ارزیابی و واسنجی روش‌های‌ مختلف برآورد تبخیر- تعرق گیاه مرجع در شرایط محدودیت داده‌های اقلیمی (مطالعه موردی: استان خراسان رضوی)

آب و خاک

مقاله 20، دوره 26، شماره 1، اردیبهشت 1391   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v0i0.13652

نویسندگان

هادی دهقان^* ؛ امین علیزاده

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

تبخیر- تعرق گیاه مرجع (ETo)، یکی از پارامترهای کلیدی در مطالعات هیدرولوژی، منابع آب و همچنین مدیریت و برنامه‌ریزی آبیاری می‌باشد. روش‌های مختلفی برای تخمین ETo وجود دارد؛ اما عملکرد این معادلات در شرایط اقلیمی مختلف، متفاوت می‌باشد. بیش از یک دهه است که روش فائو- پنمن- مانتیث (FAO PM) به عنوان یک روش استاندارد جهانی برای تخمین ETo توسعه داده شده است. در بعضی شرایط، استفاده از روش FAO PM به دلیل عدم وجود متغیرهای ورودی، دارای محدودیت می‌باشد. در این موارد، گزینه محاسبه تبخیر- تعرق با روش FAO PM با متغیرهای ورودی برآورد شده مطرح می‌باشد و توسط نشریه شماره 56 فائو نیز توصیه شده است. بر این اساس، هدف از این تحقیق ارزیابی عملکرد روش FAO PM به منظور تخمین ETo با داده‌های مفقود سرعت باد، تابش خالص و کمبود فشار بخار اشباع، در استان خراسان رضوی می‌باشد. روش‌های تجربی پریستلی- تایلور، هارگریوز و ترنت وایت نیز به دلیل نیاز به داده های ورودی کمتر، برای منطقه واسنجی شدند. داده های هواشناسی مورد نیاز 10 ایستگاه سینوپتیک استان خراسان رضوی، برای مقایسه تبخیر- تعرق برآورد شده با روش FAO PM در شرایط داده‌های کامل و داده‌های مفقود، جمع‌آوری گردید. نتایج این مطالعه نشان داد وقتی که داده‌های تابش خالص و سرعت باد مفقود باشند، روش FAO PM گزینه خوبی برای برآورد تبخیر- تعرق در استان خراسان رضوی می‌باشد؛ به طوری که مقدار RMSE کمتر از 71/0 میلی‌متر در روز می‌باشد. همچنین روش پریستلی- تایلور، زمانی که داده‌های سرعت باد و کمبود فشار بخار مفقود می‌باشند، گزینه خوبی برای تخمین ETo می‌باشد؛ خصوصاً وقتی که این روش به صورت محلی واسنجی گردید (RMSE= 0.56 mm/day). وقتی که تنها داده‌های درجه حرارت موجود باشد، روش‌های هارگریوز و ترنت وایت اصلاح شده گزینه مناسبی برای تخمین ETo نسبت به روش FAO PM می‌باشند؛ به طوری که مقدار RMSE (به ترتیب 57/0 و 63/0 میلی‌متر در روز) کمتر از روش FAO PM (RMSE= 0.88 mm/day) محاسبه گردید.

کلیدواژه‌ها

تبخیر- تعرق گیاه مرجع؛ پریستلی- تایلور؛ هارگریوز؛ ترنت وایت؛ داده‌های مفقود