اثر تناوب بر پویایی مکانی علف‌های هرز شاه‌تره ایرانی (Fumaria vaillantti) و علف هفت‌بند (Polygonum aviculare)

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 4، دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 34، تیر 1393، صفحه 178-188   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v12i2.39143

نویسندگان

علیرضا باقری^* ؛ محمدحسن راشد محصل؛ پرویز رضوانی مقدم

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

به منظور ارزیابی اثر تناوب زراعی بر پویایی مکانی علف‌های هرز شاه تره ایرانی (vaillantti Fumaria) و علف هفت بند (Polygonum aviculare)، آزمایشی در سال زراعی 86-1385 در مزرعه نمونه آستانه قدس رضوی واقع در شرق مشهد اجرا شد. قطعات مورد آزمایش، تحت تناوب‌های یونجه- آیش- گندم، کلزا- آیش- گندم و گندم- آیش- گندم بودند. نمونه برداری از مزارع با استفاده از کوآدرات‌های 5/0×5/0 متر، به صورت نمونه برداری گسسته سیستماتیک در محل تلاقی شبکه نقاط مربعی 7 × 7 متر، در سه مرحله قبل از کنترل شیمیایی، بعد از کنترل شیمیایی و قبل از برداشت انجام و تراکم علف‌های هرز مورد مطالعه به تفکیک گونه ثبت شد. در هر سه تناوب بخصوص در مراحل دوم و سوم نمونه برداری شاه تره ایرانی و علف هفت بند جزء گونه‌های غالب مزارع بودند. اما در مرحله اول نمونه برداری، گونه‌های غالب مزارع متفاوت بودند. در مرحله سوم نمونه برداری در هر سه مزرعه علف هفت بند، علف هرز غالب هر سه مزرعه بود و از اهمیت شاه تره ایرانی کاسته شد، زمستانه بودن شاه تره ایرانی و تابستانه بودن علف هفت بند می‌تواند دلیل این پدیده باشد. بررسی اجزای واریوگرام گونه‌های مورد مطالعه نشان داد که کمترین و بیشترین میزان اثر قطعه ای به ترتیب معادل 17/0 و 001/1 ، همچنین دامنه تأثیر نیز در محدوده ای بین 8/2 – 5/93 متر متغیر بود. اثر قطعه ای و دامنه تاثیر علف هفت بند در طی مراحل اول و دوم نمونه برداری در هر سه تناوب دارای روندی نزولی بود، در حالی که تغییرات اثر قطعه ای و دامنه تاثیر شاه تره ایرانی طی مراحل نمونه برداری بسته به نوع تناوب متفاوت بود. پس از کاربرد اجزای واریوگرام در فرایند کریجینگ نقشه‌های توزیع مکانی علف‌های هرز مورد مطالعه رسم شدند که توزیع لکه ای، و در امتداد جهت شخم را در بیشتر موارد نشان دادند. نتایج این آزمایش نشان داد که تناوب تاثیر معنی داری بر پویایی مکانی علف های هرز دارد که با آگاهی از این تاثیرات می‌توان در مدیرت علف های هرز موثرتر عمل کرد.

کلیدواژه‌ها

تناوب زراعی؛ توزیع مکانی علف‌های هرز؛ زمین آمار؛ نقشه علف‌های هرز

مراجع

1- آینه بند، ا. 1384. تناوب گیاهان زراعی. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. تعداد صفحه

2- اشرافی، آ.، م. بنایان، و م. ح. راشد محصل. 1382. مطالعه پویایی مکانی جمعیت علف‌های هرز یک مزرعه ذرت با استفاده از ژئواستاتیستیک. پژوهشهای زراعی ایران، 1 (2): 139- 154.

3- زند، ا.، ح. رحیمیان، ع. کوچکی، ج. خلقانی، ک. موسوی، و ک. رمضانی. 1383. اکولوژِی علفهای هرز (کاربردهای مدیریتی)، ترجمه. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، مشهد. تعداد صفحه

4- سیاهمرگویی، آ. 1382. ارزیابی الگوهای توزیع مکانی علفهای هرز در تناوبهای چغندرقند ـ چغندرقند، چغندقند ـ جو علوفه‌ای و آیش ـ جو علوفه‌ای. پایان نامه کارشناسی ارشد علفهای هرز. دانشگاه فردوسی مشهد.

