تأثیر کودهای بیولوژیک و شیمیایی بر عملکرد دانه، روغن و برخی صفات زراعی گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) تحت رژیم‌های مختلف آبیاری

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 3، دوره 8، شماره 4 - شماره پیاپی 30، دی 1395، صفحه 551-566   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v8i4.46602

نویسندگان

حمیدرضا فنایی^{* 1}؛ اقدس ازمل²؛ عیسی پیری²

¹گروه تحقیقات علوم زراعی و باغی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی سیستان، سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی، زابل، ایران

²گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه پیام نور زاهدان، زاهدان، ایران

چکیده

جهت بررسی تأثیر کودهای بیولوژیک و شیمایی بر عملکرد دانه، روغن و برخی صفات زراعی گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) تحت رژیم‌های مختلف آبیاری آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه پیام نور زابل در سال زراعی 92-1391 اجرا شد. رژیم آبیاری در سه سطح شامل: I1: آبیاری در تمام مراحل رشد ( شاهد) I2: قطع آبیاری از زمان کاشت تا گلدهی و آبیاری در مراحل گلدهی و پرشدن دانه I3: آبیاری در مراحل روزت، ساقه رفتن، طبق دهی و قطع آبیاری در مراحل گلدهی و پرشدن دانه؛ به عنوان کرت‌های اصلی و منابع کودی شامل، F1: عدم مصرف کود شیمیایی (شاهد) F2: مصرف خالص کود شیمیایی (نیتروژن، فسفر و پتاسیم) به ترتیب 99، 44 و 123 کیلوگرم در هکتار F3: مصرف نیتروکسین (دو لیتر در هکتار) F4: مصرف ازتوباکتر (دو لیتر در هکتار) F5: مصرف نیتروکارا (100 گرم در هکتار) به عنوان کرت‌های فرعی بودند. نتایج نشان داد، عملکرد دانه در شرایط عدم تنش با میانگین 1539 کیلوگرم در هکتار نسبت به شرایط قطع آب در فاز رویشی (روزت، ساقه رفتن و طبق دهی) و قطع آبیاری در فاز زایشی (گلدهی و پرشدن) به ترتیب 27 و 45 درصد افزایش داشت. اگر چه در بین کود‌های بیولوژیک از نظر عملکرد دانه اختلاف معنی‌دار وجود نداشت اما کود بیولوژیک نیتروکارا نسبت به تیمار شاهد (عدم مصرف کود) 19 درصد افزایش نشان داد. با افزایش اثر شدت تنش میزان محتوی نسبی آب برگ نسبت به شاهد کاهش یافت به طوری که کمترین محتوی نسبی آب برگ در تیمار قطع آب در فاز رویشی مشاهده شد، اما با مصرف کود‌های بیولوژیک روند تغییرات محتوی نسبی آب برگ افزایشی بود. اثر متقابل تنش خشکی و کود بیولوژیک بر عملکرد دانه معنی‌دار بود. به طور کلی، نتایج این پژوهش نشان داد که آبیاری در همه مراحل رشد به ویژه مراحل حساس به خشکی (گلدهی و پرشدن دانه) و استفاده از کودهای بیولوژیکی سازگار مانند نیتروکارا و نیتروکسین، تأثیر مثبت در بهبود عملکرد کمی و کیفی گلرنگ داشت.

کلیدواژه‌ها

تنش خشکی؛ شاخص برداشت؛ گیاه روغنی؛ محتوی نسبی آب برگ؛ نیتروکارا

مراجع

Amire Farsanei, F., Charm, M., and Zamier, A. 2014. The study of effect of biological fertilizer on respiratory variations in two types of texture soil under wheat cultivation. The 13th Iranian Soil Science Congress, Ahvaz, Iran, 28-30 Jan 2014, p. 22. (In Persian)

Ansari, P., and Rosta, M. 2008. Effect of biological fertilizer Nitroxin on some vegetative growth parameters of maize. The 1th National Conference on Management and Development of Sustainable Agriculture in Iran. Ahvaz, Iran 2008, p. 921. (In Persian)

Asadie, R., Asgharzadeh, K., Kharazmie, A., Rejalee, F., and Savahgabee, J.R. 2008. Soil of Biofertility a Suitable Method of Soil Sustainable in Agricultural. Jihad Daneshgahi publication, Tehran, Iran p. 328 (In Persian)

Aseretal, G.K. 2008. Biofertilizers improve plant growth, fruit yield, nutrition, metabolism and rhizosphere enzyme activities of Pomegranate (Punica granatum L.). Bioresource Technology 97(6): 98-109.

