ارزیابی صفات مورفولوژیک ارقام کنجد (Sesamum indicum L.) در شرایط تنش کم آبی با استفاده از تجزیه به عامل ها

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 7، دوره 11، شماره 4 - شماره پیاپی 32، دی 1392، صفحه 593-607   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v11i4.32657

نویسندگان

علی اصغری^* ؛ یاور درگاهی؛ علی رسول زاده؛ مریم احمدیان

چکیده

به منظور گروه بندی ارقام کنجد از نظر صفات مورفولوژیک تحت شرایط تنش کم آبی با استفاده از تجزیه به عامل ها، آزمایشی به صورت طرح کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 88-1387 در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی پارس آباد اجرا گردید. در این آزمایش آبیاری به عنوان عامل اصلی در سه سطح (100 (شاهد)، 75 و 50 درصد نیاز آبی گیاه) و ده رقم کنجد به عنوان عامل فرعی مورد بررسی قرار گرفت. برای محاسبه نیاز آبی کنجد از نرم افزار CROPWAT (روش پنمن- مانتیث) مطابق روش فائو-56 استفاده شد. نتایج حاصل نشان داد که بین سطوح آبیاری و رقم ها از نظر کلیه صفات مورد مطالعه اختلاف معنی دار وجود داشت. مقایسه میانگین ها نشان داد که در اثر تنش کم آبی، عملکرد و اکثر صفات مورد مطالعه کاهش می یابد. در اکثر صفات، بیشترین مقدار در تیمار آبیاری کامل بدست آمد. در تیمار آبیاری به مقدار 50 درصد نیاز آبی، صفات مقدار کلروفیل برگ، طول ریشه، تعداد انشعابات ریشه و نسبت طول ریشه به ارتفاع بوته بیشترین مقدار را داشت. ارقام کرج1، اولتان، ناز چند شاخه و IS در اکثر صفات در شرایط تنش و بدون تنش، برتر از ارقام دیگر بودند. در تجزیه به عامل ها در شرایط بدون تنش و تنش 5 و 4 عامل اول به ترتیب 36/91 و 52/89 درصد از تغییرات صفات را توجیه کردند. گروه بندی ارقام کنجد بر اساس اولین و دومین عامل در شرایط بدون تنش نشان داد که ارقام کرج1، اولتان و ناز چندشاخه بهتر از ارقام دیگر بودند و در شرایط تنش، ارقام کرج1 و اولتان به عنوان ارقام متحمل به تنش کم آبی و دارای خصوصیات مورفولوژیک مطلوب گروه بندی شدند.

کلیدواژه‌ها

تجزیه به عامل ها؛ تنش کم آبی؛ کنجد؛ نیاز آبی