پهنه بندی حوضه دریاچه ارومیه از نظر خشکسالی با روش تجزیه به عامل ها

آب و خاک

مقاله 21، دوره 26، شماره 5، آذر 1391، صفحه 1268-1276   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v1391i0.17069

نویسندگان

مرضیه قربانی اقدم^* ؛ یعقوب دین پژوه؛ احمد فاخری فرد؛ صابره دربندی

دانشگاه تبریز

چکیده

روش های تحلیلی کاهش ابعاد داده ها مانند PCA برای درک صحیحی از عوامل مؤثر بر تغییرات اقلیمی با توجیه قسمت مهمی از کل واریانس با تعداد محدودی از مولفه های اصلی، در برنامه‌ریزی منابع آب حائز اهمیت است. روش تجزیه به عامل ها در این تحقیق به عنوان تصویرکننده فضای اطلاعات روی محورهای محدود و معین استفاده شده است. هدف اصلی این مطالعه پهنه بندی حوضه آبریز دریاچه ارومیه از نظر خشکسالی با روش تجزیه به عامل ها است. آمار بارش های ماهانه 30 ایستگاه هواشناسی در دوره آماری 2009-1972 استفاده شد. شاخص بارش استاندارد (SPI)، برای هر یک از ایستگاه های منتخب در دو مقیاس 3 و 12 ماهه به کار برده شد. تجزیه به عامل های مربوط به داده های SPI برای پهنه-بندی منطقه از نظر مشخصه های خشکسالی انجام گردید. همگنی نواحی به دست آمده با روش آماره S ویلتشایر بررسی شد. نتایج تجزیه به مولفه های اصلی SPI سه ماهه (دوازده ماهه) نشان داد که تعداد 5 (6) عامل ویژه بزرگتر از یک دارند و 08/68 (88/78) درصد از واریانس کل را در مجموع توجیه می کند. حوضه دریاچه ارومیه با توجه به ضرایب عامل ها پس از چرخش در مقیاس 3 ماهه (12 ماهه) به پنج (شش) ناحیه تفکیک شد. نتایج آزمون همگنی نشان داد که نواحی به دست آمده همگن هستند.

کلیدواژه‌ها

مقدار ویژه؛ بردار ویژه؛ تجزیه به عامل ها؛ خشکسالی؛ مولفه های اصلی؛ ارومیه؛ SPI سه و دوازده ماهه