اثر ورمی‏کمپوست و تلقیح میکوریزا بر عملکرد دانه و برخی خصوصیات فیزیولوژیکی سویا (Glycine max L.) تحت شرایط تنش کم‏آبی

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 4، دوره 8، شماره 4 - شماره پیاپی 30، دی 1395، صفحه 583-597   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v8i4.51116

نویسندگان

الهام جهانگیری نیا^{* 1}؛ سید عطاء الله سیادت¹؛ احمد کوچک زاده¹؛ منوچهر سیاح فر²؛ محمدرضا مرادی تلاوت¹

¹گروه زراعت، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان، ملاثانی،اهواز، ایران

²مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، خرم آباد، ایران

چکیده

به منظور بررسی اثر مصرف کودهای ورمی‏کمپوست و میکوریزا بر عملکرد دانه و برخی خصوصیات فیزیولوژیکی سویا (Glycine max L.) در شرایط تنش کم‏آبی، آزمایشی در مرکز تحقیقات کشاورزی شهرستان خرم آباد در سال 1392 اجرا گردید. آزمایش به صورت کرت‏های خرد شده در قالب طرح پایه‏ بلوک‏های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. عامل اصلی شامل انجام آبیاری پس از 60، 120 و 180 میلی‏متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A و فاکتور فرعی شامل مدیریت تغذیه‏ای (عدم مصرف کودهای میکوریزا و ورمی‏کمپوست، تلقیح با کود زیستی میکوریزا گونه (Glomus hoi.)، مصرف پنج و 10 تن در هکتار کود ورمی‏کمپوست، مصرف پنج و 10 تن در هکتار کود ورمی‏کمپوست به همراه میکوریزا) بودند. نتایج نشان داد که بر همکنش تنش کم‏آبی × سطوح کودی بر دمای بالا و پایین سایه‏انداز بوته معنی‏دار بود. استفاده از کودهای تلفیقی در شرایط تنش کم‏آبی سبب کاهش دمای برگ‏های بوته گردید. تنش کم‏آبی منجر به کاهش صفات شاخص سطح برگ، محتوای نسبی آب برگ و عددکلروفیل‏متر شد. در واکنش به سطوح کودی، بیشترین میزان شاخص سطح برگ و محتوای نسبی آب برگ در تیمارهای مصرف تلفیقی ورمی‏کمپوست به همراه میکوریزا به دست آمد. با افزایش تنش کم‏آبی میزان سرعت پر شدن دانه افزایش ولی طول دوره‏ مؤثر پر شدن دانه، وزن نهایی و عملکرد دانه کاهش یافت. بیشترین عملکرد دانه در تیمارهای مصرف تلفیقی پنج و 10 تن در هکتار ورمی‏کمپوست به همراه میکوریزا به دست آمد که به ترتیب 23 و 29 درصد بیشتر از تیمار شاهد بود. به نظر می‌رسد استفاده تلفیقی از کودهای ورمی‏کمپوست و میکوریزا در مناطقی که در معرض تنش کم‏آبی هستند، از طریق بهبود شرایط فیزیولوژیک گیاه می‏تواند موجب بهبود شرایط رشد گیاه و حصول عملکرد بالاتر گردد.

کلیدواژه‌ها

تشتک تبخیر؛ سرعت پر شدن دانه؛ شاخص سطح برگ؛ محتوای نسبی آب برگ

مراجع

Abdoli, M.A., and Roshani, M.R. 2008. Vermicompost (Design, Build and Run). Tehran University Press, Tehran, Iran. (In Persian)

Aliasgharzad, N., Neyshabouri, M.R., and Salimi, G. 2006. Effects of arbuscular mycorrhizal fungi and Bradyrhizobium japonicum on drought stress of soybean. Biologia, Bratislava 61: 324-328.

Al-Karaki, G., Mc Michael, B., and Zak, G. 2004. Field response of wheat to arbuscularmycorrhizal fungi and drought stress. Mycorrhiza 14: 263-269.

