بررسی خصوصیات جوانه زنی توده های گیاه دارویی شنبلیله (Trigonella foenum-graecum L.) تحت تأثیر تنش شوری و خشکی

علوم باغبانی

مقاله 3، دوره 31، شماره 1، خرداد 1396، صفحه 49-60   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhorts4.v0i0.40470

نویسندگان

حسن فرهادی^* ؛ مجید عزیزی؛ سید حسین نعمتی

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

مرحله جوانه‌زنی گیاهان یکی از مراحل مهم در طول دوره رشد آن‌ها می‌باشد که اغلب تحت تأثیر تنش‌های محیطی به ویژه شوری و خشکی قرار می‌گیرد. به منظور بررسی اثر تنش‌های شوری و خشکی دو آزمایش جداگانه به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار بر روی بذر توده‌های بومی شنبلیله آمل، تبریز، ساری و مشهد در آزمایشگاه تحصیلات تکمیلی گروه علوم باغبانی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1393 اجرا شد. تیمارهای شوری به ترتیب (صفر، 60، 120 و 180 میلی‌مولار نمک کلرید سدیم) و تیمارهای خشکی (شاهد، 3-، 6- و 9- بار پلی اتیلن گلایکول 6000) بودند. نتایج نشان داد که با افزایش سطوح شوری و منفی تر شدن پتانسیل اسمزی درصد و سرعت جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه، طول ساقه‌چه و وزن خشک گیاهچه به طور معنی‌داری (01/0‌P≤) در کلیه‌‌ی توده‌های مورد بررسی نسبت به شاهد کاهش یافت. میزان کاهش این صفات در تنش شوری نسبت به تنش خشکی بیشتر بود که نشان دهنده حساسیت بیشتر توده‌های شنبلیله به تنش شوری نسبت به تنش خشکی است. بین توده‌ها، توده-های مشهد و آمل متحمل‌ترین و توده‌های تبریز و ساری حساس‌‌ترین توده‌ها به شوری و خشکی بودند. بر اساس نتایج پژوهش حاضر، به نظر می‌رسد بتوان از توده‌های مشهد و آمل برای اصلاح توده‌هایی با پتانسیل عملکرد زیاد در مناطق شور و خشک استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

پلی اتیلن گلایکول، تنش های محیطی؛ توده بذر؛ کلرید سدیم

مراجع

1. Alizadeh A. 2001. Principles of Applied Hydrology. Press Astan Quds Razavi. The thirteenth edition. 816. (in Persian).

2. Almansouri M., Kinet J.M., and Lutts S. 2001. Effect of salt and osmotic stresses on germination in durum wheat (Triticum durum Desf.). Plant & Soil, 231: 243-254.

3. Bohnert H. J., and Jensen R. G. 1996. Metabolic engineering for increased salt tolerance the next step. Aust. Plant Physiology, 59: 661-667.

4. Borumand Rezazadeh Z., and Koocheki A. 2005. Investigation of seed germination response Carum copticum and fennel to Potential osmotic and matric result of sodium chloride and polyethylene glycol 6000 in different temperatures. Journal of Agriculrural Research, 3: 207-217. (in Persian with English abstract).

5. Cavusoglu K., and Kabar K. 2010. Effects of hydrogen peroxide on the germination and arly seedling growth of barley under NaCl and high temperature stresses. EurAsian Journal of Biological Science, 4: 70-79.

6. De F., and Kar R. K. 1994. Seed germination and seedling growth of mung bean (Vigna radiate) under water stress included by PEG-6000. Seed Science and Technology, 23: 301-304.

7. Ehdayie B.1993. Selection for tolerance to drought in wheat. Abstracts of the Fourth Congress Agronomy and Plant Breeding, 43-46. (in Persian with English abstract).

8. El-Sharkawi H. M., Farghali K. A., and Sayed S. A. 1989. Interactive Effects of Water Stress, Temperature and Nutrients in Seed Germination of Tree Desert Plants. Academic Press of Egypt.

9. Ghasemi Firoozabadi A. 2001. Investigation of resilience to salinity and drought on two rangeland species. MSc. Thesis in Tehran University. (in Persian with English abstract).

