بررسی روابط بین عملکرد دانه و اجزای آن در ارقام گندم نان تحت شرایط آبیاری کامل و تنش‌رطوبتی آخر فصل با استفاده از روشهای آماری چند متغیره

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 12، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 33، فروردین 1393، صفحه 99-109   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v12i1.36646

نویسنده

سلیمان محمدی^*

چکیده

به‌منظور بررسی رابطه صفات مؤثر بر عملکرد دانه گندم، ارقام زرین، الوند و لاین‌های امیدبخش C-81-4، C-81-10، C-81-14 و C-82-12 در تاریخ‌های کاشت 20 مهر، 10 آبان و30 آبان کشت شدند. آزمایش به‌صورت کرت‌های نواری در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو آزمایش جداگانه آبیاری کامل و قطع آبیاری در مرحله سنبله‌دهی در سال‌های 84 تا 86 اجرا گردید. نتایج نشان داد در هر دو شرایط بدون تنش و تنش‌رطوبتی عملکرد دانه با صفات روز تا سنبله‌دهی، روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، تعداد سنبله در مترمربع، وزن هزار دانه همبستگی مثبت و معنی‌دار داشت. براساس رگرسیون گام به گام صعودی، صفات تعداد سنبله در مترمربع و روز تا رسیدگی در شرایط بدون تنش 83 درصد (83% =R2) و در شرایط تنش 87 درصد (87% =R2) از تغییرات عملکرد دانه را تبیین نمودند. تجزیه علیت با استفاده از صفات مذکور نشان داد، صفت تعداد سنبله در مترمربع و روز تا رسیدگی بیشترین اثر مثبت مستقیم و غیر مستقیم را بر روی عملکرد دانه در هر دو شرایط داشتند. تجزیه به عامل‌ها نشان داد 3 عامل در شرایط بدون تنش رطوبتی77 درصد از تغییرات کل داده‌ها را توجیه نمودند که به‌ترتیب عامل اجزای عملکرد دانه، ویژگی‌های دانه و فنولوژی گیاه نام‌گذاری شدند. در شرایط تنش‌رطوبتی 2 عامل توانستند 88 درصد از تغییرات داده‌ها را توجیه نمایند، به‌ترتیب عامل عملکرد دانه و فصل رشد و عامل مورفولوژیک نام نهاده شدند. در تجزیه خوشه‌ای صفات مشاهده شد در هر دو شرایط ابیاری عملکرد دانه با صفات روز تا رسیدگی و تعداد سنبله در مترمربع در یک خوشه قرار گرفتند. نتیجه گرفته می‌شود در تاریخ‌های کاشت مختلف، گزینش ژنوتیپ‌ها بر اساس صفات روز تا رسیدگی و تعداد سنبله در مترمربع می‌تواند به‌طور غیر مستقیم در هر دو شرایط آبیاری به گزینش ژنوتیپ‌هایی با عملکرد دانه بالا منتج شود.

کلیدواژه‌ها

تجزیه چند متغیره؛ تنش‌رطوبتی؛ روابط بین صفات؛ عملکرد دانه؛ گندم نان