بررسی روند پر شدن دانه در ارقام نخود زراعی (Cicer arietinm L.) در شرایط تنش خشکی و مصرف کود نیتروژنه آغازگر

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 12، دوره 10، شماره 3 - شماره پیاپی 27، مهر 1391، صفحه 591-602   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v10i3.17822

نویسندگان

مراد شعبان؛ مختار قبادی؛ سید حسین صباغ‏ پور

چکیده

چگونگی توزیع مواد فتوسنتزی در گیاهان مختلف در شکل‏گیری عملکرد دانه اهمیت بسیار بالایی دارد. در این تحقیق که به همین منظور صورت گرفته است تأثیر تنش خشکی و کود نیتروژنه آغازگر روی روند پر شدن دانه، میزان، سهم و کارایی انتقال مجدد و همچنین سرعت و دوام پر شدن دانه و تأثیر آنها روی وزن نهایی و عملکرد دانه ارقام نخود مورد بررسی قرار گرفته است. آزمایش به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمار تنش خشکی شامل سطح بدون تنش خشکی (آبیاری کامل)، سطح تنش خشکی متوسط (آبیاری در زمان کاشت و اوایل گلدهی) و سطح تنش خشکی شدید (بدون آبیاری) در کرت‏های اصلی قرار گرفتند. تیمارهای کود نیتروژنه در دو سطح (مصرف کود و بدون مصرف کود) با چهار رقم (شامل آزاد، هاشم و ژنوتیپ ILC482 و توده محلی بیونیج) فاکتوریل شد و در کرتهای فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تنش خشکی اثر معنی‏داری روی تمام صفات داشت و رقم نیز روی تمام صفات به جز انتقال مجدد و کارایی آن اثر معنی‏داری داشت. با افزایش شدت تنش خشکی میزان، سهم و کارایی انتقال مجدد و سرعت پر شدن دانه افزایش یافت ولی مدت پر شدن دانه، وزن نهایی دانه و عملکرد دانه کاهش یافت و ماده خشک کمتری در دانه‏ها تجمع یافت. در شرایط بدون تنش خشکی گیاه از طول دوره رشد بالاتری برخوردار بوده و تجمع مواد پرورده در آن بیشتر بوده که در نهایت باعث افزایش وزن نهایی دانه و افزایش عملکرد دانه در واحد سطح گردیده است. اثر کود نیتروژنه فقط روی وزن خشک ساقه و انتقال مجدد آن معنی‏دار شد به طوری که با مصرف کود نیتروژنه این صفات کاهش یافتند.

کلیدواژه‌ها

انتقال مجدد؛ تنش خشکی؛ پر شدن دانه؛ نخود