بررسی دغدغه‌های وجودی در داستان‌های مصطفی مستور (پیکره پژوهش: داستان‌های روی ماه خداوند را ببوس، استخوان خوک و دست‌های جذامی، من گنجشک نیستم)

جستارهای نوین ادبی

مقاله 1، دوره 52، شماره 4 - شماره پیاپی 207، بهمن 1398، صفحه 1-18   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.v52i4.75096

نویسندگان

محمدرضا حاجی آقا بابایی^{* 1}؛ مینا باستان²

¹دانشگاه علامه طباطبائی. گروه زبان و ادبیات فارسی

²دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

بیان دغدغه‌های وجودی از مهم‌ترین موضوعاتی است که در داستان‌های مصطفی مستور دیده می‌شود. در این داستان‌ها موضوعاتی همچون عدم قطعیت در باورها و اعتقادات، اضطراب و تنهایی آدمیان، ترس از مرگ، معناداری یا بی‌معنایی زندگی مطرح می‌شود. مستور در داستان‌هایش شخصیت‌هایی را روایت می‌کند که در جست‌وجوی معنا و مقصودی برای زندگی خود هستند؛ شخصیت‌هایی که از پوچی و بی‌حاصلی زندگی هراس دارند و درک درستی از  مرگ ندارند. در آثار او بروز بیماری‌ها و درد و رنج و فقر، نمود بسیار دارد و یکی از پرسش‌های شخصیت‌های داستانی او چرایی وجود شر و بدبختی در زندگی انسان‌هاست. مستور پس از مطرح کردن این پرسش‌ها در آثار خود، با خلق شخصیت‌هایی دین‌مدار و عارف‌مسلک، قطب دیگری از هستی انسان را به تصویر می‌کشد که معتقدند با عشق به خداوند و ایمان راسخ به او می‌توان به آرامش دست یافت. آثار مستور بیش از آن‌که رنگ و بوی دینی به معنای سنتی آن داشته باشد، بیانگر نوعی نگاه عرفانی است. وی با ایجاد چندصدایی در آثار خود موجب تقابل میان اندیشه‌های خداناباور در برابر اندیشه‌های عرفانی شده است و اگرچه صدای ایمانی و عرفانی از تأثیرگذاری بیشتری در داستان‌های او برخوردار است، شخصیت‌های داستان‌های او تا پایان با پرسش‌ها و دغدغه‌های خود به سرمی‌برند.

کلیدواژه‌ها

تحلیل داستان؛ چندصدایی؛ دغدغه‌های وجودی؛ مصطفی مستور

سایر فایل های مرتبط با مقاله

75096-متن مقاله به فرمت PDF-382493-3-10-20200901.pdf

75096-متن مقاله به فرمت PDF-382493-3-10-20200901.pdf

مراجع

اسکوئیان، عباس. (1388). مرگ و نیستی از دیدگاه سه فیلسوف اگزیستانسیالیست: کی‌یرکگور، سارتر و هایدگر. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی. دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی. گروه فلسفه.

بالو، فرزاد و عباسی، حبیب‌الله. (1394). «تحلیل رابطۀ «خدا و انسان» در میراث عرفانی ابوالحسن خرقانی با الهام از نظریۀ «من و تو» مارتین بوبر». فصلنامۀ ادبیات عرفانی دانشگاه الزهرا. (22): 71-43.

پژوهنده، لیلا. (1391). «رابطۀ خدا و انسان در ادبیات خداشناسی و عرفانی با تاکید بر آثار مولوی». مجلۀ ادب پژوهی. (22): 97-124.

داد، سیما. (1383). فرهنگ اصطلاحات ادبی فارسی و اروپائی (تطبیقی و توضیحی). تهران: مروارید.

داراب‌ پور، عیسی. (1390). «تأملات عرفانی مولانا در زمینۀ مرگ (اجباری و اختیاری)». فصلنامۀ عرفانیات در ادب فارسی. (7): 163-148.

دانلدای، کراسبی و لطفی، محمود. (1387). «نیهیلیسم». نامه فرهنگ. (54): 54-106.

درانتی، ژان-فیلیپ. (1393). زیبایی‌شناسی اگزیستانسیالیستی. ترجمه هدی ندایی فر. تهران: ققنوس.

گلبازخانی، مینا. (1391). نقد جامعه‌شناختی آثار مصطفی مستور (استخوان خوک و دست‌های جذامی، روی ماه خداوند را ببوس. حکایت عشقی بی قاف بی شین بی‌نقطه). پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه الزهرا. دانشکده ادبیات، زبان‌ها و تاریخ. گروه زبان و ادبیات فارسی.

مایل هروی، نجیب. (1374). خاصیت آیینگی: نقد حال، گزارۀ آرا و گزیدۀ آثار فارسی عین‌القضات همدانی. تهران: نی.

مستور، مصطفی. (1394). استخوان خوک و دست‌های جذامی. تهران: چشمه.

مستور، مصطفی. (1395). روی ماه خداوند را ببوس. تهران: مرکز.

مستور، مصطفی. (1395). من گنجشک نیستم. تهران: مرکز.

مشکات (بیات)، عبدالرسول. (1390). فرهنگ واژهها. تهران: سمت.

ملکیان، مصطفی. (1388). دین، معنویت و روشنفکری. تهران: پایان.

ملکیان، مصطفی. (1393). مرگ در ذهن اقاقی جاری است. سایت رادیو زمانه.

مولوی، جلال‌الدین محمد. (1390). مثنوی معنوی. شرح کریم زمانی. تهران: اطلاعات.

نراقی، آرش. (1390). آینۀ جان، مقالاتی دربارۀ احوال و اندیشه‌های مولانا جلال‌الدین بلخی. تهران: نگاه معاصر.

نیچه، فردریش. (1352). دجال. ترجمۀ عبدالعلی دستغیب. تهران: آگه.

نیکلسون، رینولد الین. (1374). تصوف اسلامی و رابطۀ انسان و خدا. ترجمۀ محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: سخن.

ولی‌پور، زینب. (1394). بررسی تطبیقی و انتقادی انسان‌گرایی در اگزیستانسیالیسم و عرفان اسلامی با تکیه بر آرا و اندیشه‌های سورن کرکگارد و مولانا. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه ملایر. دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی.