روندیابی تغییرپذیری مکانی کربن آلی خاک در کاربری‌‌های مختلف یک حوزه نیمه خشک

آب و خاک

مقاله 16، دوره 26، شماره 1، بهار 1391  

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v0i0.13644

نویسندگان

یحیی پرویزی ؛ منوچهر گرجی؛ محمدحسین مهدیان؛ محمود امید

چکیده

کربن آلی خاک کلیدی‌ترین عامل در باروری و کیفیت خاک و حفاظت محیط زیست، به ویژه در مناطق نیمه‌‌خشک بوده و تنها ابزار شناخته شده برای اصلاح تغییرات اقلیمی و کاهش گازهای گلخانه‌‌ای در جو زمین می‌باشد. مدیریت کربن آلی خاک مستلزم شناخت ساختار تغییرپذیری آن در زمان و مکان است. این پژوهش با هدف مقایسه کارایی روش‌‌های مختلف درون‌‌یابی کربن آلی خاک در کاربری‌‌های مختلف یک حوزه نیمه‌‌خشک در غرب کشور انجام شد. نتایج نشان داد که روش‌‌های کریجینگ معمولی، کوکریجینگ با متغیر کمکی درصد آهک و روش RBF با تابع اسپلین، به ترتیب دارای بیشترین کارایی در درون‌‌یابی بودند. با تفکیک کاربری‌‌ها و درون‌‌یابی مجزا در آنها، روش مناسب درون‌‌یابی عبارت بود از کوکریجینگ معمولی با متغیر کمکی درصد سنگریزه سطحی، درصد آهک و کلاس فرسایش، به ترتیب برای مرتع، زراعت و جنگل بود که تفاوت زیادی با روش RBF نداشت. مدل مناسب برای کلیه روش‌‌های درون‌‌یابی زمین‌‌آماری در کلیه کاربری‌‌ها، مدل نمایی با گام حدود 750 تا 1000 متر و خطای اندازه‌گیری متوسط (35 تا 65 درصد) بود. استفاده از روش درون‌‌یابی پلی‌‌گونال کریجینگ توانست اثر نوع کاربری را در تغییرات مکانی کربن آلی خاک نشان دهد؛ اما تغییر چندانی در شاخص‌‌های کارایی درون‌‌یابی ایجاد ننمود. ضمن آنکه خطای برآورد در دامنه جنوبی بخش مرتع، به دلیل تفاوت زیاد در جهت ناهمسان گردی و روند نسبت به واریوگرام پایه، در روش پلی‌‌گونال کریجینگ بیشتر بود.

کلیدواژه‌ها

کربن آلی خاک؛ کاربری اراضی؛ پلی گونال کریجینگ؛ کریجینگ؛ کوکریجینگ؛ RBF