اثر تنش خشکی بر وضعیت آبی و نشت الکترولیت برگ، فتوسنتز و فلورسانس کلروفیل در مراحل مختلف رشدی دو توده کوشیا (Kochia scoparia) در شرایط شور

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 2، دوره 10، شماره 3 - شماره پیاپی 27، مهر 1391، صفحه 476-484   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v10i3.17666

نویسندگان

علی معصومی^{* 1}؛ محمد کافی؛ جعفر نباتی؛ حمیدرضا خزاعی²؛ کامران داوری؛ محمد زارع مهرجردی

¹دانشگاه پیام نور خراسان رضوی

²دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

کمبود بارندگی و توسعه آب‌های شور در ایران، گرایش به سمت گیاهان کم توقع و دارای پتانسیل رشد در این مناطق را اجتناب ناپذیر می‌سازد. کوشیا (Kochia scoparia) با داشتن پتانسیل عملکرد مطلوب در شرایط شور و خشک، از جمله گیاهان کم توقعی است که به تازگی توجه محققان را به عنوان گیاه زراعی علوفه‌ای جدید به خود معطوف کرده است. شناخت ویژگی‌های فیزیولوژیک اکوتیپ‌های مختلف کوشیا در شرایط تنش‌، می‌تواند محققان را در انتخاب بهترین توده‌ها و امکان سنجی پاسخ این گیاه به تنش‌ها یاری نماید. به همین این منظور آزمایشی با دو توده کوشیا از دو منطقه آب و هوایی متفاوت خشک (بیرجند) و نیمه مرطوب (بروجرد) به شکل کرت‌های خرد شده بر پایه بلوک‌ کامل تصادفی در مزرعه شوری دانشگاه فردوسی در سال 1387 انجام شد. تیمارهای آبیاری (تیمار بدون تنش، قطع آبیاری در مرحله رویشی، قطع آبیاری در مرحله زایشی و قطع آبیاری در مرحله رسیدگی به مدت چهار هفته) به عنوان کرت اصلی و توده‌ها به عنوان کرت فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که اعمال تنش در هر مرحله از نمو باعث کاهش محتوای نسبی آب، هدایت روزنه‌ای، فتوسنتز و کاهش پایداری غشاء نسبت به تیمار شاهد شد، اما با حذف تنش و آبیاری مجدد، در مدت چند روز گیاهان بازیافت شدند و در مرحله آبیاری مجدد ویژگی‌های اندازه‌گیری شده در آنها اختلاف معنی‌داری با شاهد نداشتند. بین پارامترهای اندازه‌گیری شده، نشت الکترولیت و فلورسانس کلروفیل در تمام مراحل کمترین تغییر را داشتند که این موضوع می‌تواند به دلیل مقاوم بودن این گیاه به شرایط تنش، عدم تخریب غشاهای سلولی و واحدهای فتوسنتزی باشد. توده بیرجند، پاسخ بهتری نسبت به توده بروجرد در برابر تنش خشکی نشان داد که احتمالا به خاطر سازگاری اولیه بیشتر در منطقه خشک بیرجند باشد. به طور کلی با وجود تنش سنگین عدم آبیاری به مدت چهار هفته در مراحل مختلف رشد کوشیا در شرایط شور، توان برگشت پذیری این گیاه مناسب ارزیابی شد و این موضوع امکان معرفی کوشیا به عنوان علوفه جدید در شرایط خشک و شور را افزایش می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

فتوسنتز؛ محتوای نسبی آب؛ هدایت روزنه‌ای