ارزیابی مراحل فنولوژیک و عملکرد رقم‌های مختلف سویا تحت شرایط کم‌آبیاری

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 21، دوره 10، شماره 2 - شماره پیاپی 26، تیر 1391، صفحه 428-434   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v10i2.16306

نویسندگان

جاسم امینی‌فر^* ؛ غلامرضا محسن‌آبادی¹؛ محمدحسن بیگلویی²؛ حبیب اله سمیع زاده²

¹أانشگاه گیلان

²دانشگاه گیلان

چکیده

به‌منظور ارزیابی عملکرد و مراحل فنولوژیک سویا تحت شرایط کم‌آبیاری، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گیلان در سال 1388 اجرا گردید. فاکتور اصلی شامل چهار سطح آبیاری بود که در پتانسیل‌های رطوبتی 35-30 (I1)، 55-50 (I2) و 75-70 (I3) سانتی‌بار خاک آبیاری انجام شد و یک سطح بدون آبیاری (I4) و فاکتور فرعی شامل هفت رقم سویا به نام‌های 033، 032 و سحر (از گروه رسیدگی 4)، ال.17، کلارک، زان و مادری (از گروه رسیدگی 3) بود. سطوح پتانسیل رطوبتی خاک با استفاده از تانسیومتر کنترل شد. برای تعیین نیاز حرارتی از سیستم درجه-روز رشد استفاده شد. واحد حرارتی مورد نیاز از طریق آمار روزانه هواشناسی برای مراحل کاشت تا گل‌دهی، کاشت تا غلاف‌دهی، کاشت تا پر شدن دانه، کاشت تا رسیدگی، طول دوره پر شدن دانه و طول دوره زایشی، تعیین شد. در زمان رسیدن نیز صفت‌های ارتفاع بوته، تعداد دانه در بوته، وزن دانه در بوته، وزن بوته، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک مورد بررسی قرار گرفت. با کاهش رطوبت قابل دسترس، ظهور غلاف به تأخیر افتاد. متعاقب با این مسئله مرحله پر شدن دانه نیز به‌طور معنی‌داری تحت تأثیر کم‌آبیاری قرار گرفت. همچنین کم‌آبیاری اجزای عملکرد را به‌طور معنی‌داری کاهش داد. اثر رقم نیز بر اجزای عملکرد و تمام مراحل فنولوژیک معنی‌دار بود. رقم 033 بیشترین عملکرد را به خود اختصاص داد. به‌طور‌کلی، نتایج این آزمایش نشان داد که کم‌آبیاری قادر است با ایجاد تأخیر در وقوع به‌موقع مراحل فنولوژیک و کاهش اجزای عملکرد، موجب کاهش عملکرد سویا گردد، به‌طوری‌که حداقل طول دوره کاشت تا مرحله غلاف‌دهی و بیشترین عملکرد در تیمار آبیاری I1 به‌دست آمد. بنابراین، با توجه به نتایج این آزمایش به‌نظر می‌رسد که انجام آبیاری بر اساس تیمار I1 می‌تواند باعث بهبود رشد گیاه و عملکرد سویا در منطقه رشت شود.

کلیدواژه‌ها

اجزای عملکرد؛ سویا؛ کم‌آبیاری؛ فنولوژی؛ عملکرد