بررسی سیستم‌های کشت ارگانیک و متداول تولید زیره سبز (Cuminum cyminum L.) در منطقه زاهدان

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 9، دوره 10، شماره 2 - شماره پیاپی 36، تیر 1397، صفحه 386-399   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v10i2.53320

نویسندگان

عیسی پیری^{* 1}؛ زهرا وحیدیان¹؛ ابوالفضل توسلی¹؛ مهدی بابائیان²

¹گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور، مرکز زاهدان، زاهدان، ایران

²گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی، مجتمع آموزش عالی شیروان، شیروان، ایران

چکیده

زیره سبز (Cuminum cyminum L.) از مهم‌ترین گیاهان دارویی شناخته شده توسط انسان و یکی از پرمصرف‌ترین گیاهان دارویی در ایران است. زیره سبز به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 92-1391 در مزرعه‌ای واقع در منطقه حصاروئیه زاهدان به اجرا در آمد. تیمارهای آزمایشی عبارت بودند از سموم شیمیایی در دو سطح شامل مصرف سموم (علف‌کش لینوران و آفت‌کش به‌صورت محلول روگور) و عدم مصرف سموم به‌عنوان عامل اول و سطوح مختلف کودی در چهار سطح، بدون مصرف کود، مصرف کامل کود گاوی، مصرف کود شیمیایی متعارف (NPK) و مخلوط 50 درصد کود گاوی و 50 درصد کود شیمیایی به عنوان عامل دوم در نظر گرفته شد. در این آزمایش صفات ارتفاع بوته، تعداد ساقه‌های فرعی بوته، تعداد چتر بوته، تعداد دانه چتر، وزن هزار دانه، وزن تر اندام هوایی، وزن خشک اندام هوایی، عملکرد دانه، درصد و عملکرد اسانس مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمایش نشان داد که بیشترین مقدار صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، تعداد چتر در بوته و تعداد دانه در هر چتر به‌ترتیب با میانگین 1/44 سانتی‌متر، 3/8، 7/19 و 1/8 از تیمار مخلوط کود گاوی و کود شیمیایی به‌دست آمد. همچنین بیشترین مقادیر عملکرد اندام هوایی تازه، عملکرد اندام هوایی خشک، عملکرد دانه به‌ترتیب با میانگین 7/1756، 7/812، 7/488 و 7/254 کیلوگرم در هکتار در تیمار 50 درصد کود گاوی و 50 درصد کود شیمیایی به‌دست آمد. بیشترین مقدار درصد اسانس نیز از تیمار بدون استفاده از کود حاصل گردید. اثر مصرف سموم شیمیایی نیز بر هیچ یک از صفات مورد بررسی معنی‌دار نبود. مطالعه ضریب همبستگی برای گیاه زیره سبز نشان داد که عملکرد اندام هوایی و دانه زیره با تمام صفات مورد بررسی در این آزمایش همبستگی مثبت و معنی‌داری داشت.
مصرف کودهای دامی توأم با کودهای شیمیایی قادر است از طریق افزایش قابلیت دسترسی عناصر غذایی برای گیاه تأثیر مستقیم بر افزایش عملکرد کمی و محتوی اسانس زیره سبز داشته باشد. به‌طور کلی با توجه به نتایج به‌دست آمده در این آزمایش پیشنهاد می‌گردد که برای حصول بالاترین عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی زیره سبز مصرف کودهای دامی همراه با کودهای شیمیایی و بدون مصرف سموم شیمیایی به کشاورزان منطقه توصیه شود.

کلیدواژه‌ها

اسانس؛ کود گاوی؛ کود شیمیایی؛ گیاه دارویی؛ عملکرد

مراجع

Ahmadian, A. 2010. Effects of organic and chemical fertilizer and amendments residue of them on ecophysiologycal characteristics of Chamomile (Matricaria chamomilla) under drought stress conditions. PhD Thesis in Agronomy, University of Zabol, Iran. (In Persian with English Summary)

Ahmadian, A., Ghanbari, A., and Galavi, M. 2006. Effect of manure consumption on quality and quantity yield and essence chemical indexes in cumin. Iranian Journal of Field Crops Research 4(2): 207-216. (In Persian with English Summary)

Anwar, M., Patra, D., Chand, S., Alpesh, K., Naqui, A.A., and Khanuja, S.P.S. 2005. Effect of organic manures and inorganic fertilizer on growth, herb and oil yield utrient a ccumulation, and oil quality of French basil. Communications in Soil Science and Plant Analysis 36: 1737-1746.

