مقایسه سه روش صحرایی اندازه گیری هدایت آبی اشباع در برخی خاک های ورتی‌سول و انتی‌سول

آب و خاک

مقاله 16، دوره 26، شماره 1، فروردین 1391   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v0i0.13646

نویسندگان

شجاع قربانی دشتکی؛ جواد گیوی؛ حبیب خداوردیلو؛ بیژن خلیل مقدم؛

دانشگاه ارومیه

چکیده

هدایت آبی اشباع مزرعه یکی از مهمترین خصوصیات فیزیکی خاک است که در تعیین سرعت نفوذ آب به‌ خاک، طراحی سیستم‌های آبیاری و زهکشی و دیگر فرایندهای هیدرولوژیکی دارای اهمیت است. هدف از این پژوهش مقایسه هدایت آبی اشباع مزرعه، اندازه‌گیری شده به روش‌های بار افتان ساده‌سازی شده (SFH)، بار ثابت چندگانه (MCH) و نفوذسنج مکشی (TI) است. بدین منظور، هدایت آبی اشباع مزرعه در رطوبت‌های اولیه خشک و مرطوب، در برخی خاک‌های ورتی‌سول و انتی‌سول اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که در حالت رطوبت اولیه خشک خاک، به دلیل جریان ترجیحی حاصل از باز بودن درز و ترک‌ها، اندازه‌گیری هدایت آبی اشباع مزرعه با استفاده از روش SFH و روش MCH امکان‌پذیر نبود؛ درحالی که نفوذسنج مکشی با جلوگیری از جریان ترجیحی، امکان اندازه‌گیری این پارامتر را فراهم کرد. در رطوبت اولیه مرطوب، مقادیر اندازه‌گیری شده هدایت آبی اشباع مزرعه به روش های SFH و MCH بزرگتر از مقادیر اندازه‌گیری شده آن به روش نفوذسنج مکشی بود. از دیگر سو، همبستگی بین هدایت آبی اشباع مزرعه اندازه‌گیری شده با استفاده از هر سه روش مثبت و معنی‌دار بود. به طوری که بیشترین همبستگی بین روش بار‌ثابت‌ چندگانه و روش بار افتان ساده‌سازی شده (97/0=r) و کمترین همبستگی بین روش بار افتان ساده‌سازی شده و روش نفوذسنج مکشی (73/0=r) به دست آمد. نتایج حاصل از تحلیل آماری به دست آمده با استفاده از آزمون t نشان داد در رطوبت اولیه مرطوب، بین مقادیر هدایت آبی اشباع مزرعه به دست ‌آمده از سه روش اندازه‌گیری، درسطح احتمال 5 درصد اختلاف معنی‌داری وجود نداشت. با توجه به مزایای روش بار افتان ساده‌سازی شده و نفوذسنج مکشی، می‌توان آنها را به عنوان روشی مناسب در اندازه‌گیری هدایت آبی اشباع مزرعه در خاک‌های سنگین بافت توصیه کرد.

کلیدواژه‌ها

بار افتان ساده‌سازی شده؛ بار ثابت چندگانه؛ نفوذسنج مکشی؛ هدایت آبی اشباع مزرعه