تأثیر قطع آبیاری بر عملکرد، شاخص‌های رقابتی و اقتصادی کشت مخلوط جو ( (Hordeum spp. با حبوبات

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 11، دوره 10، شماره 2 - شماره پیاپی 36، تیر 1397، صفحه 444-458   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v10i2.55828

نویسندگان

سید حسام نیک سیرت¹؛ احسان بیژن زاده^{* 2}؛ روح اله نادری¹

¹دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب، دانشگاه شیراز

²گروه اگرواکولوژی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب، دانشگاه شیراز، ایران.

چکیده

به‌منظور ارزیابی شاخص‌های رقابتی و اقتصادی کشت مخلوط ارقام جو (Hordeum spp.) با نخود (Cicer arietinum L.) و باقلا ((Vicia faba L. در رژیم‌های متفاوت آبیاری آزمایشی مزرعه‌ای به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شیراز در سال زراعی 94-1393 اجرا شد. رژیم‌های آبیاری به‌عنوان فاکتور اصلی (آبیاری مطلوب و قطع آبیاری در مرحله شیری شدن دانه جو) و الگوهای مختلف کشت (تک‌کشتی نخود، باقلا، جو نیمروز و جو زهک و کشت مخلوط جو نیمروز+ نخود، جو نیمروز+ باقلا، جو زهک+ نخود و جو زهک+ باقلا با نسبت 1 به 1) به‌عنوان فاکتور فرعی بودند. قطع آبیاری به ترتیب باعث کاهش 20، 43 و 40 درصدی عملکرد دانه ارقام جو، نخود و باقلا و افزایش 9/1، 42 و 2/20 درصدی نسبت برابری زمین جزئی (LER)ارقام جو و حبوبات و نسبت برابری زمین کل شد. شاخص‌های غالبیت (A) و نسبت رقابتی (CR) نشان دادند که در شرایط آبیاری مطلوب، ارقام جو جزء غالب بودند و در شرایط قطع آبیاری، قدرت رقابتی حبوبات افزایش یافت. در شرایط آبیاری مطلوب، شاخص عملکرد از دست رفته واقعی ((AYL ارقام جو، حبوبات و کل به‌ترتیب مثبت، منفی و صفر بود و شاخص سودمندی کشت مخلوط (IA) ارقام جو مثبت و در حبوبات و کل منفی بود. در قطع آبیاری، شاخص عملکرد از دست رفته واقعی و شاخص سودمندی کشت مخلوط ارقام جو، حبوبات و کل، مثبت بود. شاخص نسبت برابری زمین در تمامی تیمارهای کشت مخلوط بالاتر از یک بود. شاخص بهره‌وری سیستم (SPI) نیز برای تمامی تیمارهای کشت مخلوط مثبت بود. ارزیابی شاخص نسبت برابری زمین نشان داد که کشت مخلوط جو شش ردیفه زهک + نخود در شرایط کمبود آب نسبت به دیگر الگوهای کشت مورد مطالعه بین 8/13 تا 36 درصد برتری داشت.

کلیدواژه‌ها

تنش خشکی؛ جو شش ردیفه؛ عملکرد از دست رفته واقعی؛ نسبت برابری زمین

مراجع

Agegnehu, G., Ghizaw, A., and Sinebo, W. 2006. Yield performance and land use efficiency of barley and faba bean mixed cropping in Ethiopian highlands. Agronomy Journal 25: 202-207.

Ahmadi, A., Dabbagh Mohammdi Nasab, A., Zehtab Salmai, S., Amini, R., and Janmohammadi, H. 2010. Evaluation of yield and advantage indices in barley and vetch intercropping. Sustainable Agriculture and Production Science 20(2): 76-87. (In Persian with English Summary)

Banik, P., Sasmal, T., Ghosal, P.K., and Baghchi, D.K. 2000. Evaluation of mustard (Brassic campestris var Toria) and legume intercropping under 1:1 and 2:1 row replacement series system. Journal of Agronomy and Crop Science 185: 9-14.

Banik, P., Midya, A., Sarkar, B.K., and Ghase, S.S. 2006. Wheat and chikpea intercropping systems in additive series experiment: advantages and smothering. Agronomy Journal 24: 324-332.

Beheshti, A.R., Soltanian, B., and Sadrabadi, R. 2010. Investigation of density and different sowing rates on grain and biological yield in intercropping of grain sorghum and bean. Iranian Journal of Field Crops Research 8: 1-11. (In Persian with English Summary)

Borhom, T.I.H. 2001. Studies on water requirements for some crops under different cropping system. MSc Thesis. Faculty Agriculture of Cairo University, Egypt.

Dhima, K.V., Lithorgidis, A., Svasilakoglou, I.B., and Dordas, C.A. 2007. Competition indices of common vetch and cereal intercrop in two seeding ratio. Field Crops Research 100: 249-256.

