مطالعه جنبه‌های زراعی و بوم‌شناختی نظام‌های کشت مخلوط افزایشی و جایگزینی ذرت (Zea mays L.) و سویا ( Glycine max L. Merr.)

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 4، دوره 9، شماره 3 - شماره پیاپی 33، مهر 1396، صفحه 705-721   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v9i3.45737

نویسندگان

عیسی پیری؛ بتول زنده دل؛ ابوالفضل توسلی^*

گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور، مرکز زاهدان، زاهدان، ایران

چکیده

به‌منظور بررسی کشت مخلوط ذرت (Zea mays L.) و سویا (Glycine max L. Merr.) با نسبت‌های مختلف کاشت، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه‌ای واقع در جنوب شهرستان ایرانشهر در سال زراعی 92-1391 انجام گرفت. تیمارها از 8 نسبت مختلف کاشت به صورت، کشت خالص ذرت (C100S0) وکشت خالص سویا (C0S100) به عنوان تیمارهای کشت خالص؛ 75 درصد ذرت + 25 درصد سویا (C75S25)، 50 درصد ذرت + 50 درصد سویا (C50S50)، 25 درصد ذرت + 75 درصد سویا (C25S75) به عنوان نسبت‌های کشت مخلوط جایگزینی؛ و 100 درصد ذرت + 50 درصد سویا (C100S50)، 50 درصد ذرت + 100 درصد سویا (C50S100) و 100 درصد ذرت + 100 درصد سویا (C100S100) به عنوان نسبت‌های کشت مخلوط افزایشی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد بالاترین عملکرد بیولوژیک دو گونه ذرت و سویا از کشت خالص این دو محصول به‌ترتیب با مقدار 18250 و 7435 کیلوگرم در هکتار به‌دست آمد. بالاترین عملکرد دانه دو گونه ذرت و سویا نیز از همین تیمار به‌ترتیب با مقدار 4436 و 3157 کیلوگرم در هکتار حاصل گردید. میزان RYT برای عملکرد بیولوژیک و دانه در اغلب تیمارهای مخلوط بزرگتر از یک بود که این امر نشان دهنده‌ برتری کشت مخلوط در مقایسه با کشت خالص می‌باشد. قابل ذکر است که در بین تیمارهای کشت مخلوط نیز، نسبت‌های کشت مخلوط افزایشی از برتری محسوسی برای صفاتRYT عملکرد بیولوژیک و دانه نسبت به کشت‌های مخلوط جایگزینی برخوردار بودند. در خصوص کنترل و مدیریت علف‌های هرز مشاهده شد که تیمارهای کشت مخلوط افزایشی سبب کاهش قابل توجه زیست‌توده علف‌هرز نسبت به سایر تیمارهای مورد بررسی در این آزمایش شدند. علاوه بر این، کشت‌های مخلوط افزایشی نسبت به تک‌کشتی دارای بالاترین میزان جذب تشعشع فعال فتوسنتزی بودند. در رابطه با شاخص برداشت و سطح برگ مشاهده شد که بالاترین مقدار این دو صفت برای گیاه ذرت از تیمارهای کشت مخلوط حاصل شد، اما برای سویا بالاترین مقدار صفات مذکور از تیمار کشت خالص آن به‌دست آمد.

کلیدواژه‌ها

غله؛ کشت چندگانه؛ لگوم؛ مجموع عملکرد نسبی

مراجع

Altieri, M.A. 2008. Agroecology the Science of Sustainable Agriculture, 2nd edition. West View Press, Inc, USA.

Altieri, M.A., and Nicholls, C.I. 2004. Biodiversity and Pest Management in Agroecosystems, Second Edition. Psychology Press, USA.

Ariel, C.E., Eduardo, O.A.G., Benito, E. and Lidia, G. 2013. Effects of two plant arrangements in corn (Zea mays L.) and soybean (Glycine max L. Merrill) intercropping on soil nitrogen and phosphorus status and growth of component crops at an Argentinean Argiudoll. American Journal of Agriculture and Forestry 1(2): 22-31.

Bijandi, A., and Rahimian Mashhad, H. 1999. Defoliation of corn in corn and soybean intercropping, and influence it on seed and forage yield of corn and seed yield of soybean. Iranian Journal of Crop Sciences 1(3): 15-23

Eskandari, H. 2002. Corn and bean intercropping for forage production. MS.C Thesis, Faculty of Agriculture, University of Zabol, Iran. (In Persian with English Summary)

Ghanbari, A., Ghadiri, H., and Jokar, M. 2007. Effect of intercropping of maize and cucumber on controllingweeds. Pajouhesh and Sazandegi in Agronomy and Horticulture 73: 193-199. (In Persian with English Summery)

Ghanbari-Bonjar, A., and Lee, H.C. 2003. Intercropped wheat (Triticum aestivum L.) and bean (Viciafaba L.) as whole-crop forage: effect of harvest time on forage yield and quality. Grass and Forage Science 58(1): 28-36.

