شاخص های انتخاب برای بهبود عملکرد دانه در کنجد

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 5، دوره 10، شماره 4 - شماره پیاپی 28، دی 1391، صفحه 667-673   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v10i4.20344

نویسندگان

مینا صالحی^* ؛ قدرت اله سعیدی

دانشگاه صنعتی اصفهان

چکیده

عملکرد دانه درگیاهان زراعی دارای توارث کمی است و شدیداً تحت تأثیر شرایط محیطی قرار می گیرد و لذا انتخاب ژنوتیپ‌های مطلوب بر اساس عملکرد جهت بهبود ژنتیکی آن ممکن است به دلیل آثار محیطی دارای بازدهی کمی باشد. ولی انتخاب بر اساس شاخص مناسب می تواند یکی از روش های مؤثر جهت انتخاب غیرمستقیم برای بهبود هم زمان اجزای عملکرد و در نهایت عملکرد باشد. به منظور بررسی شاخص‌های انتخاب برای بهبود عملکرد دانه در کنجد، 15 لاین اصلاحی به همراه 5 توده بومی این گیاه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و در سال 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات مورد بررسی در این پژوهش شامل تعداد کپسول در بوته، وزن دانه، تعداد دانه در کپسول، عملکرد دانه در بوته، عملکرد دانه در واحد سطح بودند. شاخص‌های انتخاب اسمیت- هیزل1، اسمیت- هیزل2 و پسک- بیکر بر اساس اجزای عملکرد دانه شامل تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول و وزن دانه محاسبه شدند و با توجه به مقادیر بالای همبستگی این سه شاخص با عملکرد دانه و همچنین بالا بودن تخمین کارایی آن ها برای بهبود عملکرد دانه، استفاده از این شاخص‌ها می تواند جهت بهبود ژنتیکی این صفت مؤثر باشد. ضمناً کارایی انتخاب از طریق شاخص پسک- بیکر نسبت به شاخص اسمیت- هیزل در رابطه با بهبود عملکرد دانه در واحد سطح کمی بیشتر بود، ولی راندمان شاخص اسمیت- هیزل برای بهبود هم‌زمان صفات تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول و وزن دانه از شاخص پسک- بیکر کمی بیشتر بود.

کلیدواژه‌ها

کنجد؛ اجزای عملکرد؛ شاخص های انتخاب