ارزیابی کمی و کیفی اسانس دو اکوتایپ نعناع دشتی (Mentha spicata L.) در زمان‌های مختلف برداشت

علوم باغبانی

مقاله 2، دوره 31، شماره 4، اسفند 1396، صفحه 825-835   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhorts4.v31i4.63776

نویسنده

محمد محمودی سورستانی^*

دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

زمان برداشت گیاهان دارویی در ماه‌های مختلف سال باعث تغییر تولید ماده مؤثره گیاهان می‌شوند. در پژوهش حاضر، کمیت و کیفیت دو اکوتایپ نعناع کاشان و شوشتر در پنج زمان مختلف برداشت مورد ارزیابی قرار گرفت. اسانس نمونه‌ها به کمک کلونجر و به مدت سه ساعت استخراج و با دستگاه‌های گازکروماتوگراف و گازکروماتوگراف متصل به طیف‌سنج جرمی مورد آنالیز قرار گرفت. نتایج نشان داد که شرایط دمایی و رطوبتی حاکم بر منطقه در فواصل زمانی برداشت اثر معنی‌داری روی رشد گیاهان و نهایتا وزن خشک برگ گیاه، میزان و اجزای اسانس دارد. بیشترین وزن خشک برگ نعناع کاشان و شوشتر به ترتیب در برداشت‌های سوم و پنجم مشاهده شد ولی برداشت پنجم نعناع شوشتر با برداشت سوم اختلاف معنی‌داری نداشت. عملکرد تجمعی برگ خشک نعناع کاشان و شوشتر به ترتیب 37/1066 و 79/1199 گرم در متر مربع بود. بیشترین میزان اسانس نعناع کاشان و شوشتر به ترتیب در برداشت‌های سوم و دوم ثبت گردید. عملکرد تجمعی اسانس نعناع کاشان و شوشتر به ترتیب 58/27 و 80/21 گرم در متر مربع بود. اجزای اصلی نعناع کاشان و شوشتر شامل کاروُن، لیمونن، سیس دی هیدروکاروُن و ترانس کاریوفیلن بودند. روند تغییرات کاروُن و سیس دی هیدروکاروُن عکس یکدیگر بودند. با این وجود، مقدار کاروُن در تمام برداشت‌ها بیش از 50 درصد بود. در مجموع، با توجه به نتایج بازده و کیفیت اسانس، بهترین زمان برداشت دو اکوتایپ، برداشت دوم و سوم بود ولی با مقایسه بازده اسانس و مقدار کاروُن در اسانس پژوهش حاضر با پژوهش‌های قبلی، برداشت دو اکوتایپ در زمان‌های برداشت مورد مطالعه توصیه می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

زمان برداشت؛ سیس دی هیدروکاروُن؛ کاروُن؛ لیمونن؛ نعناع

مراجع

1- Adams R.P. 2007. Identification of Essential Oil Components by Gas Chromatograpy/Mass Spectroscopy, Fourth ed. Allured Publishing Corporation, Illinois.

2- Akbarinia A., Sharifi Ashoorabadi E., and Mirza M. 2010. Study on drug yield and essential oil content and composition of Thymus daenensis Celak. under cultivated condition. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 26 (2): 205-212. (in Persian with English abstract)

3- Blank A.F., Santana T.C.P., Santos P.S., Arrigoni-Blank M.F., Prata A.P.N., Jesus H.C.R., and Alves P.B. 2011. Chemical characterization of the essential oil from patchouli accessions harvested over four seasons. Industrial Crops and Products, 34: 831– 837.

4- Bufalo J., Zheljazkov V.D., Cantrell C.L. Astatkie T., Ciampa L., and Jeliazkova E. 2015. Diurnal effects on spearmint oil yields and composition. Scientia Horticulturae, 182:73–76.

5- Chauhan R.S., Kaul M.K., Shahi A.K., Kumar A., Ram G., and Tawa A. 2009. Chemical composition of essential oils in Mentha spicata L. accession [IIIM(J)26] from North-West Himalayan region, India. Industrial Crops and Products, 29: 654–656.

6- Dudai N., Larkov O., Ravid U., Putievsky E., and Lewinsohn E. 2001. Developmental control of monoterpene content and composition in Micromeria fruticosa (L.) Druce. Annals of Botany, 88: 349-354.

7- Gebremeskel H. 2014. Growth, biomass and oil yield of rose-scented geranium (Pelargonium graveolens L. Herit) as influenced by different harvesting stages. International Journal of Novel Research in Life Sciences, 1 (1): 48-55.

8- Gershenzon J., Maffei M., and Croteau, R. 1989. Biochemical and histochemical localization of monoterpene biosynthesis in the glandular trichomes of spearmint (Mentha spicata). Plant Physiology, 89: 1351-1357.

