تدوین مدل رایانه ای مبتنی بر بیلان آب خاک به منظور برآورد بارش مؤثر در زراعت گندم دیم (مطالعه موردی: استان فارس)

آب و خاک

مقاله 25، دوره 26، شماره 3، مرداد 1391   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v0i0.14948

نویسندگان

جابر رحیمی^* ؛ علی خلیلی؛ جواد بذرافشان

دانشگاه تهران

چکیده

تخمین بارش مؤثر یکی از مؤلفه های اصلی بهره برداری زراعی از آب باران، برنامه ریزی برای آبیاری در زراعت آبی و تعیین نوسانات تولید در زراعت دیم به منظورهای مدیریت اقتصاد کلان کشور است. در تحقیق حاضر، به منظور برآورد بارش مؤثر در کشت گندم دیم یک مدل دولایه ای بیلان آب خاک مبتنی بر رهیافت جدید طراحی و تدوین گردید. در رهیافت حاضر، فرض شده است که علاوه بر آب ذخیره شده در ناحیه ریشه، آن بخش از آب موجود در حدفاصل منطقه قدیم (روز قبل) و جدید (روز فعلی) توسعه ریشه نیز در محاسبه بارش مؤثر روز فعلی در نظر گرفته شود. توانایی بیشتر رهیافت حاضر در تعیین بخشی از تغییرات در میزان محصول گندم دیم که توسط تغییرات در میزان بارش مؤثر قابل توجیه است، گواهی بر برتری نسبی این رهیافت بر رهیافت های موجود می باشد. در ادامه با استفاده از داده های هواشناسی روزانه 12 ایستگاه استان فارس (دوره آماری2000-1999 تا 2009-2008) و با بهره گیری از مدل تدوین شده بر اساس مدل تدوین شده مبتنی بر رهیافت پیشنهادی مقادیر بارش مؤثر در کشت گندم دیم محاسبه شد. نتایج حاکی از آن است که مقادیر متوسط بارش مؤثر در زراعت گندم دیم از 6/112 میلی متر در ایستگاه آباده تا میزان 4/269 میلی متر در ایستگاه سد درودزن تغییر می کند. همچنین مشخص شد که در قسمت های شمال و شمال غرب استان فارس درتامین بارش مورد نیاز، موفقیت بیشتری در تولید محصول گندم دیم وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

بارش مؤثر؛ گندم دیم؛ مدل بیلان آب خاک؛ استان فارس