10. Govahi M., Safari Gh., and Shajie A. 2006. Effect of drought stress and salinity on seed germination buckwheat herb, Proceedings of the Ninth Congress of Crop Science. 598. (in Persian with English abstract).

11. Hassani A. 2005. The effect of water stress induced by polyethylene glycol on seed germination characteristics of basil (Ocimum basilicum). Investigation of Medicinal and Aromatic Plants, No. 21: 535-543. (in Persian with English abstract).

12. Huang J., and Redmann R.E. 1995. Salt tolerance of Hordeum and Brassica species during germination and early seedling growth. Canadian Journal of Plant Science, 75: 815-9.

13. Husseini H., and Rezvani Moghaddam P. 2006. Effects of drought and salinity stress on germination (Plantago ovate). Journal of Agriculrural Research, 4: 15-22. (In Persian)

14. Iraki, N.M., N. Singh, R.A. Bressan, and N.C. Carpita. 2006. Cell walls of tobacco cells and changes in composition saaocited with reduced growh upon updation to water and slain stress. Plant Physiology, 91: 48 -53.

15. Khan M.A., Gul B., and Weber D.J. 2002. Effect of temperature, and salinity on the germination of Sarcobatus vermiculatus. Biological Plantarum, 45: 133-135.

16. Koocheki A., and Alizadeh A. 1995. Principles of agriculture in arid, (Compilation Arnon). Fourth edition. Press Astan Quds Razavi, 260. (in Persian)

17. Lebaschy M., and Sharifi Ashurabadi, A. 2004. The growth parameters of some species of medicinal plants under drought stress. Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research, 20: 249-261. (in Persian with English abstract).

18. Macar T.K., Turan O., and Ekmekci Y. 2009. Effects of water deficit induced by PEG and NaCl on chickpea (Cicer arietinum L.) cultivars and lines at early seedling stages. G.U. Journal of Science, 22: 5-14.

19. Michel B.E., and Kaufmann M.R. 1973. The osmotic potential of polyethylene glycol 6000. Plant Physiology, 51: 914-916.

20. Moatar F., and Ardekani Shams M. 1982. Manual of plants. Academy of Medical Sciences. 87.

21. Mohammadi G.R. 2009. The effect of seed priming on plant traits of late-spring seeded soybean (Glycine max L.). American-Eurasian Journal of Agriculture and Environrinmental Science, 5:3: 322-326.

22. Niu X., Bressan R.A., Hasegawa P.M., and Pardo J.M. 1995. Ion homeostasis in NaCl stress environment. Plant Physiology, 109: 735- 742.

23. Odoemena C.S. 1988. Breaking of seed coat dormancy in a medicinal plant Tetrapleura tetraptera. J. Agric. Sci., (Cambridge), 111(2): 393 – 394.

24. Omidbaigi R. 2004. Approaches to the production and processing of medicinal plants. Behnashr Publications, Mashhad, 3: 397. (in Persian)

25. Pahlevanpor, A. 1995. Phsiological effects of por irrigation condition on snail medics. Msc thesis of Shiraz University. 186pp. (in Persian)

26. Rahimian Mashhadi H., Bagheri Kazemabad E., and Paryab A. 2001. Effect of different Potential of polyethylene glycol and sodium chloride and dry with temperatures on germination of wheat rocks. Journal of Agricultural Science and Technology, 5: 37-42. (in Persian with English abstract).

27. Rezai M., and Alinejad T. 2004. Effect of salinity on germination cumin. Abstracts of the First National Conference of cumin, 84-85.(in Persian with English abstract).

28. Saeidian F. 1996. Evaluation of drought resistance and water use efficiency in two species. Master Thesis range. Department of Natural Resources. Tehran University. (in Persian)

29. Song J., Fan H., Zhao Y., Jia Y., Du Y., and Wang B. 2008. Effect of salinity on germination, seedling emergence, seedling growth and ion accumulation of a euhalophyte Suaeda salsa in an inertial zone and on saline inland, Aquatic Botany, 88: 331-337.

30. Trautwein E.A., Reickhoff D., and Erbershobler H.F. 1997. The cholesterol- lowering effect of Psyllium a source dietary fiber. Ernhurung Umschau, 44: 214-216.

31. Zhu J. K. 2001. Plant salt tolerance. Trend in Plant Sci., 6: 66-71.