9- Gurudatt P.S., Priti V., Shweta S., Ramesha B.T., Ravikanth G., Vasudeva R., Amna T., Deepika S., Ganeshaiah K.N., Uma Shaanker R., Puri S., and Gazi N. 2010. Changes in the essential oil content and composition of Origanum vulgare L. during annual growth from Kumaon Himalaya. Current science, 98, 8 (25): 1010-1012.

10- Jirovetz L., Buchbauer G., Shabi M., and Ngassoum M.B. 2002. Comparative investigation of essential oil and volatiles of spearmint. Perfume Flavour, 27: 16–22.

11- Kothari S.K., Bhattacharya A.K., and Ramesh S. 2004. Essential oil yield and quality of methyl eugenol rich Ocimum tenuiflorum L. (syn. O. sanctum L.) grown in south India as influenced by method of harvest. Journal of Chromatography, 1054: 67–72.

12- Lawrence B.M. 2006. Mint: The Genus Mentha. CRC Press, Boca Raton, FL.

13- Mahmoodi Sourestani M. 2013. Diurnal variations of gas exchange characteristics in leaves of anise hyssop (Agastache foeniculum ) under normal, drought stress and recovery conditions. Journal of Medicinal Plants and Byproducts, 1: 91-101.

14- Mahmoodi Sourestani M. 2016. The study on diurnal changes in leaf gas exchange of lemon balm, catnip, holy basil and sweet basil in Ahvaz. Journal of Horticultural Science, 30 (3): 395-405. (in Persian with English abstract)

15- Mahmoodi Sourestani M., and Akbarzade M. 2014. Seasonal chenges in essential oil content yield and composition of spearmint cultivated in Shoshtar. Agricultural Crop Management, 16 (3): 613-625. (in Persian with English abstract)

16- Mahmoodi Sourestani M., and Akbarzade M. 2015. The effect of harvest time on essential oil content, yield and composition of spearmint (Mentha spicata L.) in the Hamidiyeh region. Journal of the Plant Production, 38 (1): 115-129. (in Persian with English abstract)

17- Moghimi Pour Z., Mahmoodi Sourestani M., and Alamzadeh Ansari N. 2016. Effects of foliar application of nano zinc chelate and zinc sulfate on zinc content, pigments and photosynthetic indices of holy basil (Ocimum sanctum). Journal of Horticultural Science, 30 (2): 242-250. (in Persian with English abstract)

18- Muller-Riebau F.J., Berger B.M., Yegen O., and Cakir C. 1997. Seasonal variations in the chemical compositions of essential oils of selected aromatic plants growing wild in Turkey. Journal of Agriculture and Food Chemistry, 45: 4821-4825.

19- Omidbaigi R. 2007. Production and Processing of Medicinal Plant. Vol. 2 ed. 4.Astan Quds Razavi Pub. Mashad. (in Persian)

20- Shiwakoti S., Sintim H.Y., Poudyal S., Bufalo J., Cantrell C.L., Astatkie T., and Zheljazkov V.D. 2015. Diurnal effects on Mentha canadensis oil concentration and composition at two different harvests. HortScience, 50(1): 85-89.

21- Soltani F., Sharifi M., Khajeh K., and Yousefzadi M. 2008. Study of essential oil composition, menthone reductase activity and antimicrobial activity of Mentha piperita in two stages of growth. Iranian Journal of Biology, 21 (5): 62-70. (in Persian with English abstract)

22- Telci I., and Sahbaz N. 2005. Variation of yield, essential oil and carvone contents in clones selected from carvone-scented landraces of Turkish Mentha species. Journal of Agronomy, 4 (2): 96-102.

23- Telci I., Kacar O., Bayram E., Arabac O., Demirtas I., Yılmaz G., Ozcan I., Sönmez C., and Göksu E. 2011. The effect of ecological conditions on yield and quality traits of selected peppermint (Mentha piperita L.) clones. Industrial Crops and Products, 34: 1193–1197.

24- Van der Werf M.J., and Boot A.M. 2000. Metabolism of carveol and dihydrocarveol in Rhodococcus erythropolis DCL14. Microbiology, 146 (5):1129-1141.

25- Zawislak G. 2014. Yield and chemical composition of essential oil from Salvia officinalis L. in third year of cultivation. Herba Polonica, 60 (3): 13-22.

26- Zheljazkov V.D., Cantrell C.L., Astatkie T., and Hristov A. 2010 (a). Yield, content, and composition of peppermint and spearmints as a function of harvesting time and drying. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 58, 11400–11407.

27- Zheljazkov V.D., Cantrell C.L., Astatkie T., and Ebelhar M.W. 2010 (b). Productivity, oil content, and composition of two spearmint species in Mississippi. Agronomy Journal, 102 (1): 129-133.

28- Zheljazkov V.D. Cantrell C.L., Tekwani B., and Khan S.I. 2008. Content, composition, and bioactivity of the essential oils of three basil genotypes as a function of harvesting. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 5: 380–385.