بررسی برخی از جنبه های مرفولوژی و بیولوژی ریشه‌های غده‌‌ای و بذر علف هرز مهاجم فیکاریا (Ranunculus ficaria L.)

پژوهش های حفاظت گیاهان ایران

مقاله 1، دوره 30، شماره 3 - شماره پیاپی 36، مهر 1395، صفحه 388-395   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jpp.v30i3.33996

نویسندگان

سیما سهرابی^{* 1}؛ محمد حسن راشد محصل¹؛ جاوید قرخلو²

¹دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

چکیده

فیکاریا گیاهی چندساله از تیره آلاله4 که دارای غده‎های ریشه‎ای5 است. به منظور بررسی ویژگی های مرفولوژیکی و بیولوژی ریشه های غده ای و بذور آن دو آزمایش در آزمایشگاه دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1391 اجرا شد. برای رفع خواب ریشه های غده ای، آنها در دماهای (2، 4 و 8 درجه سانتی گراد) و زمان نگهداری (7، 14، 21 و 28 روز) در انکوباتور قرار گرفتند. برای بررسی جوانه زنی اندازه و شکل غده ها، شش اندازه (شامل بسیار کوچک (2 تا 4 میلی متر یا کمتر از 02/0 گرم)، کوچک (5/4 تا 5/6 میلی متر یا 04/0-03/0 گرم)، کشیده(1 تا4 سانتی متر یا 27/0-1/0 گرم)، متوسط (8 تا 12 میلی متر یا 12/0-06/0 گرم)، دسته‭ای (64/0-15/0 گرم) و نصف‭شده (7 تا 11 میلی متر یا 18/0-07/0 گرم)) از ریشه های غده ای فیکاریا در دمای 14 درجه سانتی گراد قرار گرفتند. مرفولوژی ریشه های غده ای فیکاریا با مشاهدات چشمی در گلخانه و مزارع آلوده بررسی شد. بذور فیکاریا بعد از قرار گرفتن در یخچال به مدت 2 هفته، جوانه زنی آنها در دمای 14 درجه سانتی گراد و همچنین با بینی کولر ساختار مرفولوژی آن مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بهترین تیمار پیش سرمایی دمای 4 درجه سانتی گراد به مدت بیش از 14 روز بود. بین دمای 4 و 8 درجه سانتی گراد تفاوتی وجود نداشت. در بررسی اندازه غده‎ها، غده‎های دسته‎ای و کوچک بیشترین درصد جوانه زنی بیش از 80 درصد را داشتند. در حالی که غده‎های خیلی کوچک، کشیده و نصف شده کمترین درصد جوانه زنی کمتر از 40 درصد را داشتند. غده‎های دسته‎ای با داشتن ذخیره غذایی بالاتر بیشترین سرعت جوانه زنی را داشتند. ریشه های غده ای در ابتدا مجتمع و انگشت مانند بودند، اما اندازه آنها متفاوت بود؛ این غده ها پس از خشک شدن گیاه مادری و به هم خوردن خاک به واحدهای جدا تقسیم شده و هر یک قادر به ایجاد یک گیاه جدید بودند. بذور فیکاریا دارای موسیلاژ بوده و لپه دوم گیاه بنظر تحلیل رفته می آمد. بذور این علف هرز فاقد جوانه زنی بودند (صفر درصد) که دلیل آن هم می تواند به عقیم بودن بذرها ربط داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

اندازه غده؛ پیش سرمایی؛ لپه تحلیل رفته؛ موسیلاژ

مراجع

1- Augsten H. 1957. Die Wirkung tiefer Temperaturen auf die Entwicklung von Ranunculus ficaria L. Berichte der Deutschen botanischen Gesellschaften,70: 233-244.

2- Axtell A.E., Di Tommaso A., and Post A.R. 2010. Lesser celandine (Ranunculus ficaria): A Threat to woodland Habitats in the Northern United statesand southern Canada. Invasive Plant Science and Management, 3(2): 190-196.

3- Bailey L.H., and Bailey E.Z. 1977. Hortus Third: A Concise Dictionary of Plants Cultivated in the United States and Canada, MacMillan Publishing Co., Inc., New York.

4- Bond W., Davies G., and Turner R. 2007. The Biologcal and non-chemical control of lesser celandine (Ranunculus ficaria L.). HDRA, Ryton Organic Gatdens,‍‍‍ Coventry, CV8, 3LG, Uk.

