بررسی سطح پوشش برف و تاثیر آن بر عملکرد گندم دیم در استان خراسان شمالی

آب و خاک

مقاله 25، دوره 25، شماره 6، بهمن 1390   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v0i0.12493

نویسندگان

مرتضی کمالی^{* 1}؛ سهراب حجام¹؛ مجید وظیفه‌دوست²

¹دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

²دانشگاه گیلان

چکیده

چکیده
بارش برف در تولید گندم دیم و آبی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. برف می‌تواند با ذخیره رطوبت در خاک نقش اساسی در تولید و میزان عملکرد محصولات زمستانه از قبیل گندم و جو که تامین کننده عمده غذای مردم ایران می‌باشد، به‌ویژه درمناطق برف‌گیر داشته باشد. در این مطالعه برای به‌دست آوردن سطح پوشش برف در محدوده استان خراسان شمالی از محصول 8 روزه سطح برف از سنجنده مادیس استفاده گردید. طول دوره آماری با توجه به آمار موجود عملکرد گندم دیم در شهرستان‌های استان خراسان شمالی و همچنین تصاویر سطح برف که از سال 2000 تا 2009 موجود بود، تعیین گردید. دوره زمانی بارش برفی در منطقه، پس از بررسی تصاویر ماهواره‌ای در حد فاصل ماه آبان تا اردیبهشت تعیین شد و با استفاره از این بازه برای هر سال 24 تصویر و در مجموع 216 تصویر در طول دوره آماری مورد پردازش قرار گرفت. با توجه به زیاد بودن حجم تصاویر ماهواره‌ای تمامی عملیات پردازش تصاویر با استفاده از نرم افزار مطلب انجام شد. سطح پوشش برف به تفکیک کلاس‌های ارتفاعی و مرز شهرستان با استفاده از نقشه توپوگرافی، مرز شهرستان‌های استان بر حسب پیکسل برفی محاسبه گردید. به‌منظور ارزیابی اثر برف بر عملکرد گندم ازسه شاخص سطح پوشش برف SCI، شاخص مدت پوشش برف SCD و شاخص نسبت پوشش برف SAE استفاده گردید. بررسی‌ها نشان داد که همبستگی دوشاخص SCI (شاخص سطح پوشش برف) و SCD (شاخص مدت پوشش برف ) با عملکرد گندم دیم در 4 شهرستان استان خراسان شمالی شامل فاروج، شیروان، بجنورد و اسفراین درسطح 5% معنی‌دار می‌باشد. شاخص بدون بعد SAE در هیچ یک ازشهرستان استان خراسان شمالی باعملکرد همبستگی خوبی را نشان نداد. نتایج نهائی نشان داد که درصورت داشتن تصاویر دقیق ماهواره‌ای می‌توان از این شاخص‌ها برای پیش‌بینی عملکردگندم دیم استفاده نمود.

کلیدواژه‌ها

واژه‌های کلیدی: استان خراسان شمالی؛ سطح پوشش برف؛ شاخص برف سنجی؛ عملکرد گندم دیم؛ مادیس