Arancon, N.Q., Edwards, C.A., Bierman, P., Welch, C., and Metzger, J.D. 2004. Influences of vermicomposts on field strawberries: 1. Effects on growth and yields. Bioresource Technology 93: 145-153.

Auge, R.M., Stodola, A.J.W., Tims, J.E., and Saxton, A.M. 2001. Moisture retention properties of a mycorrhizal soil. Plant and Soil 230: 87-97.

Carcova, J., Maddonni, G.A., and Ghersa, C.M. 1998. Crop water stress index of three maize hybrids grown in soils with different quality. Field Crops Research 55: 165-174.

Costa-Franca, M.G., Pham-Thi, A.T., Pimentel, C., Pereyra-Rossiello, R.O., Zuily-Fodil, Y., and Laffray, D. 2000. Differences in growth and water relations among Phaseolus vulgaris cultivars in response to induced drought stress. Environmental and Experimental Botany 43: 227-237.

Diepenbrock, W. 2000. Yield analysis of winter oilseed rape (Brassica napus L.): A review. Field Crops Research 67: 35-49.

Eck, H.V. 1986. Irrigated corn yield response to nitrogen and water. Journal of Agronomy 76: 421-428.

Ehdaie, B., and Waines, J.G. 1996. Gentic variation of preanthesis assimilates of grain yield in spring wheat. Journal of Genetic and Breeding 50: 47-56.

Emam, Y., and Eilkaee, M.N. 2002. Effects of plant density and chlormequat chloride (CCC) on morphological characteristics and grain yield of winter oilseed rape cv. Talayeh. Iranian Journal of Crop Science 1: 1-8. (In Persian with English Summary)

Flexas, J., and Medrano, H. 2002. Drought-inhibition of photosynthesis in C3-plants: Stomatal and nonstomatal limitation revisited. Annals of Botany 183: 183-189.

Gholinejad, A., Aynehband, A., Hassanzadeh Ghorthapeh, A., Noormohamadi, G, and Barnoosi, I. 2012. Effects of drought stress, nitrogen amounts and plant densities on grain yield, rapidity and period of grain filing in sunflower. Journal of Sustainable Agriculture and Production Science 22(1): 129-143. (In Persian with English Summary)

Hasanuzzaman, M., Ahamed, K.U., Rahmatullah, N.M., Akhter, N., Nahar, K., and Rahman, M.L. 2010. Plant growth characters and productivity of wetland rice (Oryza sativa L.) as affected by application of different manures. Emirates Journal of Food and Agriculture 22(1): 46-58. (In Persian with English Summary)

Hekmatshoar, H. 1993. Plants Physiology under Difficult Condition. (Translation). Niknam Press, Iran p. 251. (In Persian)

Hunt, L.A., Vander, P., and Parajasingham, S. 1991. Postanthesis temperature effects on duration and rate of grain filling in some winter and spring wheats. Canadian Journal of Plant Science 71: 609-617.

Jabari, M., Ebadi, A., and Mostafaei, H. 2010. The effect of supplementary irrigation on phenological stages, chlorophll, percent absorption of radiation, radiation use efficiency and grain yield in the cultivars of spring safflower. The 11th Congress of Iranian Agronomy and Plant Breeding Sciences. Shahid Beheshti University, Tehran, Collge of Environmental Sciencss, 24-26 July 2010, p. 307. (In Persian with English Summary)

Jamshidi, E., Ghalavnd, A., Salahi, A., Zare, M.G., and Jamshidi, A.R. 2009. Effect of arbuscular mycorrhizal on yield, yield components and plant characteristics of sunflower (Helianthus annuus L.) under drought stress conditions. Iranian Journal of Crop Sciences 11(1): 136-150. (In Persian with English Summary)

Kafi, M., and Rostami, M. 2007. Yield characteristics and oil content of three safflower (Carthmus tinctorius L.) cultivars under drought in reproductive stage and irrigation with salin water. Agricultural Research 5(1): 121-131. (In Persian with English Summary)

Kafi, M., Kamkar, B., and Mahdavi Damghani, A.A. 2001. Seed Biology and the Yield of Grain Crops. Ferdowsi University of Mashhad Press, Mashhad, Iran 232 pp. (In Persian)

Lawlor, D.W., and Cornic, G. 2002. Photosynthetic carbon assimilation and associated metabolism in relation to water deficits in higher plants. Plant Cell and Environment 25: 275-294.