Baghkhani, F., and Farahbakhsh, H. 2008. Effects of drought stress on yield and some physiological characteristics of three varieties of safflower. Agriculture Resources Water, Soil and Agriculture Plants 8(2): 45-57. (In Persian with English Summary)

Behdani, M.A., and Mosavifar, B. 2011. Eeffect of irrigation deficit on dry matter of plant and Remobilization in three genotypes of spring safflower. Journal of Agroecology 3(3): 277-289. (In Persian with English Summary)

Copetta, A., Lingua, G., and Berta, G. 2006. Effects of three AM fungi on growth, distribution of glandular hairs, and essential oil production in Ocimum basilicum L. var. Genovese. Mycorrhiza 16: 485-494.

Elwan, M.W.M., and Abd El-Hamed, K.E. 2011. Influence of nitrogen form, growing season and sulfur fertilization on yield and the content of nitrate and vitamin C of broccoli. Science Horticulture 127(3): 181-187.

Fallahi, J., Koocheki, A., and Rezvani Moghaddam, P. 2009. Effects of biofertilizers on quantitative and qualitative yields of chamomile (Matricaria recutita) as a medicinal plant. Iranian Journal of Field Crops Research 7(1): 127-135. (In Persian with English Summary)

Fanaei, H.R, and Narouirad, M.R. 2014. Study of yield, yield components and tolerance to drought stress in safflower genotypes. International Journal of Crop Production 7(3): 33 -51.

Fatma, E.M., El-Zamik, I., Tomader, T., El-Hadidy, H.I., Abd El-Fattah, L., and Seham Salem, H. 2006. Efficiency of biofertilizers, organic and in organic amendments application on growth and essential oil of marjoram (Majorana hortensis L.) plants grown in sandy and calcareous. Desert Research Center, Cairo, Egypt, 212-264.

Haghighatnia, S. 2011. Evaluation some of agronomic traits and yield of safflower under different irrigation regimes in Uromia. MSc thesis. Agricultural University of Urmia, Iran. (In Persian)

Hosseinpour, M., Pirzad, A., Habibi, H., and Fotokian, M.H. 2011. Effect of biological nitrogen fertilizer (Azotobacter) and plant density on yield, yield components and essential oil of anise. Knowledge of Agricultuer and sustainabel production 21/2(1): 205-216. (In Persian with English Summary)

Jabbari-Orange, J., and Ebadi, A. 2012. Responses of phenological and physiological stages of spring safflower to complementary irrigation. African Journal of Biological Technological 11(10): 2465-2471.

Jalilian, J., Moddares Sanavie, S.A.M., Saberyali, S.F., and Asilan, K.S. 2012. The combination effects of beneficial microbes and nitrogen on seed yield and seed quality traits under different irrigation regimes. Research Crops 26-34. (In Persian with English Summary)

Kafi, M., and Rostami, M. 2007. Yield characteristics and oil content of three safflower (Carthamus tinctorius) cultivars under drought in reproductive stage and irrigation with saline water. Iranian Journal Field Crops Research 5: 121-132. (In Persian with English Summary)

Karkanis, A., Bilalis, D., Efthimiadou, A. 2011. Architectural plasticity, photosynthesis and growth responses of velvetleaf (Abutilon theophrasti Medicus) plants to water stress in a semi-arid environment. Australian Journal Crop Science 5(4): 369-374.

Khorramdel, S., Koocheki, H.R., Nassiri Mahallati, M., and Ghorbani, R. 2010. Effects of biological fertilizers on yield and components yield Nigella sativa medicinal plants. Iranian Journal of Field Crops Research 8(5): 758-766. (In Persian with English Summary)

Koutroubas, S.D., and Papadoska, D.K. 2005. Adaptation, seed yield and oil content of safflower in Greece. VI th International Safflower Conference, Istanbol 6-10 June p. 161-167.

Kumar, V., and Narula, N. 1999. Solubilization of inorganic phosphates and growth emergence of wheat as affected by Azotobacter chroococcum mutants. Biological and Fertility of Soils 28(3): 301-305.