Ebrahimi, A. 2008. Sustainable Development Program of Iranian Medicinal Plants. Agriculture Research, Education and Extension Organization Press.Tehran, Iran. (In Persian)

Ehteramian, K. 2002. Effect of different levels of nitrogen fertilizer and sowing date on yield and yield components of Cumin in Kooshkak region of Fars province. MSc Thesis in Desert Regions Management. Shiraz University, Shiraz, Iran. (In Persian with English Summary)

Ghanbari, A., Babaeian, M., Esmaeilian, Y., Tavassoli, T., and Asgharzade, A. 2012. The effect of cattle manure and chemical fertilizer on yield and yield component of barley (Hordeum vulgare). African Journal of Agricultural Research 7(3): 504-508.

Hosseini, A., Koocheki, A., Nassiri Mahallati, M., Koocheki, K., Mondani, F., Feizi, H., and Amirmoradi, S. 2014. Determination of optimal strip width in strip intercropping of maize (Zea mays L.) and bean (Phaseolus vulgaris L.) in Northeast Iran. Journal of Cleaner Production 85: 1-8.

Jamiol-ahmadi, M., Kamkar, B., and Mahdavi Damghani, A.M. 2005. Agriculture, Fertilizer and Bioenvironment. Mashhad Ferdowsi University Press. Mashhad, Iran. (In Persian)

Kafi, M. 2002. Cumin, Technology, Production and Processing. Mashhad Ferdowsi University Press, Mashhad, Iran 139 pp. (In Persian with English Summary)

Kafi, M. 2006. Critical period of weed control in cumin (Cuminum cyminum). Iranian Journal of 4(1): 23-34. (In Persian with English Summary)

Khandan, A Field Crops Research. 2004. Effect of organic and chemical fertilizer on soil chemical and physical characteristics and plantain medicinal plants. MSc Thesis in Podology, Agriculture Faculty, Mashhad Ferdowsi University. (In Persian with English Summary)

Koocheki, A., Nassiri Mahallati, M., and Nadjafi, F. 2008. The agrobiodiversity of medicinal and aromatic plants in Iran. Journal of Field Crops Research 2(2): 208-216. (In Persian with English Summary)

Malakouti, M.J., and Homaei, M. 2003. Soils Fertility of Arid and Semi-arid Regions. Tarbiat Modarres University Press, Tehran, Iran 482 pp. (In Persian)

Omidbeigi, R. 2007. Approaches to Production and Processing of Medicinal Plants. Vol 1. Tarrahan-e Nashr Press. Tehran. Iran 400 pp. (In Persian)

Omidbeigi, R. 2008. Medicinal plants, low benefit lands, employment. 7th Conference of Industries and Mines Research and Development Centers, Tehran, Iran 132 pp. (In Persian)

Omidi, H., and Jafarzadeh, L. 2010. Study of quantity yield and essence percentage of cumin under influence of bio and urea chemical fertilizer. 11th Iranian Crop Science Congress p. 119-123. (In Persian)

Pimentel, D. 1993. Economics and energies of organic and conventional farming. Journal of Agriculture, Environment and Ethics 6: 53-60.

Pouryosef, M. 2007. Investigating effect of soil fertility systems (Organic and chemical) on elements contents, yield, yield components and mucilage of plantain under different irrigation regimes. PhD Thesis in Agronomy, Tehran University, Tehran, Iran. (In Persian with English Summary)

Sabour Bilandi, M. 2004. Investigating effect of different manure levels on cumin yield in Gonabad city. 1st Cumin National Conference, Islamic Azad University, Sabzevar Branch, Khorasan, Iran p. 143. (In Persian)

Saeidnejad, A.H., and Rezvanimoghaddam, P. 2011. Evaluating effect of compost, vermin-compost and manure on yield, yield components and essence percentage of cumin (Cuminum cyminum). Journal of Horticultural Science 24(2): 142-148. (In Persian with English Summary)

Sharifi Ashourabadi, A. 1999. Investigating effect of soil fertility in agronomic ecosystems. PhD Thesis in Agronomy. Islamic Azad University, Research and Science Branch. (In Persian with English Summary)

Tejada, M., Gonzalez, J.L., Garcia-Martinez, A.M., and Parrado, J. 2008. Effect of different green manures on soil biological properties and Maize yield. Bioresource Technology 99: 1758-1767.

Verschwele, A. 2007. Reducing weed infestation in winter wheat by sowing technique. In Seventh EWRS Workshop on Physical and Cultural Weed Control, Salem, Germany 11–14 March p. 91-96.