Naderi, A., Hashemi-Dezfouli, S.A., Majidi Hervan, E., Rezaei, A., and Nourmohammadi, G. 2000. Study on correlation of traits and components affecting grain weight and determination of effects of some physiological parameters on grain yield in spring wheat genotypes under optimum and drought stress conditions. Journal of Seed and Plant Improvement 16(3): 374-386. (In Persian with English Summary)

Paknejad, F., Majidi, E., Normohamadi, G., Seadat, A., and Vazan, S. 2007. Evaluation of drought stress on effective traits at accumulative assimilate of grain in different cultivars of wheat. Iranian Journal of Agricultural Sciences 13(1): 137-149. (In Persian with English Summary)

Pirasteh Anosheh, H., Emam, Y., and Jamali Ramin, F. 2010. Comparative effect of biofertilizers with chemical fertilizers on sunflower (Helianthus annuus L.) growth, yield and oil percentage in different drought stress levels. Journal of Agroecology 3(2): 492-501. (In Persian with English Summary)

Quarrie, S.A., and Jones, H.G. 1979. Genotypic variation in leaf water potential, stomatal conductance and abssisic acid concentration in spring wheat subjected to artifIcial drought stress. Annals of Botany 44: 323-332.

Rashidi, S. 2005. Study of the effects of drought stress at various growth stages at of various level of nitrogen fertilizer on yield and yield components of corn single cross hybrid TC647 under weather conditions in Khuzestan. MSc thesis, Ramin Agriculture and Natural Resources University of Khuzestan, Khuzestan, Iran. (In Persian with English Summary)

Rashtbari, A., and Alikhani, H.A. 2012. Effect and efficiency of municipal solid waste compost and vermicompost on morpho-physiological properties and yield of canola under drought stress conditions. Scientific Information Database 2(22): 113-127. (In Persian with English Summary)

Reynolds, M.P., Delgado, B.M.I., Gutie´rrezrodri´guex, M., and Larque-Saavedra, A. 2000. Photosynthesis of wheat in a warm, irrigated environment. I. Genetic diversity and crop productivity. Field Crops Research 66: 37-50.

Rezvani, M., Afshang, B., Gholizadeh, A., and Zaefarian, F. 2011. Evaluation of mycorrhizal fungus and phosphate rock effectiveness on growth and uptake of phosphorus in soybean (Glycine max Merr.). Journal of Soil Management and Sustainable Production 1(2): 97-118. (In Persian with English Summary)

Rodriguez, L. 2006. Drought and drought stress on south taxas Landscape plants. San. Antonio Express News. Avilable at (Http:bexar-Tx.T.Tamu.edu).

Tarumingkeng, R.C., and Coto, Z. 2003. Effects of drought stress on growth and yield of soybean. Kisman, Science Philosopy p. 702, Term paper, Graduate School, Borgor Agricultural University. (Institut Ppertanian Bogor)

Turkan, I., Bor, M., Ozdemir, F., and Koca, H. 2005. Differential responses of lipid peroxidation and antioxidants in the leaves of drought tolerant P. acutifolius gray and drought sensitive P. vulgaris L. subjected to polyethylene glycol mediated water stress. Plant Science 168: 223-231.

Wright, P.R., Morgan, J.M., Jessop, R.S., and Gass, A. 1995. Comparative adaptation of canola (Brassica napus) and Indian mustard (B. juncea) to soil water deficits: Yield and yield components. Field Crops Research 42: 1-13.

Yamasaki, S., and Dillenburg, L.C. 1999. Measurements of leaf relative water content in Araucaria angustifolia. Revista Brasileria de Fisiologia Vegetal 11(2): 69-75.

Yang, J., and Zhang, J. 2006. Grain filling of cereals under soil drying. New Phytologist 169(2): 223-236.