Kzilkaya, R. 2008. Yield response and nitrogen concentrations of spring wheat (Triticum aestivum) inoculated with Azotobacter chroococcum strains. Ecological Engineering 33: 150-156.

Mirzakhani, M., Ardakani, M,R., Ayane, A.H., Shiranirad, A.H., and Rejalee, F. 2008. Effect of mycorrhizal and azotobacter inoculation, in levels of nitrogen and phosphorus on yield and seed yield components of spring safflower. Proceedings of the 10th Congress of Agronomy and Plant Breeding. Karaj, Iran, August p. 413. (In Persian)

Movahedi Dehnavi, M., Modaress sanavie, A.M., Soroshzadea, A., and Jalili, M. 2006. Changes proline, total soluble sugars, chlorophyll content and chlorophyll fluorescence in safflower cultivars under drought stress and spraying zinc and manganese. Desert Journal 9(1): 93-110. (In Persian with English Summary)

Mohsennia, O., and Jalilian, M. 2012. Effect of drought stress and fertilizer resources on yield and yield components of safflower (Carthamus tinctorius L.). Journal of Agroecology 4(3): 235-245. (In Persian with English Summary)

Naderi Darbaghshahi, M., Mohammadi, G., Majidi, E., Darvish, F., Shiranirad, A., and Madani, H. 2004. Effects of drought stress and plant density on ecophysiological traits of three safflower lines in summer planting in Isfahan. Seed and Plant Improvement Journal 20(3): 281-296. (In Persian with English Summary)

Nahimie, M., Jabari, H., and Ghorbani, M. 2014. Workshop learn how to measure water relations in plants under drought stress. National Research Center of Medicinal Plants. Azad University of Ghods Town, Mashhad, Iran. (In Persian with English Summary)

Omidi, A.H. 2009. Effect of drought stress at different growth stages on seed yield and some agro-physiological traits of three spring safflower cultivars. Seed and Plant Production of Journal 25: 15-31.

Ozturk, A., Caglar, O., and Sahin, F. 2003. Yield response of wheat and barley to inoculation of plant growth promoting rhizobacteria at various levels of nitrogen fertilization. Journal of Plant Nutrition and Soil Science 166: 262-266.

Reddya, A.R., Chaitanya, K.V., and Vivekanandanb, M. 2004. Drought-induced responses of photosynthesis and antioxidant metabolism in higher plants. Journal Plant Physiologic 161: 1189-1202.

Salmani, A.G., Taheri, H., Ajamnorozi, Y., and Safarzad, H. 2010. The effect of different proportions nitroxin biological fertilizer and urea on yield and yield components of wheat. Fifth National Conference of New Ideas in Agriculture. Azad University of Khorasgan. (In Persian with English Summary)

Seyyedi, S.M., and Rezvani Moghaddam, P. 2011. The study of yield, yield components and nitrogen use efficiency in the use of mushroom compost, biological fertilizer and urea in wheat. Journal of Agroecology 3(3): 309-319. (In Persian with English Summary)

Shaalan, M.N. 2005. Influence of biofertilizers and chicken manure on growth, yield and seeds quality of (Nigella sativa L.) plants. Egyptian Journal of Agricultural Research 83: 811-828.

Sharifei, Z., and Haghnia, G.H. 2007. Effect of fertilizer Nitroxin biological on wheat yield and yield components of Sabalan. Second National Conference on Ecological Agriculture in Iran p. 123. (In Persian)

Toohidi Moghadam, H., Ghoshche, R.F., Hamidie, A., and Kasraee, P. 2007. Effects of biological fertilizers on quantitative and qualitative characteristics of varieties of soybean Williams. Iranian Journal of Agricultural Knowledge 4(2): 205-216. (In Persian with English Summary)

Yasari, E., and Patwardhan, M. 2007. Effects of Azotobacter and Azospirillum inoculants and chemical fertilizers on growth and productivity of canola (Brassica napus L.). Asian Journal of Plant Sciences 6(1): 77-82.

Youssef, A.A., Edris, A.E., and Gomaa, A.M. 2004. A comparative study between some plant growth regulators and certain growth hormones producing microorganisms on growth and essential oil composition of Salvia officinalis L. Plant Annals of Agricultuer Science 49: 299-311.