تعیین اجزای شاخص بهره‌وری آب تحت مدیریت تک‌آبیاری زمان کاشت برای ارقام گندم دیم

آب و خاک

مقاله 15، دوره 26، شماره 3، مرداد 1391   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v0i0.14934

نویسنده

علیرضا توکلی^*

مرکز تحقیقات کشاورزی استان سمنان

چکیده

یکی از اهداف اساسی در زراعت دیم، تعیین و شناخت اجزای بهره وری آب از طریق اعمال مدیریت‌های مناسب زراعی از جمله تک‌آبیاری و تاریخ کاشت برای ارقام مختلف گندم است. بدین منظور و با هدف به گزینی تک‌آبیاری و تعیین برنامه زمانی مناسب آن برای گندم دیم، تحقیقی به صورت اسپلیت اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم، مراغه و به مدت دو سال زراعی (83-1381) به اجراء در آمد. سه تاریخ کاشت (زود، نرمال، دیر) و سه میزان تک آبیاری (بدون آبیاری (شرایط دیم)، تک آبیاری به میزان 50 میلی‌متر در زمان کاشت و تک آبیاری به میزان 100میلی‌متر در زمان کاشت) برای پنج رقم گندم (شامل سه لاین تحت شماره، رقم آذر 2 و دبل کراس‌‌شاهی) مورد مطالعه قرار گرفت. اجزای شاخص‌‌های بهره‌وری آب شامل بهره‌وری بارش، بهره‌وری آب آبیاری و بهره‌وری کل آب کاربردی (تک‌آبیاری و بارش) تحت شرایط و تیمارهای ذکر شده تعیین گردید. بر اساس نتایج به دست آمده و تحلیل بر اساس میان‌‌یابی و مقادیر کمّی شاخص‌های بهره وری آب مصرفی برای گندم دیم، تیمار 100 میلی‌متر تک‌آبیاری در اول مهر، 75 میلی‌متر تک آبیاری در اواسط مهر و تک‌آبیاری 50 میلی‌متر در اواخر مهر مطلوب ترین برنامه آبیاری برای لاین شماره 3 بود که نسبت به رقم آذر2 برتری نشان داد و میزان بهره‌وری تک‌آبیاری آن بین 3/11 تا 3/21 کیلوگرم بر ‌متر مکعب است. حداکثر بهره‌وری آب تک‌آبیاری، بهره‌وری بارش و بهره‌وری کل آب کاربردی از این گزاره مدیریتی به دست ‌آمد.

کلیدواژه‌ها

آبیاری تکمیلی؛ تاریخ کاشت؛ عملکرد؛ بهره‌وری بارش