مطالعه دوره بحرانی کنترل علف‌های هرز و عملکرد سیاهدانه (Nigella sativa L.) تحت تأثیر دوره‌های کنترل و تداخل

پژوهش های حفاظت گیاهان ایران

مقاله 3، دوره 29، شماره 2، شهریور 1394، صفحه 175-186   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jpp.v29i2.22270

نویسندگان

پرویز رضوانی مقدم^* ؛ سید محمد سیدی

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

به منظور تعیین دوره بحرانی کنترل علف‌های هرز، عملکرد و اجزای عملکرد سیاهدانه (Nigella sativa L.) تحت تأثیر دوره های کنترل و تداخل علف‌های هرز، آزمایشی در سال 1391 با دوازده تیمار و سه تکرار به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. تیمارها در دو سری شامل دوره های کنترل علف‌های هرز (صفر، 14، 28، 42، 56 و 70 روز پس از سبز شدن سیاهدانه، علف های هرز کنترل شدند و سپس تا زمان برداشت سیاهدانه اجازه رشد به آن ها داده شد) و تداخل علف‌های هرز (از سبز شدن سیاهدانه تا دوره های ذکر شده به علف های هرز اجازه رشد داده شد و سپس تا زمان برداشت، کنترل کامل علف‌های هرز صورت گرفت) طراحی شدند. بر اساس نتایج آزمایش، سوروف (Echinochloa cruss-galli L.)، سلمه (Chenopodium album L.) و تاج خروس وحشی (Amaranthus retroflexus L.) با دارا بودن بیشترین سطح برگ و وزن خشک، به عنوان علف‌های هرز اصلی و غالب مزرعه شناخته شدند. افزایش دوره های رقابت در هر دو سری تیمارهای کنترل و تداخل علف های هرز منجر به کاهش معنی دار شاخص سطح برگ، تعداد فولیکول در بوته، عملکرد دانه و عملکرد روغن سیاهدانه شد. شروع دوره بحرانی در سطوح پنج و 10 درصد افت قابل قبول عملکرد دانه به ترتیب 11 و 14 روز پس از سبز شدن سیاهدانه (87 و 130 درجه روز- رشد) برآورد شد. پایان این دوره در سطوح ذکر شده نیز به ترتیب 64 و 57 روز پس از سبز شدن (922 و 783 درجه روز- رشد) به دست آمد.

کلیدواژه‌ها

افت عملکرد؛ عملکرد دانه؛ عملکرد روغن؛ معادله گامپرتز؛ معادله لجستیک

مراجع

حسینی آ.، کوچکی ع. و نصیری محلاتی م. 1385. بررسی دوره بحرانی کنترل علف هرز در گیاه دارویی زیره سبز (Cuminum cyminum). مجله پژوهش‌های زراعی ایران 34:4-23.

2- لک م.ر.، دری ح.ر.، رمضانی م.ک. و هادی زاده م.ح. 1381. تعیین دوره بحرانی کنترل علف‌های هرز لوبیا چیتی (Phaseolus vulgaris). مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی 9: 168-161.

3- هادی زاده م.ح. 1375. دوره بحرانی کنترل علف‌های هرز سویا. پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت. دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد.

4- Ahmadvand G., Mondani F., and Golzardi F. 2009. Effect of crop density on critical period of weed competition in potato. Scientia Horticulture, 121:249-254.

5- Ahn J.K., Hahn S.J., Kim J.T., Khanh T.D., and Chung I.M. 2005. Evaluation of allelopathic potential among rice (Oryza sativa L.) germplasm for control of Echinochloa crus-galli P. Beauv in the field. Crop Protection, 24:413-419.

6- Amador-Ramírez M.D. 2002. Critical period of weed control in transplanted chilli. Weed Research, 42:203-209.

7- D’Antuono L.F., Moretti A., and Lovato A.F.S. 2002. Seed yield, yield component, oil content and essential oil content and composition of Nigalla sativa L. and Nigella damascena L. Industrial Crops and Product, 15:59-69.

8- Dunan C.M., Westra P., Schweizer E.E., Lybecker D.W., and Moore F.D. 1995. The concept and application of early economic period threshold: The case of DCPA in onions (Allium cepa). Weed Science, 44:952-958.

9- Erman M., Tepe I., Bukun B., Yergin R., and Taskesen M. 2008. Critical period of weed control in winter lentil under non-irrigated conditions in Turkey. African Journal of Agricultural Research, 3 (8): 523-530.

10- Everman W.J., Clewis S.B., Thomas W.E., Burke I.C., and Wilcut J.W. 2008. Critical period of weed interference in peanut. Weed Technology, 22:63-67.

11- Ghaderi F.A., Soltani A., and Sadeghipour H.R. 2008. Cardinal temperatures of germination in medicinal pumpkin (Cucurbita pepo convar. pepo var. styriaca), borago (Borago officinalis L.) and black cumin (Nigella sativa L.). Asian Journal of Plant Sciences, 7: 574–578.

12- Ghamarnia H., Khosravy H., and Sepehri S. 2010. Yield and water use efficiency of (Nigella sativa L.) under different irrigation treatments in a semi arid region in the West of Iran. Journal of Medicinal Plants Research, 4:1612-1616.

13- Hall M.R., Swanton C.J., and Anderson G.W. 1992. The critical period of weed control in grain corn (Zea mays). Weed Science, 40:441-447.

14- Hamzei J., Mohammady Nasab A.D., Khoie F.R., Javanshir A., and Moghaddam M. 2007. Critical period of weed control in three winter oilseed rape (Brassica napus L.) cultivars. Turkish Journal of Agricultural and Forestry, 31:83-90.

15- Hussain A., Nadeem A., Ashraf I., and Awan M. 2009. Effect of weed competition periods on the growth and yield of black seed (Nigella sativa L.). Pakistan Journal of Weed Science Research, 15:71-81.

16- Ivanek-Martincic M., Ostojic Z., Baric K., and Gorsic M. 2010. Importance of critical period of weed competition for crop growing. Poljoprivreda/Agriculture, 16:57-61.

17- Lance R.G., and Liebman M. 2003. A laboratory exercise for teaching critical period for weed control concepts. Weed Technology, 17:403-411.

18- Mahmoodi S., and Rahimi A. 2009. The critical period of weed control in corn in Birjand region, Iran. International Journal of Plant Production, 3:91-96.

19- Mubeen K., Tanveer A., Nadeem M.A., Sarwar N., and Shahzad M. 2009. Critical period of weed-crop competition in fennel (Foeniculum vulgare Mill.). Pakistan Journal of Weed Science Research, 15:171-181.

20- Nadeem M.A., Tanveer A., Naqqash T., Jhala A.J., and Mubeen K. 2013. Determining critical weed competition periods for black seed. The Journal of Animal and Plant Sciences, 23:216-221.

21- Ngouajio M., Tursun N., Bükün B., Karacan S.C., and Mennan H. 2007. Critical period for weed control in leek (Allium porrum L.). Hort Science, 42:106-109.

22- Norsworthy J.K., and Oliveira M.J. 2004. Comparison of the critical period for weed control in wide-and narrow-row corn. Weed Science, 52:802-807.

23- Qasem J.R. 2009. Weed competition in cauliflower (Brassica oleracea L. var. Botrytis) in the Jordan valley. Scientia Horticulture, 121:255-259.

24- Radosevich S.R., Holt J.S., and Ghersa C. 2005. Weed ecology: Implications for management. John Wiley & Sons, Inc.

25- Swanton C.J., O'Sullivan J., and Robinson D.E. 2010. The Critical weed-free period in carrot. Weed Science, 58:229-233.