with oat and triticale in two seeding ratios. Field Crop Research 99(3): 106-113.

Maffei, M., and Mucciarelli, M. 2003. Essential oil yield in peppermint/soybean strip intercropping. Field Crop Research 84(3): 229-240.

Mahfouz, H., and Imager, E.A. 2004. Effect of intercropping, weed control treatment and their interaction on yield and its attributes of chickpea and canola. Egyptian Journal Applied Science 19(4): 84-101.

Mashhadi, T., Nakhzari Moghaddam, A., and Sabouri, H. 2016. Investigation of competition indices in intercropping of wheat (Triticum aestivum L.) and chickpea (Cicer arietinum L.) under nitrogen consumption. Journal of Agroecology 3(1): 344-355. (In Persian with English Summary)

Mazaheri, D. 1998. Intercropping. Tehran, Iran 262 pp. (In Persian)

Mirhashemi, S.M., Koocheki, A., Parsa, M., and Nassiri Mahallati, M. 2009. Evaluation benefit of ajowan and fenugreek intercropping in different levels of manure and planting pattern. Iranian Journal of Field Crops Research 7(1): 259-269. (In Persian with English Summary)

Mohler, C.L., and Liebman, M. 1987. Weed productivity and composition in sole crop and intercrops of barley and field pea. Journal of Applied Ecology 24(1): 685-699.

Morales, R.E.J., Escalante, E.J.A., Sosa, C.L., and Volke, H.V.H. 2009. Biomass, yield and land equivalent ratio of Helianthus annus L. in sole crop and intercropped with Phaseolus vulgaris L. in high valleys of Mexico. Tropical and Subtropical Agroecosystems 10(3): 431-439.

Mousavian, S.N., Lorzadeh, S., Abrahim Poor, F., and Seyed Mohammad, S.A.R. 2010. Effect of nitrogen levels and planting ratios on intercropping maize and sunflower in Khuzestan. Research in Crop Science 8(4): 708-716. (In Persian with English Summary)

Njoku, S.C., Muoneke, C.O., Okpara, D.A., and Agbo, F.M.O. 2007. Effect of intercropping varieties of sweet potato and okra in an ultisol of southeastern Nigeria. African Journal of Biotechnology 6(14): 1650-1654.

Park, S.E., Benjamin, L.R., and Watkinson, A.R. 2002. Comparing biological productivity in cropping systems: A competition approach. Journal of Applied Ecology 39(3): 416-426.

Poggio, S.L. 2005. Structure of weed communities occurring in monoculture and intercropping of field pea and barley. Agriculture Ecosystem and Environment 109(2): 48-58.

Poor Amir, F., Koocheki, A., Nassiri Mahallati, M., and Ghorbani, R. 2010. Assessment of sesame and chickpea yield and yield components in the replacement series intercropping. Iranian Journal of Field Crops Research 8(5): 747-757. (In Persian with English Summary)

Rahimi, M.M., Mazaheri, D., Khodabandeh, N., and Heydari Sharif Abadi, N. 2005. Study of yield and yield components of maize and soybean the intercropping. Pajouhesh and Sazandegi 55(5): 41-51. (In Persian with English Summary)

Saleem, R., Umar, F.M., and Ahmed, R. 2003. Bioeconomic assessment of different sunflower based intercropping systems at different geometric configurations. Pakistan Journal of Biological Sciences 6(13): 1187-119.

Saudy, H.S., and Elmetwally, I.M. 2009. Weed management under different patterns of sunflower– soybean intercropping. Journal of Central European Agriculture 10(1): 41-52.

Singh, J.K. 2007. Response of sunflower (Helianthus annuus L.) and French bean (Phaseolus vulgaris L.) intercropping to different row ratios and nitrogen levels under rainfed conditions of temperate Kashmir. Indian Journal of Agronomy 52(1): 36-39.

Szumigalski, A.R., and Acker, R.C.V. 2006. Nitrogen yield and land use efficiency in annual sole crops and intercrops. Agronomy Journal 98(4): 1030-1040.

Tohidy Nejad, E., Mazaheri, D., and Koocheki, A.R. 2004. Study of maize and sunflower intercropping. Pajouhesh and Sazandegi 64(3): 39-45. (In Persian with English Summary)

Tsubo, M., Walker, S., and Mukhala, E. 2001. Comparison of radiation use efficiency of mono intercropping systems with different row orientations. Field Crop Research 71(1): 17-29.

Ujjinaiah, U.S., Rajashekar, B.G., Venugopal, N., and Seenappa, K. 1991. Sunflower pigeon pea intercropping. Journal of Oilseed Research 8(3): 72-80.

Ullah, A., Bhatti, M.A., Gurman, Z.A., and Imran, M. 2007. Studies on planting patterns of maize (Zea mays L.) facilitating legumes intercropping. Journal of Agricultural Research 45(2): 113-118.

Wenxue, L., Long, L., Jianhao, S., Tianwen, G., Fusuo, Z., Xingguo, B., Peng, A., and Tang, C. 2005. Effects of inter cropping and nitrogen application on nitrate present in the profile of an orthic anthrosol in northwest China. Agriculture Ecosystems and Environment 105(3): 483-491.