Ghanbari, A., Nasirpour, M., and Tavassoli, A. 2010. The evaluation of ecophysiological characteristics of millet (panicum miliaceum L.) and cowpea (Vigna unguiculata L.) in intercropping. Journal of Agroecology 2(4): 556-564. (In Persian with English Summery)

Habibifar, S. 2003. Study on the adaptation and yield comparison of 10 soybean (glycine max L.) varieties at Iranshar region. MS.C Thesis, Faculty of Agriculture, Payam-e-noor University, Zahedan Center, Iran. (In Persian with English Summary)

Hosseini, S.M.B., Mazaheri, D., Jahansouz, M., and Yazdi Samadi, B. 2003. The effects of nitrogen levels on yield and yield components of forage millet (Pennisetum americanum) and cowpea (Vigna unguiculata) in intercropping system. Pajouhesh and Sazandegi in Agronomy and Horticulture 16(59): 60-67. (In Persian with English Summery)

Huňady, I., and Hochman, M. 2014. Potential of legume-Cereal intercropping for increasing yields and yield stability for self-sufficiency with animal fodder in organic farming. Czech Journal Genetic Plant Breeding 50(2): 185-194.

Javanshir, A., Dabbagh, A. and Hamidi, A. 2000. The ecology of intercropping. Jihad-e Daneshgahi of Mashhad Press, Mashhad, Iran pp. 222. (In Persian)

Koocheki, A. 2001.Sustainable Agriculture. Jihad-e Daneshgahi of Mashhad Press, Mashhad, Iran pp. 316. (In Persian)

Mazaheri, D., Bankehsaz, A., Movahedi Dehnavi, M., Hoseinzadeh, A., and Ghanadha, M. 2000. Effect of corn and bean intercropping on weed control. Pajouhesh and Sazandegi Journal 47: 47-51. (In Persian with English Summary)

Movahhedi Dehnavi, M., Mazaheri, D., and Bnkesaz, A. 2001. Effect of bean on weed control maize. Journal of Biaban 6(2): 71-85. (In Persian with English Summery)

Ouma, G., and Jeruto, P. 2010. Sustainable horticultural crop production through intercropping: The case of fruits and vegetable crops: A review. Agriculture and Biology Journal of North America 1(5): 1098-1105.

Piri, I., Abrahimpour, F., Tavassoli, A., Amiri, E., and Rastegaripour, F. 2011. Effect of fertilizer in controlling weeds under intercropping of pearl millet and red bean in Sistan region, Iran. African Journal of Biotechnology 10(38): 7397-7403.

Rahimi, M.M., Mazaheri, D., Khodabandeh, N. and Heidari Sharifabadi, K. 2002. Study of yield and yield components of corn and soybean in intercropping. Pajouhesh and Sazandegi Journal 51: 45-55. (In Persian with English Summary)

Reedy, M.S., and Willey, R.W. 2000. A study of pearl millet/ground nut intercropping with particular emphasis on the efficiencies of leaf canopy and root pattern. In: The International Intercropping Workshop. ICRISAT. Hyderabad, Indian.

Salmon, E. 2006. Maize-bean intercrop system in Nicaragua, effect of plant arrangements and population densities on the Land Equivalence Ratio (RYT), Relative Yield Total (RYT) and abundance. Working paper Interactional Rural development center, Swedish University of Agricultural Science No,143: 35 pp.

Singh, G.N. 2003. Study on the intercropping of soybean with maize and sorghum. Indian Journal Agronomy 18: 75-78.

Sirousmehr, A., Javanshir, A., Rahimzadeh Khoye, F., and Moghaddam, M. 2003. Pearl millet and common vetch intercropping. Journal of Biaban 2: 250-263. (In Persian with English Summery)

Sistan and Balouchestan Meteorology Organization. 2014. Data and Information Center. (In Persian)

Tavassoli, A., Ghanbari, A., Ahmadi, M.M., and Heydari, M. 2010. The effect of fertilizer and manure on forage and grain yield of millet (panicum miliaceum) and bean (phaseolus vulgaris) in intercropping. Iranian Journal of Agronomy Research 8(2): 96-114. (In Persian with English Summery)

Tsubo, M., Walker, S., and Ogindo, H.O. 2005. A simulation model of cereal–legume intercropping systems for semi-arid regions: I. Model development. Field Crops Research 93(1): 10-22.