5- Brocklpbank K.J., and Hendry G.A. 1989. Characteristics of plant species which store different types of reserve carbohydrates. New Phytol, 112: 255- 260.

6- Bryson C.T., and Carter R. 2004. Biology of pathways for invasive weeds. Weed Technology, 18: 1216–1220

7- Cameron A., Yuan M., Heins R., and Carlson W. 1996. Juvenility: Your perennial crops age af‌fects flowering. Grower Talks, 60(8):30–32, 34.

8- Clapham A.R., Tutin T.G., and Moore D.M. 1987. Flora of the British Isles, 3rd edition, Cambridge University Press, Cambridge, UK.

9- Corurduroux J.C. 1966. Tuberisation et la Ficarie. Physiologie Vegetale, 4:341-354.

10- Fernald M.L. 1970. Gray's Manual of Botany, Eighth edition. D. Van Nostrand Company, New York, NY. p. 648.

11- Grime J.P., Hodgson J.G., and Hunt R. 1988. Comparative Plant Ecology, Unwin Hyman Ltd, London, UK.

12- Grime J.P. 2001. Plant Strategies, Vegetation Processes, and Ecosystem Properties. Wiley, Chichester.

13- Huebner C.D., Olson C., and Smit H.C. 2006. Invasive Plants Field and Reference Guide:An Ecological Perspective of Plant Invaders of Forests and Woodlands.

14- Jones B.M.G. 1966. Variation in Ranunculus ficaria. Proc. Soc. British Isles, 6: 275.

15- Kabeya D., and Sakai S. 2003. The Role of Roots and Cotyledons as Storage Organs in Early Stages of Establishment in Quercus crispula: a Quantitative Analysis of the Nonstructural Carbohydrate in Cotyledons and Roots. Annals of Botany, 92( 4): 537-545.

16- Klimes L., Klimesova J., and Osbornova J. 1993. Regeneration capacity and carbohydrate reserves in a clonal plant Rumex alpinus: effect of burial. Vegetatio journal, 109: 153–160.

17- Kubın P., and Melzer A. 1996. Does ammonium affect accumulation of starch in rhizomes of Phragmites australis.(Cav.) Trin. ex Stued?. Folia Geobotanica et Phytotaxonomica Journal, 31: 99–109.

18- Le Nard M., and De Hertogh A.A. 1993. Tulipa, p. 617–682. In: A. De Hertogh and M. Le Nard (eds.). The physiology of flower bulbs. Elsevier Science Publishers, Amsterdam.

19- Lockton A. 2006. Shropshiire Bottaniicall Sociietty Newslletttterr. www.shropshirebotany.org.uk.

20- Markham B. 1970. An eco-physiological study of Ranunculus ficaria L. in relation to light and temperature. Ph.D. thesis, University of London.

21- Mudrack F. 1935. Uber die assimilationstatigkeit und das Wachstum von Ficaria verna. Planta, 23, 71-104.

22- Ohkawa K. 1986. Growth and flowering of Ranunculus asiaticus. Acta Horticulturae , 177:165-172 http://www.actahort.org/books/177/177_22.htm

23- Rich T.C.G., and Jermy A.C. 1998. Plant Crib 1998. Botanical Society of the British Isles, London

24- Salmons S. 2003. Presentation to Mid-Atlantic Exotic Pest Plant Council, University of Pennsylvania, Philadelphia, PA.

25- Shaver G.R., and Billings W. D. 1976. Carbohydrate accumulation in tundra graminoid plants as a function of season and tissue age. Flora, 165 : 247–267.

26- Sohrabi S., Rashed-Mohasel M.H., Nassiri Mahalati M., and Gherekhloo J. 2013. Some biological aspects of lesser celandine (Ranunculus ficaria) invasive weed. Planta Daninha, Viçosa-MG, 31(3): 577-585.

27- Stace C. 1997. New Flora of the British Isles. 2nd edition. Cambridge University Press, Cambridge, UK.

28- Swearingen J. 2010.WeedUS: Database of Invasive Plants of Natural Areas in the U.S. (in progress). Available at: http://www.nps.gov/plants/alien (visited 5 October 2016).

29- Taylor K., and Markham B. 1978. Biological flora of the British Isles. Ranunculus ficaria L. (Ficaria verna Huds.; F. ranunculoides Moench). Journal of Ecology, 66: 1011–1031.