El-Sherif, A., and Ali, M.M. 2015. Effect of deficit irrigation and soybean/maize intercropping on yield and water use efficiency. International Journal of Current Microbiology and Applied Sciences 44: 777-794.

Emam, Y. 2007. Creal Production. 3rd Edition. Shiraz University Press, Shiraz, Iran 190 pp. (In Persian)

Food and Agriculture Organization, FAO. 2011. Crop production statistics, http://www.fao.org/docrep/010/ah864e/ah864e00.htm.

Ghosh, P.K. 2004. Growth, yield, competition and economics of groundnut- cereal fodder intercropping system in the semi- arid tropics of India. Field Crops Research 88: 227-237.

Ghasemi Golezani, K., Zaferani Moatar, P., Reay, Y., and Mohamadi, A. 2010. Response of pinto bean cultivars to water deficite at reproductive stage. Journal of Food, Agriculture and Environment 8: 801-804.

Grimes, D.W., Yamada, H., and Hughes, S.W. 1987. Climate-normalized cotton leaf water potentials for irrigation cheduling. Agriculture and Water Management 12: 293-304.

Hamzei, J., and Seyedi, M. 2013. Evaluation of barley (Hordeum vulgare L.) and chickpea (Cicer arietinum L.) intercropping systems using advantageous indices of interference conditions. Journal of Agriculture Science 6(9): 1-12. (In Persian with English Summary)

Jafari, H., Ebrahimpoor, F., and Niroomand, A. 2013. Crop Physiology. Payame Noor University Press. Tehran, Iran 180 pp. (In Persian)

Jahansooz, M.R., Yunusa, I.M., Coventry, D.R., Palmer, A.R., and Eamus, D. 2007. Radiation and water-use associated with growth and yield of wheat and chickpea in sole and mixed crops. European Journal of Agronomy 26: 275-282.

Javanshir, A., Dabbagh Mohammadi Nasab, A., Hamidi, A., and Gholipour, M. 2000. Ecology of Intercropping. Puplications Mashhad University Jihad, Mashhad, Iran 217 pp. (In Persian)

Lamei Harvani, J. 2013. Assessment of dry forage and crude protein yields, competition and advantage indices in mixed cropping of annual forage legume crops with barley in rainfed conditions of Zanjan province. Iranian Journal of Seed and Plant Production 29(2): 169-183. (In Persian with English Summary)

Lithourgidis, A.S., Vlachostergios, D.N., Dordas, C.A., and Damalas, C.A. 2011. Dry mater yield, nitrogen content, and competition in pea–cereal intercropping systems. European Journal of Agronomy 34: 287-294.

Mashhadi, T., Nakhzari, A., and Sabouri, H. 2015. Investigation of competition indices in intercropping of wheat (Triticum aestivum L.) and chickpea (Cicer arietinum L.) under nitrogen consumption. Journal of Agroecology 7: 344-355. (In Persian with English Summary)

Mazaheri, D. 1998. Intercropping. University of Tehran Press, Tehran, Iran (Second Edition) 262 pp. (In Persian)

Mead, R., and Willey, R.W. 1980. The concept of a land equivalent ratio and advantages in yields for intercropping. Experimental Agriculture 16: 217-228.

Ministry of Agriculture Jihad.Ir. 2015. Available at: web site www.maj.ir. (Verified 6 December 2016)

Morris, R.A., and Garrity, D.P. 1993. Resource captur and utilization in intercropping: water. Field Crops Research 34: 303- 317.

Ogindo, H.O., and Walker, S. 2005. Comparsion of measured changes in seasonal soil water content by rained maize- bean intercrop and component cropping in semi arid region in South Africa. Physics and Chemistry of the Earth 30: 799- 808.

Parsa, M., and Bagheri, A. 2008. Pulses. Ferdowsi University of Mashhad Press, Mashhad, Iran 522 pp. (In Persian)

Rezaei-Chiyaneh, E., and Gholinezhad, E. 2015. Agronomic characteristics of intercropping of additive series of chickpea (Cicer arietinum L.) and black cumin (Nigella sativa L.). Journal of Agroecology 7: 381-396. (In Persian with English Summary)

Stolz, E., and Nadeau, E. 2014. Effect of intercropping on yield, weed incidence, forage quality and soil residual N inorganically grown forage maize (Zea mays L.) and faba bean (Vicia faba L.). Field Crops Research 169: 21-29.

Vandermer, J. 1989. The Ecology of Intercropping. Combrige University Press, UK 67 pp.

Weber, E., and Bleiholder H. 1990. Explanations of the BBCH decimal codes for the growth stages of maize, rape, faba beans, sunflowers and peas-with illustrations. Gesunde Pflanzen 42: 308-321.

Weigelt, A., and Jolliffe, P. 2003. Indices of plant competition. Journal of Ecology 91: 707-720.

Wood, A.J. 2005. Eco-physiological adaptations to limited water environment. In: M.A. Janks, and P.M. Hasegave (Eds). Plant Abiotic strees. Blackwell Publishing Ltd, Oxford, UK p. 1-13.