توزیع عناصر آرسنیک و سلنیوم در خاک های اطراف معدن مس سرچشمه کرمان

آب و خاک

مقاله 1، دوره 26، شماره 3، تابستان 1391  

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v0i0.14862

نویسندگان

محمدرضا شایسته فر ؛ نجمه شفیعی؛ حسین شیرانی؛ علی رضایی؛ محمدرضا کارگر دیانتی

چکیده

در سال‎های اخیر، مطالعه مسایل آلودگی خاک در اطراف معادن و کارخانجات ذوب، توجه جدی متخصصان محیط زیست را به خود معطوف کرده است. در کشور ایران، با توجه به توسعه معادن، بررسی مسائل زیست محیطی امری ضروری به نظر می‎رسد. هدف اصلی این پژوهش، انجام مطالعات آماری و زمین‌آماری جهت ارزیابی و تهیه نقشه پراکنش عناصر آرسنیک و سلنیوم در خاک های اطراف معدن مس سرچشمه می‎باشد. جهت بررسی میزان تمرکز عناصر فلزی سنگین، مسیر نمونه‎برداری در سه جهت متفاوت انتخاب شد. از منطقه‎ای به مرکزیت دودکش‎های کارخانه ذوب مجتمع مس سرچشمه به شعاع 6 کیلومتر، تعداد 120 نمونه خاک از خاک‌های سطحی حداکثر تا عمق 30 سانتیمتری از مناطق بکر جمع آوری شد و بعد از آنالیز به روش پلاسمای القایی- اسپکتروسکوپی جرمی (ICP- MS) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. در ابتدا، با توجه به توزیع داده‎ها، آنالیزهای آماری صورت گرفت. سپس از ابزار واریوگرام برای توجیه تغییر‎پذیری همه جهته استفاده شد و توسط روش تعیین اعتبار کریجینگ جک-نایف، پارامترهای مدل واریوگرام برازش داده شده، تعیین اعتبار شدند. با استفاده از تخمینگر کریجینگ معمولی مناطق آلوده به عنصر آرسنیک و سلنیوم مورد شناسایی قرار گرفت. با توجه به نقشه‎های ارائه شده، این نتیجه حاصل شد که احتمال تجمع عنصر آرسنیک در اطراف دودکش‎ها بیش از سایر نقاط می‎باشد و جهت وزش باد غالب در این مجتمع به سمت رفسنجان می‎باشد. همچنین در مورد سلنیوم، نتایج نشان داد که بر عکس آرسنیک، جهت وزش باد تاثیری بر پراکنش آن نداشته و مقدار نشان داده شده به خصوصیت زمین‌شناسی منطقه مورد مطالعه مربوط می شود.

کلیدواژه‌ها

نقشه پراکنش؛ آرسنیک؛ سلنیوم؛ محیط زیست؛ زمین آمار؛ معدن مس سرچشمه