5- کوچکی، ع.، ح. ظریف کتابی، و ع. نخ فروش. 1380. رهیافتهای اکولوژیک مدیریت علف‌های هرز (ترجمه). انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، مشهد. تعداد صفحه

6- محمدی، ج. 1385. پدومتری (آمار مکانی). جلد دوم، انتشارات پلک، تهران. تعداد صفحه

7- Burton, M. G., D. A. Mortensen, and D. B. Marx. 2005. Environmental characteristics affecting Helianthus annuus distribution in a maize production system. Agriculture Ecosystems and Environment. 111: 30-40.

8- Cardina, J., and D. J. Doohan. 2008. Weed Biology and Precision Farming. Site-Specific Management Guideline [Online]. Available by www.ppi-far.org/ssmg.

9- Cousens, R. D., R. W. Brown, A. B. Mcbratney, and M. Moerkerk. 2002. Sampling strategy is important for producing weed maps: a case study using kriging. Weed Science. 50: 542-546.

10- Derksen, D. A., R. L. Anderson, R. E. Blackshaw, and B. Maxwell. 2002. Weed dynamics and management strategies for cropping systems in the Northern Great Plains. Agronomy Journal. 94: 174-185.

11- Dille, A. J., M. Milner, J. J. Groeteke, D. A. Mortensen, and M. M. Williams. 2002. How good is your weed map? A comparison of spatial interpolators. Weed Science 51: 44-55.

12- Fischer, R. A., F. Santiveri, and I. R. Vidal. 2002. Crop rotation, tillage and crop residue management for wheat and maize in the sub-humid tropical highlands I. Wheat and legume performance. Field Crops Research 79: 107-122.

13- Gerhards, R., D. Y. Wyse-Pester, and D. A. Mortensen. 1997. Characterizing spatial stability of weed populations using interpolated maps. Weed Science 45: 108-119.

14- Gerhards, R., and H. Oebel. 2006. Practical experiences with a system for site-specific weed control in arable crops using real-time image analysis and GPS-controlled patch spraying. Weed Research 46: 185-193.

15- Ghosheh, H., and N. Al-Hajaj. 2005. Weed seedbank response to tillage and crop rotation in a semi-arid environment. Soil and Tillage Research 84: 184-191.

16- Goudy, H. J., K. A. Bennett, and F. J. Tardif. 2001. Evaluation of site-specific weed management using a direct-injection sprayer. Weed Science 49: 359-366.

17- Isaaks, E. H., and R. M. Srivastava. 1989. Applied geostatistices. Oxford University Press, New York.

18- Johnson, A., D. A. Mortensen, L. J. Young, and A. R. Martin. 1995. The stability of weed seedling populations models and parameters in Eastern Nebraska corn (Zea mays) and soybean (Glycin max) fields. Weed Science 43: 604-611.

19- Johnson, A., D. A. Mortensen, and C. A. Gotway. 1996. Spatial analysis of weed seedling populations using geostatistics. Weed Science 44: 704-710.

20- Liebman, M., and E. Dyck. 1993. Crop rotation and intercropping strategies for weed management. Ecologycal Applications 3: 92-122.

21- Naylor, R. E. L. 2002. Weed Management Handbook. Ninth ed. Published for the British Crop Protection Council by Blackwell Science.

22- Rew, L. J., and R. D. Cousens. 2001. Spatial distribution of weeds in arable crops: are current sampling and analytical methods appropriate? Weed Research 41: 1-18.

23- Rew, L. J., B. Whelan, and A. B. Mcbratney. 2001. Does kriging predict weed distributions accurately enough for site-specifc weed control? Weed Research 41: 245-263.

24- Thorp, K. R., and L. F. Tian. 2004. A review on remote sensing of weeds in agriculture. Precision Agriculture 5: 477-508.

25- Vanasse, A., and G. D. Lerous. 2000. Floristic diversity, size, and vertical distribution of the weed seedbank in ridge and conventional tillage systems. Weed Science 48: 454-460.

26- Webster, T. M., and J. Cardina. 1998. Spatial and temporal emergence patterns of hemp dogban (Apocynum Cannabium). Proceedings Weed Science Society of America 38: 9-12.

27- Williams, M. M., and D. A. Mortensen. 2000. Crop/Weed Outcomes from Site-Specific and Uniform Soil-Applied Herbicide Applications. Precision Agriculture 2: 377-388.