تعیین مدل مناسب زراعت دیم غلات در استان خراسان شمالی با استفاده از قابلیتهای GIS و RS

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 1، دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 29، فروردین 1392، صفحه 1-12   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v11i1.24067

نویسنده

گل محمد گریوانی^*

چکیده

بدلیل شرایط اقلیمی استان خراسان شمالی زراعت دیم از فعالیتهای عمده اقتصادی ساکنین منطقه در طول زمان بوده است . این تحقیق با هدف تعیین مدل مناسب زراعت دیم غلات در استان خراسان شمالی با استفاده از قابلیت‌های سیستم اطلاعات جغرافیائی ( GIS) و سنجش ازدور (RS) انجام گرفته است. با تفسیر چشمی تصاویر ماهواره‌ای (TM) و با استفاده از نقشه‌های موضوعی (پوشش گیاهی، توپوگرافی، ...) نقشه وضع موجود کاربری اراضی استان تهیه گردید. این نقشه با پیمایش و کنترل صحرائی به کمک GPS با واقعیات انطباق داده پس از انجام تصحیحات نقشه وضعیت موجود دیمکاری استان تهیه گردید. لایه‌های اطلاعاتی مربوط به متغیر‌های دخیل در زراعت دیم شامل وضعیت بارندگی، دما، ارتفاع، شیب، عمق و بافت خاک، فرسایش و شوری خاک جمع آوری و در پایگاه داده‌های زمینی قرار داده شد. سپس با بهره گیری ازروش منطق فازی امتیازدهی کلاسهای اطلاعاتی در هریک از لایه‌ها انجام گرفت. نقشه قابلیت کشت دیم با همپوشانی لایه‌ها و با اعمال شاخص‌های مؤثر در زراعت دیم بر اساس مدل مورد نظر تهیه شد، نتایج تحقیق نشان داد بر اساس نقشه وضعیت فعلی دیمکاری، 7/ 513886 هکتار (2/18 درصد)، از کل مساحت استان، تحت کشت دیم قرار دارد. همپوشانی نقشه قابلیت کشت دیم که در این تحقیق تهیه شد با نقشه وضعیت موجود دیمکاری نشان داد، مساحتی در حدود 1/86 درصد از دیمزارهای موجود مناطقی هستند که حداقل به دلیل محدودیت یکی از عوامل و یا محدویت مجموعه‌ای ازآنها قابلیت کشت را ندارند، لذا تغییر کاربری در این اراضی اجتناب ناپذیر بنظر میرسد. با توجه به شرایط ویژه اقلیمی منطقه بمنظور پایداری در تولید و جلوگیری از تخریب بیرویه محیط زیست با کنترل عوامل محدود کننده واعمال روشهای بهینه بهره برداری از سرزمین با تأمین حداکثر نیاز آبی گیاهان می‌توان به عملکرد مطلوب دست یافت.

کلیدواژه‌ها

مدل؛ زراعت دیم؛ شاخص‌های مؤثر؛ مدلهای فازی